Güçlü Büyümenin Sinyali Sanayi Üretimi

SANAYİ üretimi Ağustos’ta hızlı toparlandı. Nisan’da gördüğü dibin ardından Mayıs itibarıyla kesintisiz toparlanma sürecine giren sanayi üretimi endeksi, aylık seride pandemi öncesi seviyelere ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜÎK) verilerine göre, sanayi üretim endeksi Ağustos’ta mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış verilerle aylık yüzde 3.4 artışla 123, takvim etkisinden arındırılmış verilerle yıllık yüzde 10.4 artışla 121.3 oldu. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde Ağustos’ta bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi yüzde 2.5, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 3.6 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 1.3 arttı. Arındırılmamış verilere göre sanayi üretim endeksi geçen yılın aynı ayma göre yüzde 16 artarken, bir önceki aya göre yüzde 3.8 geriledi. Temmuz ve Ağustos’ta hızlı toparlanan sanayi üretimi verileri, ekonomik büyümenin üçüncü çeyrek döneminde güçlü gerçekleşeceğine işaret etti.

TOPLAM CİRO YILLIK YÜZDE 23.5 ARTTI

TÜÎK geçen hafta Türkiye’de ekonomik durumun değerlendirilmesinde kullanılan önemli bir kısa dönemli gösterge olan ciro endeksini de açıkladı. Buna göre sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi Ağustos’ta yıllık yüzde 23.5 artışla 246.1 oldu. Toplam cironun alt detaylarına bakıldığında Ağustos’ta yıllık sanayi sektörü ciro endeksi yüzde 29.4, inşaat ciro endeksi yüzde 5.8, ticaret ciro endeksi yüzde 32.8 artarken, hizmet ciro endeksi yüzde 5.2 azaldı. Toplam ciro endeksi Ağustos’ta bir önceki aya göre yüzde 3 artışla 245.9 düzeyine ulaştı.

EYLÜL’DE 136 BİN 744 KONUT SATILDI

Türkiye genelinde konut satışları 2020 Eylül’de geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6.9 azalarak 136 bin 744 oldu. TÜÎK verilerine göre Eylül’de ipotekli konut satışları geçen yılın aynı ayma göre yüzde 38.5 azalış göstererek 35 bin 576 düzeyinde gerçekleşti. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 26 olarak belirlendi. Eylül’de diğer satış türleri sonucunda yıllık yüzde 13.6 artışla 101 bin 168 konut el değiştirdi. İlk defa satılan konut sayısı Eylül’de geçen yılın aynı ayma göre yüzde 19.5 azalarak 41 bin 376 oldu. Toplam konut satışları içinde ilk satışın payı yüzde 30.3 olarak hesaplandı. İkinci el konut satışları Eylül’de yıllık yüzde 0.1 azalış göstererek 95 bin 368 oldu.

CARİ AÇIK 4.6 MİLYAR DOLAR

Cari denge, dış ticaret açığındaki artış ve pandeminin turizm gelirlerine olumsuz etkisiyle bozulmaya devam etti. Geçen yılı Ağustos’ta 3.3 milyar dolar fazla veren cari işlemler dengesi 2020 Ağustos’ta 4.63 milyar dolar açık verdi. 2019’un ilk sekiz ayında 5.3 milyar dolar fazla veren cari işlem dengesinde, bu yılın sekiz ayında 26.5 milyar dolar düzeyinde açık gerçekleşti. Ağustos ayı gerçekleşmelerinin ardından 12 aylık cari işlemler açığı 23.2 milyar dolar oldu. Bunda ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının geçen yılın aynı ayına göre 3.95 milyar dolar artarak 5.35 milyar dolara yükselmesi ve hizmetler dengesi kaynaklı net girişlerin geçen yılın aynı ayma göre 4.6 milyar dolar azalarak 1.18 milyar dolar olmasıetkili oldu. Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı geçen yıl Ağustos’ta 6.25 milyar dolar fazla iken bu yıl 973 milyon dolar fazla verdi.

İSTİHDAM PAKETİ

istihdam teşvikine ilişkin kanun teklifi, Meclis Başkanlığı’na sunuldu. Teklif ile kısa çalışma ve çalışmanın sona ermesini takiben sağlanan normalleşme desteği 30 Haziran 2021’e kadar Cumhurbaşkanı kararıyla uzatılabilecek. İşverenler tarafından 2019 0cak-20 Nisan 2020 tarihleri arasında en düşük sigortalı sayısına ek ilave istihdam yapılması durumunda çalışanların SGK primleri İşsizlik Fonu’ndan karşılanacak. Esnek çalışmanın alanı genişletilecek. Kısmi zamanlı çalışmayı kabul eden hizmet erbabına gelir vergisi ve damga vergisi istisnası getirilecek. Turizmde konaklama vergisinin yürürlüğü 2022 başına ertelenecek.

Berat ALBAYRAK / Hazine ve Maliye Bakanı
“Yeni bir döneme giriyoruz”

Türkiye olarak sanayi üretiminde OECD’de bir, dünyada İkinciyiz. İhracat treninin başına üretim lokomotifini getirerek istikrar ve verimlilik vagonlarını milli ekonomi raylarına oturtuyoruz. Yeni Ekonomi Programı (YEP) hedeflerimiz kapsamında yeni bir döneme giriyoruz. Ekim ayında 13 günde ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 92.1’e çıkarken altın hariç bu rakam yüzde 101.8.

Prof. Dr. Burak ARZOVA / Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi
“Kuvvetli büyümeye işaret”

Ağustos’ta sanayi üretimi, takvim etkisinden arındırılmış bazda yıllık yüzde 10.4 artarak yüzde 7.1 olan piyasa ortalama beklentisinin üstünde gerçekleşti. Ağustos itibarıyla üç aylık ortalamalara göre yıllık yüzde 5.1 artış ile kuvvetli büyümeye işaret etti. Pandemi öncesi de aşılmış oldu. Sanayide bu yükselişi sürekli beklememeliyiz. Zira aylık bazda dayanaklı tüketim malları imalatında azalış var. Nedeni faizlerde ortaya çıkan yükselişle talebin düşmesi ve önceki dönem taleplerinin gelecek dönemlerden yiyen talep olması. Beklentim TCMB Para Politikası Kurulu’nun Ekim toplantısında politika faizinde 150 baz puan artış yapacağı yönünde.

Dr. Gönül Dinçer MURATOĞLU / Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Görevlisi
“Ulusal imalat sanayi üretimi teşvik edilmeli”

Ağustos ayında sanayi üretiminin yıllık yüzde 10.4 artması olumlu. IMF’nin 2020 için küresel ekonomi küçülme tahminini yüzde 4.4’e düşürmesi, dış talepte görece olumlu bir seyre işaret ediyor. İç talebin daralma eğiliminin sürdüğü mevcut konjonktürde, ihracata yönelik ulusal imalat sanayisi üretiminin anlamlı şekilde teşvik edilmesi gerekiyor. Ekonomilerde istikrarlı ve geniş ölçekli istihdam olanaklarını oluşturmanın temel gereği sanayileşmek, üretim ekonomisine dönüşmektir.

Prof. Dr. Berrin Ceylan ATAMAN / Altınbaş Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dekanı
“Dış talep ve fınansal koşullar belirleyici”

İşgücü 2020 Temmuz döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 622 bin kişi azalarak 31 milyon 491 bin kişi oldu. Daha az kişinin işgücüne katılması işsizlik oranında gerçekçi olmayan bir düşme yarattı.

Her ne kadar mevsimlik etkilerden arındırılmış işgücü verileri ve son sanayi üretimindeki artış toparlanmaya işaret etse de iyileşmenin sürdürülebilir olmasını izlemek gerekir. Ekonomik büyümenin istihdam yaratması için iç ve dış talep koşulları ile siyasi ve finansal koşullar belirleyici.

HÜLYA GENÇ SERTKAYA