Sosyal medyaya yeni düzen
TWİTTER, Facebook, Instagram, YouTube ve Tiktok gibi sosyal ağ platformlarının yaygın olarak kullanıldığı Türkiye’de, sosyal medyaya yeni düzen geliyor. Milyonların kullandığı, ancak bugüne kadar kanunda herhangi bir tammlaması bulunmayan sosyal ağlara, Türkiye’de temsilci bulundurma zorunluluğu getiriliyor. TBMM Adalet Komisyonu’nda kabul edilen ve bu hafta Genel Kurul’da görüşülmesi beklenen kanun teklifiyle “sosyal ağ sağlayıcı” tanımı yapılıyor, sosyal ağ sağlayıcılarına yönelik düzenlemeler getirilerek bu şirketlerin disiplin altına alınması hedefleniyor. Kanun teklifine göre sosyal ağlar kapatılmayacak, temsilci belirmeyen sosyal ağ sağlayıcılarına beş aşamalı yaptırım uygulanacak. Erişim engelleme yerine öncelikle içerik çıkarma gelecek. Türkiye’den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurtiçi veya dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri alacak.
MUHATAP SORUNU GİDERİLECEK
AK Parti ve MHP milletvekillerinin imzasını taşıyan, “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla işlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik : Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ne” göre Türkiye’den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirleyecek. Bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer verilecek. Temsilcinin gerçek kişi olması halinde Türk vatandaşı olması zorunlu olacak. Teklifle sosyal ağlar isterlerse tüzel kişilik kurup, Türkiye’de temsilci bulundurabilecek.
Teklife göre idari para cezaları, muhatabin yurtdışında bulunması halinde BTK tarafından doğrudan doğruya muhataba, internet sayfalarındaki iletişim araçları, alan adı, IP adresi ve benzeri kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden elektronik posta veya diğer iletişim araçlarıyla da bildirile-bilecek. Bildirimin yapıldığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda tebligat yapılmış sayılacak.
Kanun teklifinde imzası bulunan AK Parti Grup Başkanvekili Özlem Zengin, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, bu düzenlemenin en önemli amacının idari, hukuki ve mali olarak bir muhataplık teşkil etmek olduğunu kaydetti. Sosyal medyadaki ağ sağlayıcılarının büyük çoğunluğunun merkezinin yurtdı-şında olması nedeniyle iki konuda sorun yaşandığına işaret eden Zengin, bunları “mali konularda muhatap bulunamayışı, vergilendirme konusunda kendilerini özgür bir alan içinde hissetmeleri” ile “bireysel olarak hakların ihlali karşısında hukukun yeterli yaptırımı ortaya koyamaması” şeklinde sıraladı.
BEŞ AŞAMALI YAPTIRIM
Kanun teklifine göre, sosyal ağlar “temsilci bulundurmama” konusunda ısrar ederlerse, beş aşamalı bir formülle temsilci bulundurmaya zorlanacak. Buna göre, ilk etapta verilen 30 günlük süre sonunda temsilci bulundurmamaları halinde 10 milyon TL, ikinci otuz günlük süre sonunda 3Q milyon TL idari para cezası kesilmesi öngörülüyor. Üçüncü aşamada reklam yasağı getirilecek. Dördüncü aşamada, yüzde 50 oranında internet trafiği bant genişliğinin daraltılması hususunda hakimlik kararı uygulanacak. Beşinci aşamada ise, sosyal ağm niteliği dikkate alınarak, yüzde 90 oranına kadar bant genişliğinin daraltılması hususunda hakim karar verecek. Kararların gereği, bildirimden itibaren derhal ve en geç dört saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek. Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi halinde, verilen idari para cezalarının dörtte biri tahsil edilecek, reklam yasağı kaldırılacak.
48 SAATTE CEVAP ZORUNLULUĞU
Türkiye’de günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurtiçi veya dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, “içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi” ile “özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesini” gerektirecek içeriklere yönelik kişiler tarafından yapılacak başvurulara, başvurudan itibaren en geç 48 saat içinde olumlu ya da olumsuz cevap vermekle yükümlü olacak. Olumsuz cevaplar gerekçeli olarak bildirilecek. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde sosyal ağ sağlayıcıya 5 milyon TL idari para cezası Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Başkanı tarafından verilecek.
Sosyal ağ sağlayıcı, kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararlarını uygulayacak. Bu yükümlülükleri yerine getirmemesi halinde, sosyal ağlara BTK başkanı tarafından 10 milyon TL idari para cezası verilecek. Ayrıca sosyal ağlar, “içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi” ile “özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi” başvurularına ilişkin istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren Türkçe raporları altı aylık dönemlerle BTK’ya bildirecek. Sosyal ağ sağlayıcıları hazırlayacakları ilk raporlarını, 2021 Ocak’ta BTK’ya bildirecek ve internet sitesinde yayınlayacak.
KİŞİLİK HAKLARININ KORUNMASI
Teklifin aynen yasalaşması halinde, suç oluşturan kısmi içeriğin çıkarılmasının mümkün olduğu durumlarda, erişimin engellenmesi kararı yerine, içeriğin çıkarılması kararının verilmesi imkanı sağlanarak, aynı internet sitesinde yer alan ve suç oluşturmayan içerikler yönünden ifade ve haber alma özgürlüğü daha da güvenceli hale getirilecek. Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcıya gönderilen içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararının gereği en geç 4 saat içinde ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcı tarafmdan yerine getirilecek. Internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talep etmesi durumunda hakim tarafından, başvuranın adının, ihlale konu internet adresleriyle ilişkilen-dirilmemesine karar verilebilecek. Bir anlamda “unutulma hakkı” getirilecek
İdari para cezaları artırılıyor
Teklife göre yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmayan veya yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcı hakkında 1 milyon TL’den 10 milyon TL’ye kadar idari para cezası verilecek. Mevcut uygulamada, 10 bin TL’den 100 bin TL’ye kadar idari para cezası veriliyor. Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılar hakkında “erişimin engellenmesi kararı ve yerine getirilmesi” ile “gecikmesinde sakınca bulunan hallerde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi” kapsamında verilecek idari para cezaları 1 milyon TL, “erişimin engellenmesi kararı ve yerine getirilmesi” ile “içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi” kapsamında verilecek adli para cezalan ise 50 bin gün olarak verilecek. İhlallerin bir yıl içinde her bir tekrarında cezalar bir kat artırılacak. Hakim kararının gereğini 24 saat içinde yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılar, doğan zararların tazmininden sorumlu tutulacak.
Prof. Dr. Ersan ÖZ / Pamukkale Üniversitesi Maliye Bölümü Başkanı
“Son 10 yıldır mücadele ediliyor”
Türkiye’de 60 milyon insanın sosyal medya kullandığı düşünüldüğünde ortaya çıkan sosyal medya ekonomisinin boyutlarını anlamak zor olmayacaktır. İletişim alanındaki yüzde 10’luk büyümenin ekonomiyi + yüzde 1 büyütmesi ile paralel analiz ettiğimizde sosyal medya üzerinden oluşan reklam, video ve benzeri ekonomik büyüklüğün Türkiye ekonomisine etkisi göz ardı edilemeyecek ölçülerde. Diğer taraftan oluşan ticari kazancın vergilendirilerek elde edilecek bütçe katkısı söz konusu. Fakat bu bir dünya sorunu. İlgili sosyal medya ve diğer siber şirketler her ülkede merkez açmak yerine bazı vergi cennetlerine merkezlerini taşıyarak her ülkede kazanç elde etmekte ama vergi ödemiyorlar. Bu konuyla son 10 yıldır yoğun mücadele edilse de çözüm olarak getirilen dijital hizmet vergisi oldukça fazla istisna rakamları nedeniyle eleştiri konusu yapılıyor, Sosyal medya üzerinden oluşan ekonominin vergilendirilmesi başarılabildiğinde toplam vergi gelirleri içerisinde yüksek oranda destek sağlanmış olacaktır.
Prof. Dr. Arzu OĞUZ / Ankara Üniversitesi Fikri Mülkiyet Hukuku A.B.D. Başkanı
“Denge gözetilmiş”
Sosyal medya paylaşımlarının önemli kısmı Anayasa ve Medeni Kanun ile korunan kişi hak ve özgülüklerine aykırı bir tutum içermekte, kişiler bazen yüz yüze söyleyemeyecekleri ifadeleri sosyal medyada rahatça, hatta takma bir adla kişilik haklarını derin şekilde ihlal eden ifadeler kullanabiliyorlar. Mevcut yasalarımız bu fiilleri bir müeyyideye bağlıyor. Ancak dijital iletişimin sağladığı kolaylık ve hız hukuka aykırı fiil ve içeriklerin takibini güçleştirip, süreyi uzatıyor. Sosyal ağ sağlayıcıları bu konuda sorumluluk üstlenmeyip, Türkiye’de temsilci bulundurmayan sosyal ağların hukuken takibi imkânsız hale gelmekte. Yasa tasarısı sosyal ağ sağlayıcılarının da sorumluluğunu getirmekte ve Türkiye’de şube açmak veya temsilci atamak zorunluluğunu getirmek suretiyle dijital dünyanın gereklerine uygun. bir yasal düzenleme gerçekleştiriyor. Yasa taslağında ifade özgürlüğü ile vatandaşların kişilik haklarının ihlal edilmesine karşı alınacak önlemler arasında bir denge gözetilmiş.
Dr. Eda ALBAYRAK / Konya Ticaret Odası Karatay Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi
“Ekonomimize girdi olarak geri dönecek”
Temsilcilikle birlikte artık karşımızda bir muhatap bulacağız. Sosyal medya mecraları konusunda vatandaşlara, ülkemize getirdiği bir artı da reklam gelirleri. Bu mecralar, yüksek reklam gelirleri elde etseler de bunun vergisini vermiyorlardı. Yerli firmalarımızdan alınan reklamlar vergi olarak ülkemize geri dönmüyordu. Temsilciliğin olmasıyla Türk Ceza Kanuna tabi olacaklar. Ekonomimize büyük bir girdi olarak geri dönecektir. Bir diğer konu ise Almanya modelinde olduğu gibi sosyal medya temsilcilikleri, altı ay süre içerisinde herhangi bir şikayet oldu mu, nasıl bir geri dönüş yapıldı gibi geri dönüşleri BTK’ya yapmak zorunda. Düzenleme, vatandaşlarımıza bir kısıtlama değil, bizlerin haklarını koruyacak bir yasa tasarısı.
HÜLYA GENÇ SERTKAYA
