Yerfıstığı 1 dekar bahçe kurmanın maliyeti

Yerfıstığı yetiştirmeye başlamadan önce yapmanız gereken ilk şey, dikim yapacağınız alanın fizibilitesini iyi yapmaktır. Bazı özel koşullar gerektiren yerfıstığı tarımcılığında yüksek verim için yetiştirme için ön hazırlık şart.

Yerfıstığı Yetiştiriciliği

Yetiştiriciliği birçok ürüne göre daha az maliyetli. Öncelikle tohuma ayrı para ödemiyorsunuz. Hasat döneminde tohum olarak bir kısmını ayırmanız yeterli. Tarla kendinize ait ise maliyetiniz dekar başına 1.000 TL’yi geçmiyor. 1 dekardan yaklaşık 750 kilo ürün alabiliyorsunuz. Bu rakam bakımı iyi yapılmış, özen gösterilmiş tarlalar için geçerli. Ortalama 500 kilo verim olduğunu söyleyebiliriz. Şu anki fiyatlar 10 TL seviyesinde. Dekar başına 1.000 TL maliyetle en az 5 bin TL gelir elde edebilirsiniz. Tarımın tamamında olduğu gibi büyük ölçekli ekimler her zaman kazandırıyor. Ölçeğinizi büyük tutmalısınız. En az 50 dekar gibi bir alan öneriliyor. 50 dekardan 250 bin TL gelir elde etmek mümkün.

Gıda amaçlı olmayan kullanımı

• Yerfıstığı bitkisinin dokuları [yaprak, sap, kök] büyük ve küçük baş hayvanlar için yem olarak kullanılıyor.
• Dış kabuktan yakıt olarak yararlanılıyor.
• Dış kabuktan sınırlı miktarda yem katkı maddesi elde ediliyor.
• Dış kabuk mantar yetiştirmede büyüme ortamı olarak kullanılıyor.
• Dış kabuktan organik madde arttırıcı (gübre) olarak yararlanılıyor.
• Dış kabuk yer temizlemede sıvı emici olarak kullanılıyor.
• Dış kabuktan metal parlatıcı elde ediliyor.
• Yağın ayrılmasından sonra arta kalan küspe yem sanayinde protein arttırıcı olarak kullanılıyor.

Yerfıstığının gıda amaçlı kullanımı

• Kuru kavrulmuş iç fıstık
• Tuzlu kavrulmuş iç fıstık
• Yağda kızartılmış iç fıstık
• Suda kaynatılmış iç fıstık
• Yemeklik sıvı yağ
• Yerfıstığı ezmesi
• Fıstık katkılı ekmek
• Fıstık katkılı bisküvi ve unlu mamuller
• Fıstık katkılı hazır kahvaltılıklar
• Fıstık unu katkılı et köftesi
• Fıstık katkılı şekerleme ürünler
• Fıstık katkılı çikolatalı ürünler
• Fıstık katkılı dondurma
• Fıstık turşusu

İDRİZ ÇOKAL / PARA ; ÇUKUROVA, Anadolu’nun en verimli topraklarına sahip bölgelerinden biridir. Aklınıza gelen her türlü tarımsal ürün burada hayat bulur ve büyük ölçekli üretilir. Narenciye başta olmak üzere meyvecilikten tarla bitkilerine kadar birçok üründe liderdir. Pamuk, mısır, buğday, soya fasulyesi, portakal, karpuz gibi ürünlerde açık ara lider konumundadır. Bu hafta bölge ile özdeşleşen başka bir üründen bahsedeceğiz. Türkiye yerfıstığı üretiminin yüzde 83’ünün Adana ve Osmaniye’de gerçekleştiğini biliyor muydunuz?

Yerfıstığı dar gelirlinin lüks çerezi olarak bilinir. En hesaplı kuruyemiştir. Zengin fakir herkes tüketir. Sadece kuruyemişçilerde, marketlerde değil, sokakta kamyon arkasında ve semt pazarlarında da yaygın olarak satılır. İçi çerez, sapları yem, kabukları ise hem yem hem de yakacak olarak kullanılır. Artık yağlık olarak da ekilmesi gündemde. Bu kadar yaygın bir şekilde tüketilen yerfıstığının üretimini, tüketimini ve ihracatını araştırdık.

Üreticilerinin ve ticaretini yapanların işlerinden memnun olduklarını gördük.

“Sanayi Ürünü Olarak Da Değerlendirilmeli”

Türkiye’de yerfıstığı üretiminin yüzde 83’ü Çukurova bölgesinde gerçekleştiriliyor. Üretimin çoğunluğu Adana sınırlarında ama piyasayı Osmaniye belirliyor. Ülke genelinde üretilen 216 bin ton yerfıstığının 113 bin 460 tonu Adana ilinde, 53 bin 554 tonu Osmaniye kökenli. Ancak yüzde 90’ı Osmaniye’den pazarlanıyor. Bunun sebebi yerfıstığı işleyen tesislerin büyük çoğunluğunun Osmaniye’de olması. Osmaniye Ticaret Borsası Başkanı Sait Çenet, yerfıstığmdan üretici, sanayici, ticaretini yapanlarla birlikte 100 bin kişinin ekmek yediğini belirtiyor.

Birkaç yıldır yerfıstığı üreticisinin oldukça memnun olduğunu belirten Çenet, yerfıstığının Osmaniye için çok önemli bir ürün olduğunu vurguluyor ve şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Osmaniye, Adana, Mersin ve Kahramanmaraş’ta üretilen yerfıstığının işlenerek pazara hazır hale getirilmesi Osmaniye’de yapılıyor. Bölgede yaklaşık 100 bin kişi bu üretimden yararlanıyor. Bu kadar kişiye istihdam sağlayan bir ürünün üretilmesinin yaygınlaştırılması ülke tarımına ciddi oranda katkı sağlayacaktır. Osmaniye’de uzun yıllar yerfıstığı sadece çerez olarak tüketilen bir ürün kabul edildi ve çok düşük karlarla satıldı. Oysa alıcı büyük firmalar ürünü işleyip bir sanayi ürününe dönüştürüp büyük kârlarla satıyor. Çiftçinin yüzünü güldürmek, Osmaniye ekonomisine katkıda bulunmak ve ilin işsizliğini azaltmak için yerfıstığı sanayi ürünü olarak değerlendirilmeli. İlimizdeki 160 adet yerfıstığı işletmesinden 25 tanesi fabrika bazında. İşletmeler sürekli yeni teknolojilere yatırım yapıyor.”

Çenet’in verdiği bilgiye göre Osmaniye’de 2020’de Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) kayıtlı yerfıstığı üreticisi sayısı 8 bin 340 kişi. Son beş yılda üretici sayısı sürekli artmış. Fiyatların istenilen seviyede olması üreticiyi yerfıstığı üretimine yönlendirmiş. Her yıl üretici sayısı ve ekim alanları yüzde 25 civarında artmış.

Tarlaya Verim Katıyor

Osmaniye Ticaret Borsası verilerine göre yerfıstığı fiyatları 2020’de dalgalı bir seyir izlemiş. Müstahsil (üretici) satışları ortalaması 11 TL seviyesinde olurken, 2020 ortalaması 10 TL seviyesinde kalmış. Bu fiyatlar tüketiciye ulaştığında 20 TL’ye çıkıyor. Bugün kuruyemişçilerde kabuklu yer fıstığının kilogramı 17-20 TL arasında.

Ürün işlenerek tuzlu, kabuklu, soslu özellikleri edindiğinde fiyatı 25-35 TL’ye ulaşıyor. Osmaniye Ziraat Odası Başkanı Bahadır Sezgin, yerfıstığı üreticisinin birkaç yıldır fiyatlardan ve pazardan memnun olduğunu vurguluyor. Üretim alanlarının her yıl arttığını belirten Sezgin, “Bu yıl fiyatlar biraz geri gelirken, üreticinin maliyetleri arttı. Bu nedenle sıkıntı olmasından endişeliyiz” diyor. Yerfıstığı ekimlerinin yapılmaya başlandığını belirten Sezgin, “Birinci ürün olarak eken de var, ikinci ürün olarak eken de.

Birinci ürün ekenler Mart, Nisan’da diğerleri ise buğday hasadından sonra yani Haziran’da ekim yapar. Tarlalara genelde iki ekim yapılır. Yerfıstığı, buğday, arpa, mısır ve soya birbirlerini takip eder vaziyette yetiştirilir. Yerfıstığından sonra yapılan ekimde tarlalar daha verimli olur. Hasadı ise Ağustos-Ekim arasında gerçekleştirilir” diyor.

“Yağ Potansiyeli Var”

Sezgin’in verdiği bilgiye göre en çok tercih edilen çeşit Amerikan tipi olarak adlandırılan NC-7. Öte yandan Çukurova Üniversitesi ve Yağlı Tohumlar Enstitüsü’nün geliştirdiği çeşitler de mevcut. Halis Bey, Ayşe Hanım, Masal gibi yerli çeşitler de üretilmeye başlanmış. Osmaniye Yağlı Tohumlar Araştırma Enstitüsü’nün bu konuda çalışmaları var. Adana Seyhan Ziraat Odası Başkanı Süleyman Girmen, Adana’nın yerfıstığı üretiminde lider olduğunu vurguluyor.

Üretici sayısının her yıl arttığına dikkat çeken Girmen, “Bu yıl ekim alanları artabilir. Ekimler başladı. Şu anda soğan krizimiz var. Üretici fiyatlar kurtarmadığı için soğan tarlalarını sürüyor. Bu tarlalara da yerfıstığı ekilebilir. Bu nedenle üretim artabilir. Şu an için soğanın yerine yerfıstığı ekilir diyemeyiz ama üretici yerfıstığına yönelebilir” diyor.

İhracat Komşu Ülkelere

Üretim artışlarına çare hiç kuşkusuz ihracat. Yerfıstığı ihracatı henüz emekleme seviyesinde. Yıllık ihracat 6-7 milyon dolar düzeyinde. İhracat ağırlıklı olarak komşu ülkelere gerçekleştiriliyor. Sınır ticareti yoluyla yapılan ihracatla bu rakam 10 milyon dolara çıkıyor. Osmaniye’deki tesislerde işlenen yerfıstığı geçmişte kabuklu ihraç edilirken bugün ambalajlı ve ayıklanmış olarak satılıyor. Önümüzdeki dönemlerde ihracatta bir atak bekleniyor.

Yerfıstığı ağırlıklı olarak çerez olarak tüketiliyor. Çikolata, dondurma sanayiine katkı maddesi olarak da kullanılıyor. Ancak Osmaniye’de turşucu bir aile inovatif bir yaklaşımla turşusunu yapmış. Onlarca çeşit turşunun yanına daha neler ekleyebiliriz diyerek yola çıkan Devrim ve Enes Bostan çifti fıstıktan beş farklı tatta turşu kurmayı başarmış. Çift yerfıstığı turşusu için patent başvurusu da yapmış. Enes Boran, “Fikir aklımıza geçen yıl mayıs ayında geldi. Ama turşuyu yapmak için taze fıstığa ihtiyacımız olduğunu düşündük ve fıstık hasadını bekledik. Ancak bu sefer de taze fıstığın kabuğunun zor kırılması nedeniyle maddi bir külfetle karşılaştık. Bunun üzerine kurumuş fıstıkla turşu denemelerine başladık ve sonunda başardık. Turşuyu yiyenler çok beğeniyor diyor.

İDRİZ ÇOKAL / PARA