Amerika’da Yatırım Fırsatları

Para dergisi /  Rahime baş uçar’ın bu haftaki yazısı Amerikada yatırım yapacaklara verilen teşvikler ve bu ülkede fabrika almanın avantaşları araştırması.

Global krizden sonra üretimin önemini yeniden keşfeden Amerika Birleşik Devletleri’nde eyaletler yatırımcı çekmek için birbirleriyle yarışıyor. Bedava arazi veren de var, 20 yıl kurumlar vergisi almayan da… İşte ABD’deki yatırım fırsatları…

AMERİKA Birleşik Devletleri dünyanın en büyük ekonomisi. ABD’nin 2011 yılındaki gayri safi yurtiçi hasılası 15 trilyon dolar olurken, en yakın rakibi Çin’inki 7.3 trilyon dolardı. Geçen yıl dış ticaret hacmi 3.82 trilyon dolar gibi muazzam bir rakamdı. ABD, Türkiye’nin en yakın müttefiki olsa da, bu yakınlık iki ülke arasındaki dış ticaret ilişkilerine bir türlü yansımıyor. Türkiye’nin ABD’ye ihracatı 5 milyar dolar gibi oldukça mütevazi bir düzeyde. ABD’den yapılan ithalatın tutarı ise 12 milyar dolar.

Oysa Türkiye ABD’ye ihracatını artırmak için uzun yıllardır çaba sarf ediyor. Ne var ki bu çabaların meyvesi bir türlü yeterince alınamadı. Tekstilden demir çeliğe, gıdadan madene birçok sektördeki ihracatçılar bu dev pazara her adım atışlarında ya kotalarla ya da anti-damping soruşturmalarıyla karşılaştılar. Ancak son global kriz, tüm dünyada olduğu gibi ABD’deki ekonomik anlayışı da değiştirdi. İstihdamı büyük yara alan ülke, krizle birlikte üretimin ve istihdamın önemini yeniden keşfetti. Yatırım yapıp istihdam yaratacak yerli ve yabancı yatırımcılara ciddi teşvikler verilmeye başlandı. Diğer bir deyişle yeni bir yatırım seferberliği başlattı. Bu yatırım seferberliğinde Türk şirketleri için de büyük fırsatlar söz konusu. ABD’de yatırım yapacaklara verilen teşvikleri ve bu ülkede fabrika almanın avantajlarını araştırdık.

Yatırım yap, ABD vatandaşı ol!

Amerika Birleşik Devletleri, yeni iş olanakları yaratılmasını teşvik etmek amacıyla 1990 yılından beri “EB-5 programı” adıyla bir göçmenlik uygulamasını sürdürüyor. Bu programla yılda 1.5 milyar dolar ek kaynak yaratılıyor.

Herhangi bir girişimci, EB-5 Programı kapsamında 500 bin ila 1 milyon dolar arasında yatırım yaparsa ABD’de oturma izni ve Green Card alabiliyor.

Peki bu program kapsamında yapılacak yatırımların şartları neler? Yatırımın şekli, ABD’de yeni bir işin kurulması, zorda olan bir şirketi kurtarma modeli veya mevcut olan bir işin yeniden yapılandırılması şeklinde olabiliyor. Yatırım kaynaklarının yasal olması, yani paranın kaynağının ispat edilmesi şart. EB-5 Programı kapsamında üç alternatif model var. EB-5 programıyla ilgili danışmanlık yapan USCO Capital Group CEO’su Süha Çolakoğlu, bu alternatif modeller konusunda şu bilgileri veriyor:

“Programın alternatif uygulamalarından birincisi; TEA (Targeted Employment Area) veya RA (Rural Area] olarak adlandırılıyor. Bundan yararlanmak için yatırım miktarının 500 bin dolar, yapılacak yatırımın ise ekonomik olarak zorda olan ve işsizliğin yoğun olduğu bölgede olması gerekiyor.

Outside TEA uygulaması ise, TEA ve RA dışındaki bölgeleri kapsıyor. Yatırım miktarının yatırımcı başına 1 milyon dolar olması isteniyor. EB-5’in üçüncü uygulaması ise Regional Çenter Programı. Bu program, federal hükümet tarafından onaylanmış ilgili şirketi ve projesini kapsıyor. Diğer iki programa göre belirli avantajları var. Minimum yatırım miktarı 500 bin dolar. TEA/RA programlarından en önemli farkı ise, yatırımın daha önceden onay almış ve TEA/RA bölgelerinin dışındaki bölgelerde kurulmuş şirketlerce yapılması. Ayrıca iş yaratma potansiyeli ve kriterlere ulaşma fırsatı da daha yüksek.”

ABD’de Regional Çenter Programı’ndan yararlanan şirketlerden birisi, Müjdat Güler’in CEO’su olduğu Nova Group. Türk yatırımcılarına EB-5 programının iyi anlatılmadığını söyleyen Güler, kendi projesiyle ilgili şu bilgileri veriyor: “Learnlakenona.com projesi yaklaşık 450 dönümlük bir arazide gerçekleştirilecek. Projeye 2006 yılında başladık. Çinlilerle ortağız. Burada eğitim, sağlık ve kültür olanaklarının olduğu bir şehir kurulacak. Projenin imar izinleri tamamlandı, projeler çizildi. Bu projenin yalnızca yolları için 40 milyon dolar harcandı. Çinliler krizde bu sunulan imkanlarla, Amerika’nın yatırım cenneti olacağını gördüler. Biz Çinlileri izlesek yeter.”

EYALETLER YARIŞIYOR

Amerika Birleşik Devletleri federal hükümetinin her yıl verdiği yatırım teşviklerinin toplam tutarı 80 milyar doları aşıyor. Özellikle işsizliğin yoğun olduğu bölgelerde yeni iş imkanları oluşturmak ve büyük yatırımları çekebilmek için eyaletler birbirleri ile adeta yarışıyor.

Her eyaletin kendine has ekonomik, sosyal ve yasal altyapısı var. Bu nedenle bu dev ülkeye yatırım yapacakların her eyalet için değişen şartları dikkate alması gerekiyor. Zaten her eyalet verdikleri farklı teşviklerle yatırımcı avına çıkmış durumda.

ABD’de yatırım ve gayrimenkul danışmanlığı yapan Nova Group’un CEO’su Müjdat Güler, eyaletlerin yatırım çekmek ve işsizliği azaltmak için birbiri ile yarıştıklarını söylüyor. Güler’in verdiği bilgiye göre, yatırımcılara birçok eyalette vergi indirimi, düşük faizli kredi, bedava arsa veya çok ucuza altyapısı hazır arsa veriliyor. Genelde her eyaletin “İş Geliştirme Merkezi” ve “Ekonomik Kalkınma Ajansı” var. Bu merkezler ziyaret edilerek bilgi alınabilir. Güler, “Yeterli yatırım kapasitesine sahip ve yeni iş imkanı yaratacak yatırımcılar, eyaletlerin ve yerel yöneticilerin karşısına iş planları ve referansları ile çıkarlarsa büyük teşvik olanakları sağlayabilir. Bu görüşmelerde hem Türkiye’yi hem de ABD’yi bilen danışmanlar ve hukukçuların bulunmasında fayda var” diyor.

BOŞ TESİSLERİ ALMAK MÜMKÜN

Amerika’da global krizden en çok etkilenen eyaletlerin başında Orta Batı bölgesinin merkezi kabul edilen Michigan, Indiana ve Ohio geliyor. Bu eyaletler yerli ve yabancı yatırımcılara krizde batan şirketlerin boş tesislerini öneriyor. Hatta kapanmış bazı tesisler yatırımcılara bedava bile verilebiliyor. Bu tesisler yeniden hayata geçirilip hatırı sayılır bir istihdam yaratıldığında, yerel yönetimler ve eyaletler tesislerin yenilenmesini de finanse edebiliyor.

Kulağa inanılmaz gibi gelse de, bu tür örnekleri bulmak mümkün.