Bilgisayar oyunları hafızayı nasıl etkiliyor?

Bilgisayar oyunlarını oynayanlar iyi bilirler, genelde oyuna dair hatırlanan özel bir detay olmaz. Çünkü her şey çok hızlı ilerler ve kullanılan öğeler birbirine aşırı derecede benzer. İsveç’te yapılan bir araştırmada özellikle “üçüncü şahıs nişancı” olarak adlandırılan oyun türünün hafızaya etkisi hakkında ilginç bulgulara rastlandı.

Bu oyunlarda, oyuncu bir karakter olarak ekranda, genelde bize sırtı dönük olacak şekilde görülüyor.

Karolinska Enstitüsü’nde gerçekleştirilen araştırmada 84 öğrenci üçüncü şahıs nişancı türündeki oyunu yapay gerçeklik başlığı ve özel eldivenler kullanarak oynadılar. Yapay gerçeklik seti bilgisayar ekranı ve klavyeye oranla daha yüksek bir gerçeklik imajı yaratıyor. Çünkü her şeyi 3 boyutlu görmenizi ve böylece gerçekten oyunun içinde olduğunuzu sanmanızı sağlıyor. Araştırma görevlileri oyunun ardından öğrencileri tek tek başka bir odaya alarak sözlü iletişimle sorgulandıkları “garip kişilik oyunu” adlı özel bir teste tabi tuttular.

Oyun boyunca yaşananların katılımcıların hafızasında kalması amacıyla profesyonel bir aktör kulLanıldı. Sorgulayıcı rolündeki aktörün tuhaf davranışlar sergileyen bir profesör kimliğine bürünmesi istendi. Bu tür davranışlar insanları şaşırttığı için hafızada kolayca yer ediniyor. Katılımcılar onun araştırma ekibinden olduğunu sandılar. Her bir katılımcıya toplamda 4 kez uygulanan bu bölümün ilk ikisinde kendi kişilikleriyle ilgi sorgulamalar yapıldı. Son iki seanstaysa farklı bir senaryoda yer alan bir karakter olmaları istendi. Bu karakterin kendi bedenleri içinde değil, tıpkı oyundaki gibi bedenlerinin dışındaki bir şahıs olması istendi. Oyuncular tüm bu seanslar boyunca yine yapay gerçeklik setlerini taktılar.

1 hafta sonra tüm katılımcılar hafıza testine alındı ve beyinlerindeki sürecin gözlenmesi için fMRI cihazına bağlandılar. Öğrencilerden sorguLama seansı boyunca yaşanan her şeyi sırayla anlatmaları istendi. Sonuçlar, o esnada çok yüksek düzeyde duygusal bağ kurulmuş olmasına rağmen beden dışındaki oyun kişiliğiyle gerçekleştirdikleri hiçbir şeyi tam anlamıyla hatırlayamadıklarını veya yanLış hatırladıklarını gösteriyordu. Dahası, beyin taramaları bu deneyimlerini aktardıkları sırada hipokampus bölgesinde aktivite azalması olduğunu gösterdi.

Araştırmacılar, kendi bedenimizdeki deneyimlerimizin duyularımız aracılığıyla oluşturulmaya başlandığını, bunun da hafızaya olumlu etkiler yaptığını söylüyorlar. Eğer başka biriymiş gibi davrandığınız beden dışı bir oyun deneyimi yaşıyorsanız, hafızanın işlenmesi sırasında bazı olağanüstü durumlar oluşuyor. Ve bu insan psikolojisine zarar veren rahatsız edici bir süreç. Dolayısıyla bu tür deneyimlerden kalan anılar silik ve kısa kesitler halinde oluyor.

Kısa cevap: Kalıcı etkileri henüz bilinmiyor ama oyun esnasındaki deneyimler psikolojik anlamda rahatsızlık verecek şekilde hafızaya kaydediliyor.