3D Yazıcılı Protez Göz Üretildi

İlk defa 3D yazıcılı protez göz bir hastaya nakledildi. Tıbbi akrilikten yapılmış göz, geleneksel yöntemlerle yapılan protez gözlerden çok daha üstün. Protez göz, sağlam göz kadar gerçekçi. Sağlam gözle birlikte hareket ediyor. Dünyada ilk kez Londralı bir hastaya uygulandı.

3 Boyutlu Yazıcı İle Protez Göz

TIP dünyası, mucizelerini aralıksız sürdürüyor. Londralı bir hasta olan Steve Verze, dünyada ilk defa olarak üç boyutlu (3D – Three Dimension) yazım teknolojisiyle üretilmiş protez göz sahibi oldu. Moorfields Göz Hastanesi’nde yeni gözüne kavuşan Verze, “20 yaşımdan beri protez göze ihtiyaç duyuyordum. Ama bugün artık 47 yaşındayım ve umudumu yitirmeye başlamıştım. Şimdi hem protez göze kavuştum hem de bir ilke imza atarak tıp tarihine geçtim. Aslında ben geçmedim. Bu mucizeyi gerçekleştiren bilim insanları geçti” diyor.

Alev Rigel / Para ; Tıbbi akrilikten yapılmış göz, geleneksel yöntemlerle yapılan protez gözlerden çok daha üstün. Protez göz, sağlam göz kadar gerçekçi. Sağlam gözle birlikte hareket ediyor. Sağa, sola, aşağı, yukarı dönebiliyor. Işık altında, sağlam göz kadar parlıyor. Renkleri son derece doğal ve solmuyor. Sağlam gözle aynı olabilmesi için alınan ölçüler ve protez gözün yapımı, klasik yöntemde altı hafta sürerken, üç boyutlu yazıcıdan çıkarılan göz için iki-üç hafta yeterli oluyor, ölçüler Almanya’ya gönderildi. Orada üç boyutlu yazıcıdan çıkarılan protez göz, tekrar İngiltere’ye yollandı.

“Evden çıkmadan önce aynaya baktığımda gördüğüm yüz ifademden hiç memnun olmazdım. Bu da beni psikolojik olarak incitirdi. Geç de olsa yeni dijital teknolojiye yetişmiş olmam, büyük şans” diye konuşan Verze, evden kendine güvenle çıkabilmenin rahatlığını yaşadığını, hiç bir biyolojik veya psikolojik sıkıntısı olmadığını, kendisini tanımayanların da protez gözü olduğunu anlamadığını sözlerine ekliyor.

Geleneksel yöntemde hasta, birkaç defa iki saatlik seanslara girerek gözüyle ilgili ölçüm aldırmak ve ön hazırlıkların yapılmasını beklemek zorunda. Dijital teknolojiyle hastanede geçen seansların süresi de yarım saate indirgenmiş. Moorfields Göz Hastanesi’nin oftalmologlarından Profesör Doktor Mandeep Sagoo, “Hastanemizin bu alanda öncü olmasından dolayı gurur duyuyorum. Bekleme listesinin de azalmasından memnunum” şeklinde konuşuyor.

Protez gözlerde ölçü alınmasının önemi büyük. Hazır protezler de var. Ama kişiye özel protezler, göz çevresindeki kaslara tam uyumlu olmalı. Bu nedenle hazır olan protezler, tavsiye edilmiyor.

3D yazıcıların marifetleri

• Üç boyutlu (3D) yazıcıların, 21’inci yüzyıl icadı olduğunu düşünebilirsiniz.

Oysa bu yazıcılar, 1980’lerde vardı. Adı “katmanlı imalat”dı [Additive Manufacturing). Bir platformda herhangi bir objeyi kat kat şekillendirebiliyordunuz. FDM [Fused Deposition Modelling – Eriyik Yığma Modelleme) veya FFF (Fused Filament Fabrication – Erimiş Telle Fabrikasyon) diyenler de oluyordu. Sonuçta termoplastik malzeme eritilerek bir obje oluşturuluyor.

• Bu cihazın bir Amerikan icadı olduğunu da zannedebilirsiniz.

Hem haklısınız hem değil. Jean-Claude Andre, Alain le Mehaute ve Olivier de Witte adlarında üç Fransız mühendis, teknolojiyi değiştirecek icatları olan 3D yazıcılar için 1984’te patent aldı. Fakat işler, bekledikleri gibi gitmedi. Bu yeniliğin kaymağını, icadı günlük hayata geçirmeyi başaran Amerikalı Charles Hull yedi.

• 3D yazıcılar, hammadde olarak eriyebilen plastik (termoplastik), reçine ve değişik metaller kullanır.

Bu nedenle otomotiv ve havacılık endüstrileri için önemlidir. Bir oyuncak da yapabilirsiniz, bir köprü de. Amsterdam’daki Stoofbrug Köprüsü, dünyanın üç boyutlu yazıcı tekniği ile yapılmış ilk metal köprüdür.

• Otomotiv ve havacılık demişken konuyu biraz açalım.

Otomobil meraklıları, İsveç’in yüksek performanslı süper otomobiller üreticisi Koenigsegg’i iyi bilir. Şirket 2014’te, “Urbee” adlı modelinin karoseri parçalarının ve camlarının 3D yazıcıyla yapıldığını açıklamıştı. Bütün parçalarını yazıcıdan çıkarmak, şimdilik mümkün değil (Bir otomobil, 30 bin-35 bin parçadan oluşur). Havacılığa gelince. Airbus da, “A350 XWB adlı yeni uçağın bin kadar parçasının, 3D yazıcıdan çıkarıldığını bildirmişti (Orta boy bir uçak, dört milyon parçadan oluşur). Bugün başta ABD ve İngiltere olmak üzere pek çok ülkenin, sivil ve askeri uçaklarla helikopterlerin yedek parçalarını üretmek için 3D yazıcıdan yararlandığı biliniyor.

• 3D yazıcı, sadece dünyada kullanılacak bir icat değil.

Dünya çevresindeki yörüngesinde dönen uzay istasyonlarında da kullanılıyor. Diyelim ki tornavidayı dünyada unuttular. 3D yazıcıdan bir tornavida çıkarmak bir dakika sürüyor. Üstelik yer çekimsiz ortamda. 3D yazıcılar gelecekte [10 – 40 yıl içinde], Ay’da, Mars’ta insanların barınacağı mekanlar yapacak. Astronotlar da sonradan gidip, otele yerleşir gibi bu mekanlarda yaşayacak, çalışacak.

• Nedense bu teknoloji pahalıymış gibi bir algı var.

ABD’de mahallelerin ara sokaklarında bile 3D yazıcı hizmeti veren küçük dükkanlar bulabilirsiniz. Türkiye’de bin 500-4 bin lira fiyat aralığında satın alıp, yaratıcılığınızı gösterebilirsiniz (50 bin liraya da var]. Bir objenin seri üretimini mi yapmak istiyorsunuz? Yazıcıdan prototipini çıkarın. Geleneksel yöntemlere oranla çok daha ucuza, çok daha kısa zamanda.

• İşin boyutlarını biraz büyütelim.

Ev mi yapmak istiyorsunuz? 75 metrekarelik bir evi 24 saat içinde parça parça 3D yazıcıdan çıkarabilirsiniz. Hem de çok düşük bir maliyete. Böylece ev sahibi olmak isteyen dar gelirli kesime hizmet verilmesi mümkün oluyor. Hatta belediyeler, evsizleri bile bu tip evlerde barındırabilir.

• Bu yazıcılar, yiyecek yapmakta da kullanılabilir.

Ama bu tamamen fantezi olur. Çikolata, şekerleme, pasta, bisküvi hatta pizza (üzerine garnitürünü siz koyacaksınız] gibi ürünleri, değişik şekillerde yazıcıdan çıkarabilirsiniz. Ama turşulu, ketçaplı, hardallı bir sosisli sandviç elde edemezsiniz.  İtalyan mühendis Giuseppe Scionti, 2018’de, organik lifleri üst üste koyarak 3D yazıcıdan et çıkarmayı başarmıştı. Fakat buna sadece Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi NASA ilgi gösterdi. Çünkü uzayda astronotları, yiyecek israfı olmadan doyurmanın en ideal yolunun bu olduğu düşünülüyor.

• 3D yazıcılar, modaya da el atmış durumda.

Elbiseler, ayakkabılar, çantalar, gözlükler ve aklınıza gelebilecek her tür aksesuar, bu yazıcılardan çıkabiliyor. Bunu küçümsemeyin. Ünlü elbise ve ayakkabı markaları, şimdiden 3D yazıcılara milyonlarca dolar yatırım yaptı bile.

• Film endüstrisi de bu teknolojiyle yakından ilgili.

Filmlerde kullanılacak objeler, oyuncuların kostümleri, dekoratif malzemeler ya da kurgu bilim filmlerindeki korkunç yaratıklar, 3D yazıcıdan çıkarılabiliyor. 3D yazıcının objeleri, hayallerinizle sınırlı. Bu filmlerin bazılarını zaten seyrettiniz: Jurassic Park, Avatar, Terminator vs.

• Üç boyutlu yazıcıda, üç boyutlu yazıcı da yapabilirsiniz.

Sadece yapım bilgisine (knovv how] hakim olun yeter. Çünkü karşınıza bitmiş bir cihaz çıkmayacak. Parça parça yapıp, sonra bu parçaları birbirine monte edeceksiniz. Elektronik devre kitini yapmak da size düşüyor. Sonuçta bu cihazların da bir sınırı var.

• Biraz da rakamlardan söz edelim.

Üreticiler, 2022’de 10 milyon civarında 3D yazıcı satacaklarını tahmin ediyor. Sadece sağlık sektöründe bu pazarın 9.5 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Çok uluslu Amerikan havacılık şirketi Boeing, uçakların titanyum parçalarının 3D yazıcıdan çıkarılmasıyla üç milyon dolar tasarruf sağladığını belirtiyor. Enerji, elektronik ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösteren Amerikan şirketi General Electric, bu yazıcılarla önümüzdeki 10 yıllık süre içinde 3-5 milyar dolar arası tasarruf edececeğini hesaplıyor.

• 3D yazıcıların sakıncalı yönü de var.

Bunlar, mucitlerin entelektüel birikimini (fikri mülkiyeti) ve ticari haklarını ihlal edebilecek nitelikte cihazlar. Böyle yazıcıların pazarı genişledikçe patent haklarının ihlali davaları da çoğalabilir. Fakat mevcut yasalar gayet açık. Yazıcıdan çıkardığınız bir materyali satmadığınız, ondan maddi kazanç sağlamadığınız sürece sorun yok.

• Üç boyutlu yazıcı sizi kesmedi mi? Dört boyutlusu (4D printer) geliyor.

Bundan sonraki bilgisayar yardımlı imalat [CAM – Computer Aided Manufacturing), dört boyutlu yazıcılarla gerçekleşecek. Dört boyutlu yazıcı ile üç boyutlu yazıcıdan çıkan objeyi, zaman içinde değişecek hale getirebileceksiniz. Bu durumda dördüncü boyut, “zaman” oluyor. Kullanılacak malzeme de “akıllı malzeme” olmak zorunda. Örnek verelim. Bir gömlek aldınız. Ama birkaç hafta sonra şişmanladınız. Gömleğiniz, 4D yazıcı teknolojisiyle ve akıllı malzeme ile yapılmışsa sizinle birlikte genişleyecek. M ölçekli gömleğinizi atıp XL ölçekli gömlek satın almanız gerekmeyecek. Mucize gibi, değil mi? Gelecek, nefes kesici.

İlginizi çekebilir: Uçtan Uca Yerli ve Milli 5G Projesi

Alev Rigel / Para