Kripto Paralarda ETF Fırtınası Esiyor Nedir Bu ETF?

NİSAN ayında Çin’den gelen ardı ardına açıklamalarla sert düşüş yaşayan kripto paralar, bu kez ABD’den gelen haber akışıyla geçen hafta yeni tarihi rekorlara imza attı. Hafta içinde SEC’in (ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu) ProShares’in Bitcoin vadeli işlem kontratlarına dayalı borsa yatırım fonuna (ETF) onay vermesi, bitcoin’de aşılması zor gibi görünen 64 bin seviyesinin kırılmasıyla sonuçlandı. Onayın hemen ardından bir ara bitcoin 66,956 dolara, piyasanın ikinci büyük hacimli para birimi ethereum ise 4.240 dolara kadar yükseldi. Ancak haftanın son günü gelen kar satışlarıyla piyasa hızla irtifa kaybetti. Cuma gecesi bitcoin 60.935 dolar, ethereum ise 3981 dolara geriledi.

BİTCOİN ETF’Sİ ÇIKTI

Esin Çetinel / Para; Yaklaşık 10 yıllık geçmişi olan kripto paralar için bugüne kadar hep en büyük handikap yasal zemininin olmaması, ülke otoritelerinin bu parayı kabul etmemesi olarak karşımıza çıktı. Bu anlamda geçen hafta kripto paralar açısından tarihi sayılabilecek bir adım atıldı. ABD’nin üst kurumu SEC’in ProShares tarafından geliştirilen bitcoin vadeli işlem kontratlarına dayalı borsa yatırım fonu’na (ETF) onay vermesi, önemli bir adım olarak görüldü.

Aslında EFT’ler direkt bitcoin’e değil, kontratlarına yatırım yapan bir enstrüman. Buna rağmen SEC’den kripto bazlı böyle bir enstrümana onay verilmesi, piyasalarda uzun süredir tartışılan ‘kabul görme” eşiğinin aşılacağı beklentisini kuvvetlendirdi. Yine bu nedenle piyasa oyuncuları, kripto para varlıklarına daha fazla yatırım çekilebileceğini öne sürmeye başladı bile, özellikle çoğu hazırlık safhasında olan bitcoin ETF’lerinin emeklilik fonları ve diğer kurumsal yatırımcılar tarafından yönetilen milyarlarca dolarlık fonlarca yüksek talep göreceği beklentisi piyasaları coşturdu.

VANECK ETF’Sİ DE ONAYLANDI

ETF onayının kripto para piyasası için önemli bir kırılma noktası olacağı beklentisini paylaşan Bybit Türkiye Operasyon Müdürü Çelil öztürk, “Bu karar hem bitcoin’in, hem de kripto para ekosisteminin kurumsallaşması, meşruiyetini güçlendirmesi, daha fazla kurumsal yatırımcının, fonun kripto paralara yönelmesi ve bitcoin’e olan talebin artması açısından çok önemli bir gelişme. Piyasa henüz ProShares ETF onayını konuşurken 20 Ekim itibariyle SEC’nin yine vadeli işlem sözleşmelerine dayalı VanEck tarafından başvurulan bitcoin ETF’ine onay verdiğini öğrendik. Bu gelişmeler talep tarafında önemli bir artışın habercisi niteliğinde” değerlendirmesinde bulundu.

BTC VE ETHEREUM ZİRVEYE ÇIKTI

îşte bu gelişme, başta bitcoin olmak üzere kripto para fiyatlamalarına da yansıdı. EFT ihracının hemen ardından piyasanın amiral gemisi bitcoin tarihi zirvesi olan 66.956 dolara kadar yükselirken, işlem hacmi en yüksek ikinci para ethereum ise 4.240 dolar seviyesine ulaştı. Ancak cuma akşamı hızlanan satışlara rağmen kripto paralara yatırım yapanlar son bir haftayı kazançlı kapattı.

Kripto piyasasında fiyatlar sert dalgalanmasına karşın piyasa oyuncuları yılbaşına kadar geçecek süreçte yeni rekor seviyelerin kırılabileceği görüşünde. Ancak zaman zaman tıpkı cuma günü olduğu gibi sert kâr satışlarının gelebileceği konusunda uyarılarda bulunan uzmanlar, yine de “Piyasaya çok kısa vadeli bakmayın, temeli sağlam ve güçlü projelere yatırım yapın, ihtiyacınız olmayan paranın bir bölümünü yatırın, sakın banka kredisi çekerek işlem yapmayın” uyarısında bulunuyor.

ASCOİNDEX
YÜKSELİŞ SÜRECEK

A&S Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı ve Ascoindex Kurucusu Uğur Akkuş, yılbaşına kadar geçecek süreçte kripto paralarda yükseliş bekliyor. Bitcoin için bu yıl 70 bin TL ve üzeri beklentisi bulunduğunu söyleyen Uğur Akkuş, “Sene sonuna kadaı bitcoin’in yükseliş trendini koruyacağını dü şünüyoruz. Arada bir kâr realizasyonu gelip hızlı düşüş yaşasak bile uzun vadede artış devam edecektir. Aynı zamanda bitcoin ve kripto paralar dolar endeksli olduğu için dolar kurundaki artışın TL olarak kripto paralardaki yükselişi desteklemesini bekliyorum. Yatırımcılara tavsiyem kripto para yatırımı yapacaklarsa uzun vadeli düşünmeleri, günlük, aylık işlemler yerine en az 3 yıl, 5 yıl arasında yatırım planlamaları daha doğru olacaktır” diyor.

Borsalarında taraftar token’a yer vermediklerini ve token’lara sıcak bakmadıklarını da açıklayan Uğur Akkuş, bu konuda şunları söylüyor:

“Token, ethereum yazılımı altında çıkarılmış bir yazılımdır. Ethereum’un artma ve azalması değer kazanıp kazanmaması ile alakalı. Bundan dolayı ben taraftar token’larm kısa vadede geçici bir işlem olduğuna inanıyorum. Çok hızlı karda eldebilirler çok hızlı kayıplarda elde edebilirler. Çünkü taraftar token dediğinizde futbola bağlı token’dır. Futbolda da sonucu kimse önceden bilemez. Bu sene kimin şampiyon olacağını bilemediğimizden risk çok yüksektir.”

PARİTEX
BTC’DE 64.000 BİNE DİKKAT

Paritex CEO’su özgür Serkan Uslu’ya göre, bitcoin’in (BTC) ETF haberi, piyasada yükseliş beklentisini artırmasına karşın yatırımcıların erken davranmayıp bitcoin’in haftalık kapanışını 64 bin doların üzerinde yapmasını beklemeleri gerekiyor.

Bitcoin’in haftalık 64 bin üzerinde kapanışlarının ardından sırası ile 72.000 dolar ve 128.000 dolar seviyelerinin izlenmesi gerektiğini söyleyen Uslu, yılbaşına kadar geçecek sürece ilişkin şu tahminde bulunuyor;

“Önümüzdeki iki ay sürecinde BTC’yi bullish (boğa piyasası etkisiyle yükselen trend) görüyoruz. Piyasanın yüzde 40 fiyatlanacağım göreceğiz. Kripto özünde çok volativitesi yüksek yatırım araçları olduğu için ilk realizasyonu 72.000’de düşünmeliyiz. Temeli sağlam ve güçlü projeler için herhangi bir risk göremiyorum. Yatırım yapılacak coin ya da token’lerin Crypto ekosistemine çözüm getiren reel projeler olmasına dikkat ederek yapılan her yatırımın 1 yıl içinde geleneksel yatırım araçlarına göre kat ve kat daha fazla kazandıracağı açıktır.

Warren Buffett’in yatırımcılarına yazdığı son mektupta dediği gibi, Gelişmiş Avrupa ülkelerinde devlet tahvilleri eksi getiri sağlıyor Amerika da ise sadece yüzde 0.93 dünya çapında sabit getirili kıymet yatırımcıları emeklilik fonu, sigorta şirketleri ya da emekliler sevimsiz bir gelecek ile karşı karşıyalar.”

Buna karşın yatırımcıların yüksek PR bütçeli içi boş ve amaçsız ürünlerden uzak durmalarını da salık veren Uslu, “Parasal genişlemenin dünyayı enflasyon tehdidine sürüklediği günümüz koşullarında kripto para sınırlı arzı, dezenflasyon sebebi ile ideal bir kaçış noktası olacaktır. Yükselişlerin devam edeceğini öngörüyoruz. Kripto pazarında 3 trilyon dolar seviyelerine taşınacağı ve yükselişlerin hızlanacağını öngörmek mümkün. Nedenlerinin en önemlisi Küresel Para genişleme politikası ve Akıllı sermayenin deenflasyon sebebi ile kripto pazarında yerini almasıdır. Bu ortamda yatırımcılara tavsiyem; uzun vadeli olun, sabırla bekleyin ve maksimum hedefiniz BTC için 128.000 dolar olmalı” diyor.

Taraftar token’a ise Paritex olarak sıcak bakmadıklarını söyleyen Uslu, bunun nedenini şöyle özetliyor;

“Yalnızca bir takımın fonlanması yönünde çıkarılmış, Bir kitleyi duygusal olarak etkileyerek bir ürünün satılmasına ise karşıyız. Paritex yalnızca bir Kripto borsası değil, Bir blockchain yazılım şirketidir. Bir kulüp taraftar token üretmek istiyor ise bunu hem ona inanmış kitlesinin kazancı için hem de kulübün teknolojik altyapısı için üretecek ise bunu projelendirip yapmaktan Paritex keyif alır, Paritex Exchange’de listeleriz. Biz şu anda taraftar token’larını tavsiye etmiyoruz. Bu tarz arkasında teknolojinin olmadığı projeler bize göre geleneksel kumarın tokenize edilmiş halidir.”

Buna karşın Uslu, Sol ve Atlas projelerini yakından takip edip önerdiklerini belirterek, “Yakın gelecekte daha da önem kazanacağına inandığımız DEX borsalarını da düşünmekteyiz. U2 projesini de yakından takip ediyoruz” diyor.

BYBIT
KRİPTO, ALTININ YERİNE OYNUYOR

Bybit Türkiye Operasyon Müdürü Çelil öztürk, global piyasalarda bitcoin’in kurumsal yatırımcılar nezdinde yavaş yavaş altının yerini aldığı görüşünde.

JPMorgan’a göre bitcoin’in ekim ayındaki çıkışında kurumsal yatırımcıların bitcoin’i enflasyona karşı korunma aracı olarak görmeye başlaması ve ABD tarafından gelen olumlu düzenleyici açıklamaların etkili olduğu vurgusu yaptığını söyleyen Çelil öztürk, piyasaya ilişkin şu değerlendirmede bulunuyor:

“JPMorgan’ın özellikle enflasyon bazlı Cem Öztürk değerlendirmesi, kripto paralar açısından çok önemli. Yıllardır sürekli olarak altın ile arasında benzerlikler kurulan bitcoin’in kurumsal yatırımcılar nezdinde yavaş yavaş altının yerini aldığını söyleyebiliriz.

Kripto paraların hem bireysel, hem de kurumsal adaptasyonu hızla artıyor. Çin’den 2021 yılında arka arkaya gelen olumsuz düzenleyici açıklamalara rağmen ABD’den gelen olumlu düzenleyici açıklamalar ve kripto varlık adaptasyonun hızla artmaya devam etmesi, ünlü organizasyonların, kişilerin NFT koleksiyonları çıkarması ve güçlü bir NFT ilgisi oluşması gibi nedenler kripto paralara ciddi bir ivme kazandırdı.

20 Ekim itibariyle bitcoin’in dolar karşısında bir önceki rekorunu kırdığını ve tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktığını görüyoruz.

Önümüzdeki süreçte en ciddi riskin olumsuz düzenleyici gelişmeler olacağım düşünüyorum. Ancak Çin dışında diğer büyük ülkelerden yasaklayıcı açıklamalar gelmediğini ve kripto varlık ekosistemine daha ılımlı ancak temkinli yaklaşıldığını görüyoruz. Nitekim geçtiğimiz günlerde Putin’den de kripto paralar ile ilgili olumlu sayılabilecek açıklamalar geldi.

Tüm bu gelişmelere rağmen oldukça yeni, çok sınırlı düzenlenmiş ve henüz kurumsallaşma düzeyi zayıf kripto para ekosistemine yatırım yaparken son derece dikkatli olmak gerekiyor.”

Taraftar token’lerin ise önümüzdeki dönem sayısında hızlı bir artış yaşanacağını düşünen Çelil Öztürk, tıpkı kripto piyasasında olduğu gibi bu alana yatırım yapacakların da çok dikkatli olmasa gerektiğini söylüyor. Taraftar token’ların da piyasanın düşüşüne bağlı olarak ciddi değer kayıpları yaşayabileceğini hatırlatan öztürk, “Taraftar token’ların değeri, ihraç eden kulübün büyüklüğü, kulübün ihraç ettiği varlık ile ilişkili geliştirdiği teşvik modelleri, token’ın listelendiği,işlem gördüğü platformlar, piyasanın genel durumu, kulübün başarı durumu ve yakın dönemde kulübün başarılarına etki edecek önemli müsabakalardaki başarı durumu gibi birçok hususla sıkı bir ilişki içerisinde. Bu nedenle taraftar token yatırımı yapılırken yukarıdaki hususlar çerçevesinde risk ve fırsat değerlendirmesi yapılması gerektiğini düşünüyorum” diyor.

BİTCİ
UZUN VADEDE YÖN YUKARI

Bitci Teknoloji CEO’su Onur Altan Tan’a göre, kripto para piyasası artık belli ülkelerden ya da yatırımcılardan gelen haberlere bağışıklık kazanıp daha az etkilenmeye başladı. Kripto para piyasasının basit spekülasyonlardan etkilenmeyecek kadar derinleşmeye başladığını, aynı zamanda kripto paraların artık gerçek birer yatırım aracı olarak görüldüğünü öne süren Tan, “Hem bu göstergelerin hem de blockchain teknolojisinin vadettiklerinin ışığında, kripto para piyasalarında uzun vadede yönün yukarı olacağı görüşündeyiz” diyor.

Dünyanın önde gelen finans kuruluşlarının da bu yönde raporları ve araştırmaları bulunduğuna dikkat çeken Tan, şu değerlendirmede bulunuyor;

“Bugün Wall Street ile özdeşleşen dünyanın en büyük yatırım fonları dahi, kripto paralara olan ilgilerini ortaya koyuyor. Bu da en temelde kurumsal yatırımcıların iştahını göstermesi açısından son derece önemli. Ancak kripto paralara yatırım yapan, tüm yatırımcılara tavsiyemiz, yatırım yaptıkları projeleri iyi araştırmaları. Hem güvenlik altyapılarını hem de bu şirketlerin arkasındaki finansal gücü detaylı şekilde araştırmaları, gelecekteki olası mağduriyetlerin önüne geçecektir.”

Son dönemde taraftar token projelerine de yatırımcı talebinde büyük artış yaşandığını söyleyen Onur Altan Tan, bu konuda şunları söylüyor;

“Ben taraftar token projelerinde hâlâ yolun başında olduğumuzu düşünüyorum. Yani şu an gördüğümüz hâlâ buzdağının görünen kısmı. 1-2 yıl içinde bu piyasanın çok daha büyük bir hacme ulaşacağına inanıyorum. Taraftar token projelerinin bu denli ilgi görmesindeki en büyük etkenlerden biri de arkasında gerçek varlıklar, yani takımlar ya da spor organizasyonlar olması.

Taraftar token projeleri hem kulüpler hem de taraftarlar için önemli avantajlar sağlıyor. Bu projeler bir yandan kulüplere ciddi bir finansal kaynak yaratırken diğer yandan da kulüplerin taraftarlarıyla olan etkileşimlerini ileri bir seviyeye taşıyor. Diğer yandan söz konusu token’lerin bitci.com üzerinden işlem görmeye başlamasıyla birlikte, diledikleri zaman bu token’leri alıp satabiliyorlar. Böylece bu token’leri aynı zamanda bir yatırım aracı olarak da değerlendirebiliyorlar.

Bitci aynı zamanda taraftar token projelerinde yatırımcılara geri alım garantisi de veriyor. Bu sayede yatırımcılar 6 ay boyunca, belli koşulları karşılaması durumunda, arzdan almış olduğu fan tokenları Bitci’ye ön satış fiyatı üzerinden iade edebiliyor.”

ABSTOCKS
RİSK SEVİYESİ YÜKSEK

ABStocks Kripto Borsası Yatırımcısı ve AB Grup Holding Yönetim Kurulu Başkanı Muhsin Bayrak, bitcoin’in geçmiş yıllardaki hareketlerine bakacak olursak, özellikle yarılanma yılı sonrasındaki düşüşleri ve sonra takip eden zaman diliminde yükseliş eğilimi yaşadığına dikkat çekiyor. Bu dönemde de tam bunun yaşandığını söyleyen Muhsin Bayrak, şu tespitte bulunuyor;

“Bu bağlamda Bitcoin’in istenilen düşüş seviyesine geldiğini söylemek doğru olmaz ama zamanlama olarak da çıkış döneminde… Altcoin’leri de bitcoin ekseninde değerlendirecek olursak; henüz istenileni vermemiş ancak kendini de çıkışa kilitlemiş görünen, önümüzdeki iki ay için risk seviyesi çok yüksek bir döneme girdiğimizi söyleyebiliriz. Yatırımcıların bu dönemde kripto yatırımı yaparken, kriptonun projesini iyi okumalarını, arkasında duran sermaye gücünü iyi analiz etmelerini ve projenin yol planının ne kadar mantıklı olduğunu iyi araştırmalarını öneririm. îyi ve mantıklı bir proje, başlangıcında yakalanabiliyorsa ciddi bir kâr sağlayabilir.”

Taraftar token’ları bir yatırım aracı olarak görmeyen Bayrak, buna karşın yeni çıkan özellikle ön satışta yakalanabilecek, köklü ve sağlam kulüplerin (özellikle de şirketleşmiş) token’ların yatırımcısına avantaj sağlayabileceği görüşünde. Önümüzdeki dönemde daha birçok taraftar token’ın çıkacağına da vurgu yapan Bayrak, “Hatta ileride bununla ilgili özel bir ‘DEX’ de görebiliriz. Bu bağlamda taraftar token’larının bir yatırım aracı olmasından çok, takıma destek olarak görülmesi ve buna göre yatırım yapılıyor olması, bence daha uygun olacaktır” diyor.

HUOBİ
TOKEN, BİTCOİN’DEN DAHA RİSKLİ

Huobi Global Araştırma Müdürü Beste Naz Süllü’ye göre, son dönemde bitcoin’deki yükselişin ana nedenlerinden biri 21 milyon ile sınırlı arzdan sadece yüzde 10’luk dilimin kalması.

Yatırımcıların kripto paraların risk ve fırsatlarını, avantaj ve dezavantajlarını iyi kavraması gerektiğine dikkat çeken Süllü, son yükselişi destekleyen gelişmeler hakkında ise şunları söylüyor;

“Haber ve piyasa hareketlerine karşı geleneksel finans enstrümanlarından daha duyarlı olan kripto paralar bu anlamda daha hassas hareketlere sahip. Piyasada dominasyonu artan Bitcoin, 21 milyon adet sınırlı arzında son kalan yüzde 10’luk dilime girmesinin yanı sıra kurumsalların, fonların ve bireysellerin artan talepleri, Bitcoin’in değerini temmuz ayında test ettiği 30.000 dolar seviyesinden ekim ortasında tarihi rekor seviyeye taşıdı.

Kalan son arz dilimi, yukarı yönlü gidişin en önemli nedenlerinden biri. 19 Ekim’de ilk kez işleme başlayan Proshares ETF’nin ardından SEC’in, yeni ETF’lere de onay vermesi bekleniyor. ETF sayısının artmasını, yılsonuna kadar ve önümüzdeki yıl bitcoin kullanıcı sayısı ve talebinin artması anlamında bir fırsat olarak görüyoruz. Piyasanın mevcut durumdaki en büyük riski ise ekim ayı sonunda ABD’de yayımlanması beklenen CBDC (dijital merkez bankası parası) raporu olacak. ABD, stablecoin’leri mevcut parasal sisteme tehdit olarak görüyor. Bu nedenle raporda yer alabilecek stablecoin’ler hakkında olumsuz bir söylem piyasa için risk teşkil edebilir.”

Taraftar token’ları bir fırsat ya da değer yatırımı olarak görmediğini de söyleyen Beste Naz Süllü, “Aksine fiyatların oturmaması, hacimlerin düşük olması, fiyatların hesaplanmasında neyin baz alındığı gibi faktörler, fan tokenlar için Bitcoin’den daha riskli bir varlık görüntüsü veriyor. Bu açıdan taraftar token alan yatırımcıların fiyat değişimlerine dikkat etmesinin yanında piyasa yapıcı risklerini de göz önünde bulundurması gerekiyor” uyarısında bulunuyor.

SOCIOS
STOP-LOSS’LARI HAZIR TUTUN

Socios Türkiye Direktörü Altuğ Öztürk’e göre, bitcoin’in geçen hafta tarihi zirvesini (ATH) kırması sürpriz olmadı. Bu seviye kırılmasaydı İkili Tepe formasyonu oluşma riskiyle karşı karşıya kalınacağını söyleyen Öztürk, “Böyle bir durum tüm piyasayı olumsuz etkileyecekti. Ancak düşüş beklentisi ile açığa satış işlemi açanların durumu da 40-50 bin dolar seviyelerinden beri çok vahim. Uzun bir süredir short işlemlerinin devamlı olarak tasfiye edildiğini gözlemliyoruz. Yine de bir ayı tuzağı ihtimali bulunuyor” diyor.

Öztürk, bitcoin cüzdanlarının hareketleri üzerinde yapılan analizlere bakıldığında da yıllardır yüklü miktar tutan bitcoin sahiplerinin ellerindeki adetleri artırmaya devan ettiğine dikkat çekiyor. Kripto paralara hali hazırda yatırımı olanların piyasayı izlemeye devam etmesi gerektiğini vurgulayan Altuğ Öztürk, yakın döneme ilişkin şu değerlendirmede bulunuyor;

“Olası bir düşüş senaryosunda Stop-Loss’larının hazır olmasında fayda var. Ancak Ayı Tuzağı ihtimaline karşı stop seviyelerini manuel olarak ayarlayabilirler. Öte yandan piyasaya para sokmak için doğru zaman olmadığını düşünüyorum. Alt-coin’leri baz alırsak; bitcoin’in piyasa hakimiyeti dolayısıyla altcoin’lerin hareketlenmesi genellikle bitcoin’in bir süre yatay hareket etmesi sonucunda olabiliyor.

Zaten uzun bir süredir altcoinler bitcoin karşısında ciddi değer kayıpları yaşadı ve artık eski direnç seviyelerinin üzerinde destek bulmaya çalışıyorlar. Eğer elinde altcoin’i olanlar varsa bu süreçte yine beklemeyi tercih edebilirler. Bitcoin biraz yataya geçiş yaptıktan sonra altcoin’lerin olumlu yönde hareket edeceğini düşünüyorum.”

Hem Türkiye’de hem globalde taraftar token projelerine aracılık ettiklerini de hatırlatan Altuğ öztürk, Fan Token’ların sadece yatırım aracı olarak görülmemesi gerektiğini belirtip konuşmasını şöyle sürdürdü: “Fan Token’lar, taraftarlar ile destekledikleri kulüpler arasında karşılıklı iletişim imkânı yaratıyor. Taraftarlara destekledikleri kulüplerin bazı kararlarında söz sahibi olma ve bunu yaparken de birbirinden özel deneyimleri ve hediyeleri kazanma fırsatı veren dijital varlıklar… İlerleyen günlerde yeni Fan Token partnerlerimiz ve FTO’larımız (Fan Token Arzı) olacak. Hem Süper Lig’den hem de global olarak farklı liglerden” diyor.

ICRYPEX
KÂR SATIŞI GELEBİLİR

Icrypex Araştırma Uzmanı Atakan Kaplan, bitcoin rezervlerinin gün geçtikçe azaldığına dikkat çekip bunun arz şokuna neden olabileceğine dikkat çekiyor. Kripto para piyasasının yaklaşık yüzde 50’sini oluşturan bitcoin’in 13 Mart 2020 tarihinden itibaren borsalarda tutulan rezervlerinin aralıksız şekilde azaldığını hatırlatan Kaplan, “Buna karşın son dönemde artan ve artmaya devam edeceğini düşündüğümüz perakende ve kurumsal yatırımcı talebini de göz önünde bulundurduğumuzda kripto para piyasası genelinde yükselişlerin yılbaşına kadar devam etmesi beklenebilir” diyor.

Yılbaşına kadar geçecek süreçte kripto paralar için en büyük risklerden birinin küresel çapta varlık alımları programlarında sıkılaşma ihtimalini olduğunu söyleyen Atakan Kaplan, önümüzdeki iki aya ilişkinse şu değerlendirmede bulunuyor;

“Regülasyon belirsizliklerinden dolayı kripto para yatırımı yapmaya çekinen kurumsal yatırımcıların, ABD’de ilk Bitcoin ETF’sinin onaylanmasıyla birlikte risk iştahının artması beklenebilir. Önümüzdeki süreçlerde Tesla, MicroStrategy örneklerinde olduğu gibi yeni şirketlerin de varlık havuzlarına kripto varlıkları eklediğini, var olanların da bu ağırlığı arttırdığını görebiliriz.

Daha önceki boğa piyasalarını incelediğimizde yükseliş trendi boyunca minör (yüzde 10-20) ve majör (yüzde 21-40) düzeltme hareketlerinin birçok kez yaşandığını görüyoruz. Bu düzeltmeleri sağlıklı devam etmesi için yararlı olduğu görüşündeyiz. 29 Eylül’den itibaren yüzde 60’ın üzerinde yükseliş yaşandı. Bu süreçte sağlıklı bir düzeltme yaşanmadı fakat 65.000 dolar da yukarı yönlü kırılarak yeni zirve seviyesine ulaşıldı. Şu an fiyat keşfi dönemine girdiğimiz için bir süre daha yükseliş devam edebilir. Fakat vadeli tarafta açık pozisyon miktarının zirve seviyeye ulaşmış olmasından dolayı yakın vadede kar realizasyonu yaşanabilir.”

Buna karşın Atakan Kaplan, piyasa genelinde yükseliş trendinin devam edeceği beklentisine dikkat çekerek uzun vadede geri çekilmelerin alım fırsatı olarak değerlendirilebileceği görüşünde.

Bugün yaklaşık 300 milyon dolarlık piyasa değerine ulaşan Fan Token’ların ise yeni işbirlikleri ve yeni arzlarla yoluna devam edeceğini söyleyen Kaplan, yatırımcılara şu tavsiyede bulunuyor;

“Token yatırımı yapmayı planlayan yatırımcıların, sadece kulüp bilinilirliğine değil aynı zamanda token detaylarının paylaşıldığı whitepaper’a da göz atmalarını tavsiye ederiz. Örneğin ICR-YPEX olarak listelediğimiz Altay Fan Token’a olan talebin en büyük nedenleri arasında token’in yatırımcısına verdiği haklar ve kullanım alanları yer alıyor. Yatırım yapacakları token’larm yatırımcılarına nasıl haklar tanıdığına, yakım işlemi gerçekleşecek mi, gerçekleşecekse hangi koşullarda gerçekleşeceği Fan Token’lara değer katan faktörler arasında yer alıyor. Aynı zamanda kulübün bu anlamda ileriki dönemde alacağı aksiyonların yol haritasını da inceleyerek muhtemel haber akışını ve yaratılacak değerin çıkarımı yapılabilir.

Prof. Dr. Serhat ÖZEKES / Üsküdar Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi
Banka kredisiyle kripto almayın

Blokzincir teknolojisindeki gelişmeler, kullanıcılara mahremiyet sağladı ve merkezi olmayan finans (DeFi) hareketi muazzam bir şekilde büyüdü. Ancak, artan bu popülerliği nedeniyle siber saldırıların hedefinde oldu. Örneğin 2018 yılında Japon Coincheck firmasından 530 milyon dolar değerinde 500 milyon NEM coin’i çalınarak

19 farklı hesaba aktarıldı. Sadece 2019 yılında toplam 292 milyon dolar değerinde 12 büyük kripto para hırsızlığı gerçekleşti. Aralık 2020’de 1.5 milyon üzerinde kullanıcısı olan İngiltere merkezli kripto para borsası EXMO uğradığı siber saldırı sonucunda toplam varlıklarının yüzde 5’ini kaybettiğini ve farklı miktarlarda BTC, XRP, ZEC, USDT ve ETH çalındığını açıkladı. Ağustos 2021’de ise merkeziyetsiz finans platformu olarak faaliyet gösteren Poly Netvvork, hacker’ların hedefindeydi. Yaklaşık 600 milyon dolar değerinde etherium ve altcoinler, saldırganların hesabına geçirildi.

Siber saldırılara ek olarak, kripto para piyasasında dolandırıcılık ve aldatmaca olayları da yaşanıyor. Alıcılar ve satıcıların, çevrimiçi kripto para ticareti yapabileceği borsalardan bazıları sahte olabiliyor. Ünlü İtalyan dolandırıcı Charles Ponzi’den adını alan ‘ponzi şeması’ saadet zinciri örnekleri de yaşanabiliyor. Bitcoin’e alternatif bir kripto para olarak ortaya çıkan OneCoin, 2014-2016 yılları arasında dünya çapında yaklaşık 3 milyon kişiyi 4 milyar dolar dolandıran en büyük kripto para saadet zincirlerinden biri olarak kabul ediliyor.

Küresel koronavirüs salgını çevrimiçi yasadışı faaliyetlerde de bir patlamaya sebep oldu. Birleşmiş Milletler, bu dönemde internet üzerinden işlenen suçlarda yüzde 600’den fazla artış olduğunu ve her 40 saniyede bir oltalama (phishing) saldırısı gerçekleştiğini duyurdu.

Oltalama türündeki siber saldırılar kripto para yatırımcılarını da artık daha çok tehdit ediyor. Fidye yazılımı saldırılarının temel ayağı olan oltalama saldırılarında yatırımcılar kullandıkları sanal para borsası veya dijital cüzdan firmasına ait sahte bir e-posta alıyor. Bu e-postadaki bağlantıya tıklanarak kripto para borsasını temsil eden sahte bir web sayfasına yönlendirme sağlanmasının ardından kullanıcı ve şifre bilgilerinin girilmesi durumunda tüm yatırım kontrolü siber korsanların eline geçebiliyor. Blockchain analitik firması Chainalysis, kripto para tabanlı suçlar incelendiğinde 2020 yılında 2019 yılına kıyasla fidye yazılımı saldırılarının yüzde 311 oranında arttığını raporladı.

Ülkemizde ise tasarruf sahipleri kripto paraları çoğunlukla yatırım aracı olarak görüyor. Yatırımcıların bu dönemde kenarda duran ve kaybedilse de olumsuz etkisinin çok olmayacağı bir miktarla yatırım yapmalarını, banka kredisi kullanarak ani dalgalanmalar yaşanan kripto paraları satın almamalarını öneririm.

Ayrıca yatırım yapılan kripto paranın ‘Whitepaper’ adı verilen tanıtım yazısı, kullandığı blokzincir teknolojisi, projenin geliştirici ekibi, diğer kripto para projelerinden farklı olarak sunduğu yenilikler, daha önce siber saldırıya maruz kalıp kalmadığı gibi konularda bilgi verdiği için mutlak incelenmeli. Aynı zamanda az riskle yüksek kâr teklifi sunulduğunda yanlış bir şeyler olabileceği düşünülmeliler.

SafeMoon yatırımcıları dikkat!

Son günlerin popüler kripto para birimlerinden SafeMoon’un sahte uygulaması çıktı. Siber güvenlik şirketi ESET, sahte uygulama aracılığıyla siber suçlularının SafeMoon yatırımcılarının web kamerasını ele geçirerek kullanıcıları gözetleyip, parolalarını çalabildiği konusunda uyanda bulundu.

En yeni altcoin’lerden biri olan SafeMoon altı ay önce işlem görmeye başladı. Sosyal medya fenomenleri ve çok sayıda fanatiğin tetiklediği çılgınlıkla birlikte SafeMoon oldukça popüler hale geldi. Siber dolandırıcılar da bu popülerliği kullanmakta geç kalmadılar.

ESET uzmanlarının paylaştığı bilgilere göre; dolandırıcılar Discord’daki bazı kullanıcılara gönderdikleri ve uygulamanın yeni sürümünü tanıtmak için Discord üzerinde resmi SafeMoon hesabı gibi davrandıkları bir mesajla işe başlıyorlar. Mesajdaki linki tıklayanlar ise kendilerini SafeMoon’un resmi sitesinin bir bölümü gibi görünen vveb sitesinde buluyorlar.

Android cihazlar içinse SafeMoon uygulamasının yerine, hem yasal hem de kötü amaçlarla kullanılabilen, oldukça yaygın ve kullanıma hazır bir Windows yazılımı içeren bir yük indiriyor.

Hemen ardından, yükleyici (Safemoon-App-v2.0.6.exe) Remcos adlı bir RAT de dahil olmak üzere, sisteme çok sayıda dosya bırakıyor. ABD’deki yetkililer tarafından hakkında resmi uyarı yapılan bu RAT de yer altı forumlarında el altından satışa sunuluyor. Kötü amaçlarla kullanılırsa RAT’in genelde ‘remote access trojan’ın (uzaktan erişim truva atı) kısaltması olduğu düşünülüyor.

RAT’ler kurbandan hassas verileri toplamak için kullanılıyor. Remcos’un yapabildiklerinin arasında çeşitli web tarayıcılarından oturum açma bilgilerini çalma, basılan tuşları kaydetme, vveb kamerasını ele geçirme, kurbanın mikrofonundan ses yakalama, ek kötü amaçlı yazılım indirme ve bunu makinede yürütme yer alıyor.

Hangi kripto?

PARİTEX

Gözde projeler BTC, ETH, LTC, XRP, BCH dışında önemsediğimiz ve yakından takip ettiğimiz beş proje Solana, Atlas, Dot, Atom ve daha hareket hiç geçmediğini düşündüğümüz DİA olacaktır. Bu projeleri her fiyattan alabilirsiniz ve uzun vadede çok kazandıracağını görüyoruz.

ASCOİNDEX

Bizim bu ortamda önereceğimiz üç coin var. Biri bitcoin, diğeri ethereum, üçüncüsü ise tether’dir. Tether dolara endeksli bir coin’dir. Tether alan kişi, dolar kuruna güveniyorsa ve dolar kurunun yükseleceğini düşünüyorsa tether’e yatırım yapabilir. Bu coin’ler kripto paranın lokomotifi diyebiliriz. Bu coin’ler dışında yatırım yapılacaksa risk daha yüksektir.

SOCİOS

Bitcoin’den sonra en çok güven veren kripto para, bizim için ethereum’dur. Ethereum 2.0’a geçiş başlangıcı ile ağ üzerinde gerçekleşen her işlemin bir kısmının yakılma durumu dolaşıma giren arza karşılık ciddi bir denge oluşturmaya başladı. Açıkçası ethereum’un her ay küçük miktarlarda alınması ve geleceğe yatırım yapılması taraftarıyız.

Ayrıca şu sıralar Metaverse ve NFT kavramlarını sıkça duymaya başladık. Bu sebeple NFT ve Metaverse ile ilgili coin’lerin ön plana çıkabileceğini tahmin ediyoruz. Mesela yıllardır piyasada kendine önemli bir yer edinmiş olan ve çok büyük firmalarla iş birliği yapan bir Metaverse projesi Decentraland’in coini ‘mana* güzel bir fırsat doğurabilir.

Bazı sanal arsaların milyon dolarlara satıldığını düşünürsek ve her satın alımda mana kullanıldığını ve ödenen ücretin bir kısmının yakıldığını da hesaba katarsak, geleceği çok parlak, potansiyeli çok yüksek coin’lerden biri denebilir. Şu sıralar değeri 0.70-0.75 dolar civarlarında seyrediyor. Yine ethereum’a benzer şekilde, düzenli olarak alınıp uzun vade saklanması gereken coin’lerden biri.

Öte yandan borsa coinlerini de göz ardı etmemek lazım. Özellikle Binance ($BNB) ve FTX ($FTT) gibi dünyanın en büyük kripto para borsalarının kendi coin’leri her zaman biraz daha düşük riskli yatırım araçları olarak düşünülebilir.

HUOBİ

Eylül ve Ekim ortası bir aylık dönemde, bitcoin’in getirisi yüzde 31’le ilk 20 coin’in önüne geçti. Böylece dominansı artan bitcoin yükseldiği bu süreçte, altcoin yükselişinin önüne geçmiş oldu. Kripto para işlemlerine engel olabilecek regülasyonların gelmemesi durumunda ve 53.000 dolar gerisine inmediği takdirde bitcoin’de yılsonunda 80.000 doların görülmesi muhtemel olabilir.

Kripto paraların henüz bir regülasyona tabi olmaması da elbette bazı riskleri beraberinde getiriyor. Olumlu senaryoda, genel bir altcoin rallisinden ziyade projesi olan coin’lerin ön plana çıkması söz konusu olabilir. Bu açıdan beğendiğimiz coin’leri sıraladığımızda; BTC, AVAX, ADA, DYDX, DOT ve QTUM’u yakın takipte tutuyoruz. Bitcoin’in 53.000 dolar seviyesinin altına inmediği senaryoda 53 dolar seviyesinde bulunan AVAX’ın sene sonu 65 dolara tekrar yükselmesi beklenebilir. Ancak bu 6 coin’in de uzun vadeli hedeflerinin olduğunu belirtmekte fayda var.

Yılın kalan son iki aylık döneminde beklentiler, 2,10 dolar olan ADA’nın 3 dolara, 19 dolar olan DYDX’in 26 dolara, 41 dolar olan DOT’un 53 dolara, 13 dolar seviyesinde bulunan QTUM’un ise 30 dolara yaklaşması yönünde.

BYBIT

Kripto para özelinde değil ama teknoloji, trend özelinde cevap verebiliriz. Buna göre NFT’lerde her geçen gün yeni kullanım alanları ortaya çıkması dikkat çekici. Son olarak oyun-gaming tarafında NFT uygulamalarının sayısının arttığını ve oyna-kazan, “play-to-earn” modellerinin trend olduğuna şahit olduk. Bu beklenen bir durumdu. Mevcut NFT ilgisini de düşündüğümüzde yeni kullanım alanları ile NFT trendinin devam edeceğini söyleyebiliriz.

Diğer önemli bir trend olarak sanal evrenler olarak ifade edebileceğimiz dijital etkileşim uzayları olan Metaverse projelerinin yakın gelecekte güçlü bir trende sahip olacağını net bir şekilde söyleyebiliriz. Bahse konu sanal gerçeklik uzaylarının kripto varlık ekosistemi ile kesişen birçok yönü var. Bu evrenlerde ödemelerde kripto para kullanılması, hak ve mülkiyet kayıtları olarak NFT’lerin kullanılması, bu evrenlerin yönetişim mekanizmalarında blokzincir tabanlı yönetişim modellerinin kullanılması ve bu evrenlerin blokzincir teknolojileri üzerine inşa edilmesi gibi metavarse ve kripto varlık ilişkisine dair birçok şey sayabiliriz.

NFT ve Metaverse projelerinin, DeFi (merkeziyetsiz finans) protokollerinin ve diğer kripto varlık tabanlı merkeziyetsiz uygulamaların üzerine inşa edildiği akıllı sözleşme platformlarının yerel varlıklarının (token’lerinin) da önümüzdeki süreçte değer kazanacağını düşünüyorum. Çünkü bir akıllı sözleşme platformunda yer alan ve değer kazanan varlıklar aynı zamanda ilgili platformun yerel token’ına olan talebi de farklı şekillerde artırıyor.

ABSTOCKS

Başta ethereum olmak üzere tabii ki, Cardano, Solana, Avax ve Polkadot en çok dikkat çeken kriptolar olarak görülebilir. Yabancı token’lar dışında tabii ki yerli projeler de var. Bunlardan biri de AB Grup Holding’in çıkarmış olduğu ve yakın bir süreçte yurt dışında da işlem görecek olan ABGCoin. Başta mikro ödeme sistemi aracı olarak PoW tabanlı ve sınırlı arzda piyasaya sürülen, merkeziyetçi bir yapıda yatırımcısına güven başta olmak üzere birçok avantaj sağlayan bir coin. Kesinlikle bir token değil. Ve henüz birkaç aylık başlangıç seviyesinde olması da onu daha da avantajlı hale getiriyor.

ICRYPEX

Uzun vadeli fiyat hedefi 124-130 dolar olan Polkadot için destek seviyesi 40-40.5 dolar, direnç seviyesi 54 dolar olarak karşımıza çıkıyor. Uzun vadeli fiyat hedefi 7.300-7.700 dolar olan ethereum içinse destek seviyesi 4050-4100 dolar, direnç seviyesi 4.660-4.700 dolar seviyesinde. Yine umut vadeden Link için uzun vadeli fiyat hedefimiz 120 dolar-125 dolar. Buna karşın destek seviyesi 26-26,5 dolar, direnç seviyesi 36,5 dolarda bulunuyor. Avax için uzun vadeli fiyat hedefimiz 125-130 dolarda. Bu coin için destek seviyesi 50-60 dolar, direnç seviyesi 84-85 dolar olarak karşımıza çıkıyor. Fantom için uzun vadeli fiyat hedefimiz 3,5-3,6 dolar olurken, destek seviyesi 2,15 – 2,20 dolar, direnç seviyesi 2,65-2,70 dolarda bulunuyor.

Siber korsanlardan nasıl kurtulacaksınız?

Kripto para yatırımı yapmak isteyenlerin karşısındaki en büyük tehlike siber korsanlar… Uzmanlar yatırımcıların kripto paraya yatırım yaparken siber risklere karşı da kendilerini koruması gerektiği konusunda uyarıda bulunuyor. Uzmanlara göre yatırımcılar öncelikle şu önlemleri almalı;

“Kripto para yatırımı yapmayı düşünenler öncelikle başka işlemlerde kullanmadığı bir e-posta adresi almalı. Aynı zamanda sık sık değiştirecekleri güçlü şifreler belirlemeliler.

En yaygın olarak kullanılan oltalama saldırılarına karşı; e-postaların hangi adresten gönderildiğinin incelenmesi ve bu e-posta içerisindeki şüpheli bağlantılara tıklanmaması gerekiyor. Özellikle de kısaltılmış şekildeki adresler kullanılmamalı. Ayrıca, sosyal medya, kısa mesaj veya diğer kanallardan gelen ve bir anda ortaya çıkan iletilere karşı da dikkatli olunmalı. Doğrulanmamış bir kaynaktan gelen mesaj bağlantıları tıklanmamalı.

Bu arada işletim sisteminin güncel olması ve sürekli güncellenen bir antivirüs yazılımının bulunması, lisanslı yazılımlar kullanılması, kişisel bilgileri isteyen e-posta veya forum isteklerine yanıt verilmemesi, halka açık yerlerde kablosuz ağlara bağlanıp kripto para işlemi yapılmaması gerekiyor. İşlem hacmi yüksek ve bilinen borsaların tercih edilmesi de yine çok önemli. Şayet cep telefonu üzerinden bir uygulama aracılığıyla işlem yapılacaksa Google Play veya App Store’da bulunabilecek sahte yazılımlara dikkat edilmeli. URL’lerdeki düzensizlikler de dikkatle takip edilmeli. Özellikle adresleri kullanıcılar kendileri yazmalı.

Yüklenecek olan uygulamaların kaç kullanıcı tarafından indirilip yorum yapıldığı incelenmeli. Kripto parayı depolamak için kullanılan kripto cüzdanlar büyük güvenlik sorunlarını da beraberinde getiriyor. Burada kullanılacak olan sanal cüzdanın seçimi çok önemli. Bazı sanal cüzdan platformları düşük güvenlik standartları ve zafiyetleri nedeniyle siber suçluların saldırılarına daha açık olabiliyor.

Sanal cüzdanlara erişebilmek ve kullanabilmek için şifre gerekiyor.

Eğer kullanıcı şifre bilgilerini unutur veya başkalarıyla paylaşırsa kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilir. Sanal para cüzdanları ise, anahtar saklama hizmeti sununlar ve sunmayanlar diye ikiye ayrılıyor. Anahtar saklama hizmeti sunanların kullanımı çok kolay ancak kripto para borsalarının siber saldırıya maruz kalması ya da hesap bilgilerine erişilmesi durumunda mevduatlar riske girebilir. Anahtar saklama hizmeti sunmayan cüzdan teknolojilerinde ise paranın tüm kontrolü kullanıcıda olduğundan siber saldırılara karşı daha korunaklı.

Esin Çetinel / Para