TÜRKİYE Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranında 100 baz puanlık indirime gitti. 22 Nisan’daki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında politika faizini yüzde 9.75’ten yüzde 8.75’e çeken TCMB, Temmuz 2019’dan bu yana gerçekleştirilen sekiz PPK toplantısında politika faizini toplam bin 525 baz puan indirdi. PPK toplantısı sonrasında açıklanan metinde temkinli duruşun sürdürüleceği, enflasyondaki düşüş eğiliminin korunacağı mesajını yineleyen TCMB, metinde küresel gelişmeler paralelinde TL’de gözlenen değer kaybına karşın, başta ham petrol ve metal fiyatları olmak üzere uluslararası emtia fiyatlarındaki keskin düşüşün devamının enflasyon görünümünü olumlu etkilediği ifadelerini korudu. Bu arada “Üretim ve satışlardaki düşüşe bağlı birim maliyet artışları takip edilmekle birlikte toplam talep koşullarının enflasyonu sınırlayıcı etkisinin arttığı tahmin ediliyor” ifadeleri metine girdi. TCMB, yılsonu enflasyon tahmini üzerindeki risklerin aşağı yönlü olduğunun altını çizdi. TCMB’nin 30 Nisan’da açıklayacağı enflasyon raporunun faiz indirimlerinin devamı açısından “sinyal” olabileceğine dikkat çeken ekonomistler, ağırlıklı olarak TCMB’nin daha küçük adımlarla faiz indirimine devam edebileceği görüşünde.
“TOPARLANMAYA KATKI YAPACAK”
PPK sonrasında TCMB’dcn yapılan açıklamada koronavirüs salgınına ilişkin gelişmelere bağlı olarak küresel büyüme görünümündeki zayıflamanın derinleştiği vurgulanarak, gelişmiş ve gelişmekte olan ülke merkez bankalarının genişleyici yönde adımlar atmaya devam ettiği ifade edildi, iktisadi faaliyetin, koronavirüs salgınının dış ticaret, turizm ve iç talep üzerindeki etkilerine bağlı olarak Mart ayı ortalarından itibaren zayıflamaya başladığına dikkat çekilen metinde şu açıklamalara yer verildi: “Yakın dönemde uygulamaya konulan parasal ve mali tedbirlerin ekonominin üretim potansiyelini destekleyerek finansal istikrara ve salgın sonrası toparlanmaya katkı yapacağı değerlendiriliyor.” Covid-19 salgını nedeniyle güven endekslerinde gerileme devam ediyor. Türkiye istatistik Kurumu (TÜÎK) verilerine göre, tüketici güven endeksi Nisan’da bir önceki aya göre yüzde 5.8 oranında azalışla 54.9 düzeyin-^ de gerçekleşti. Nisan’da bir önceki aya göre gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi yüzde 7.8 azalarak 72.5, genel ekonomik durum beklentisi endeksi yüzde 1.1 azalarak 74.8, tasarruf etme ihtimali endeksi yüzde 13.1 oranda azalarak 18.4 oldu. TÜİK verilerine göre mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi ise Nisan’da bir önceki aya kıyasla hizmet sektöründe yüzde 50.1 azalışla 46.1, perakende ticaret sektöründe yüzde 26 azalışla 75.2 ve inşaat sektöründe yüzde 42.2 azalışla 44.7 düzeyinde gerçekleşti.
KAPASİTE KULLANIM ORANI
TCMB’nin iktisadi yönelim anketi sonuçlarına göre hazırlanan reel kesim güven endeks, Nisan’da bir önceki aya kıyasla 32.9 puan azalarak 66.8 oldu. Mevsimsellikten arındırılmış endeks, bir önceki aya göre 36.3 puan azalarak 62.3 seviyesinde gerçekleşti. İmalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı ise Nisan’da bir önceki aya göre 13.7 puan azalarak yüzde 61.6’ya geriledi. Mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 14.3 puan azalarak yüzde 61.9 seviyesinde gerçekleşti.
NET U-YP AÇIĞI GERİLEDİ
Türkiye’nin yurtdışı varlıkları ile yurtdışına olan yükümlülüklerinin farkı olarak tanımlanan net uluslararası yatırım pozisyonu (UYP) açığı geriledi. TCMB verilerine göre, Şubat sonu itibarıyla, Türkiye’nin yurt dışı varlıkları, 2019 yılsonuna göre yüzde 0.2 oranında azalışla 251.4 milyar dolar, yükümlülükleri ise yüzde 3.3 oranında azalışla 584.2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Böylece net UYP açığı 2019 yılsonunda 352.1 milyar dolar iken 2020 Şubat sonunda 19.4 milyar dolar azalışla 332.8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
Doç. Dr. Mevlüt TATLIYER / İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi
“Tahminlerde aşağı yönlü revizyon görebiliriz”
TCMB’nin döviz kurunda yaşanan yükselişten hiçbir şekilde endişe duymadığını görüyoruz. Sebep ise gayet açık. Petrol ve emtia fiyatlarında yaşanan düşüşe ve talepte yaşanan gerileme enflasyon üzerinde ciddi bir aşağı yönlü baskı oluşturuyor. Bu yıl en az endişelenmemiz gereken makroekonomik faktörün enflasyon olduğunu söyleyebilirim. Enflasyon bu yıl düşüş trendinde olacaktır. 2020’de zaten enflasyonun tek haneli rakamlara gerilemesi bekleniyordu.
Bu bağlamda, enflasyon tahminlerinde aşağı yönlü bir revizyon bile görebiliriz. Normalde politika faizindeki indirimin direkt olarak kredi faizine yansıması gerekir. Fakat salgın krizinde bazı özel bankalar kredi vermekten imtina ediyor. Bu bankalar için söz konusu yansıma düşük düzeylerde kalabilir. Bu zor kriz koşullarında reel sektöre sağlaması gereken desteği sağlamayan bankalar uzun vadede kendileri için oldukça olumsuz bir imaj çizmiş oldular.
Prof. Dr. Ege YAZ6AN / Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi
“Sermaye akımları yılsonuna doğru başlayabilir”
Merkez Bankası bu dönemde zorlanan firmalara nakit akışının kesilmemesi ve kredi kanallarının olabildiğince işler durumda kalması amacıyla aldığı önlemlere paralel olarak faiz indirimlere devam etme kararı aldı. Koronavirüs krizi birçok sektörde talep çöküşü yaratması nedeniyle, bu kararın enflasyonist bir talep baskısı yaratmayacağı açık. Faiz indiriminin TL’deki değer kaybı üzerinde, bu ortamda, hızlandırıcı bir etki oluşturacağını da söylemek zor. Gelişmiş ülkeler devasa boyutta parasal genişlemeye gittiler.
Ancak yaratılan paranın gelişmekte olan ülke piyasalarına yönlenmesi paniğin yatışmasına ve normalleşmenin başlamasına bağlı. 2020’nin üç ve dördüncü çeyreğinden itibaren normale dönmeye başlayacağını varsayarsak, yılsonuna doğru gelişmekte olan ülkelere sermaye akımlarının başlayacağını düşünebiliriz.
Dış ticaretteki çöküşün de normalleşmeye paralel canlanmaya başlayacağını söyleyebiliriz. Talep çöküşü nedeniyle enflasyonda bir düşüş eğilimi olacağını düşünmek makul. Ancak normalin üzerinde talep artışının yaşandığı gıda ve sağlık gibi bazı sektörlerde şimdiden ciddi fiyat artışları meydana geldi. Bu sektörlerde arzı artırıcı çabalar sonuç vermezse kısa vadede bu sektörlerdeki enflasyonist baskının devam edebilir.
Doç. Dr. Atılım MURAT /TOBB ETÜ Öğretim Üyesi
“Piyasa swap anlaşmasını görmek istiyor”
TCMB’nin indirimi piyasa fiyatlamasına bakıldığında sürpriz olmadı. Görünen o ki, enflasyonda piyasanın beklentisinin çok üzerinde aşağı yönlü bir revizyon gelebilir. 30 Nisan’da açıklanacak enflasyon raporunda daha önce yüzde 8.2 olarak açıklanan yılsonu enflasyon tahminini belki yüzde 7’ler seviyesine çekilebilir. Covid-19’un ekonomiye etkilerini azaltmak için atılan ilk adımlar piyasanın likidite ihtiyacını gidermek içindi. Sonraki adımlar bankaların kredi kanallarının açılması ve kredi hacminin artırılmasına yönelikti. Swap hamlesi gibi tedbirlerle TCMB’nin rezervlerinin güçlendirilmesi yönünde adımlar atıldı. Artık piyasa swap anlaşmasını görmek istiyor. Hangi merkez bankası ile ne kadar swap anlaşması yapılacağı önemli. Gerçekleşince kur üzerindeki baskı hafifleyecektir. TCMB, duruma göre 25-50 baz puanlık faiz indirimlerine devam eder. İndirim mevduat faizlerine yansır ancak kredi faiz oranlarına nasıl yansıyacağını görmek lazım. Maalesef kredi faizleri hala yüksek.
Ayşe ÖZDEN / A&T Bank Ekonomik Araştırmalar Müdürü
“Daha küçük adımlarla indirim devam eder”
TCMB’den açıklanan metne göre, faiz indirimi uygulamaya konan parasal ve mali tedbirlerle birlikte ekonomiye ve finansal istikrara destek olup salgın sonrası toparlanmanın hız kazanmasına katkı sağlaması amacıyla yapıldığını anlıyoruz. Salgın nedeniyle alınan önlemlerin ekonomileri durma noktasına getirmesiyle yaşanan ekonomik durgunluğu sınırlamak amacıyla faizlerin düşürüldüğü bir ortamda Merkez Bankası daha küçük adımlarla faiz indirimine devam edebilir. Bir sonraki faiz kararında küresel koşullar ve döviz kurları üzerindeki baskı daha fazla etkili olacaktır. Merkez Bankası’nın 30 Nisan’da yayımlayacağı yılın ikinci enflasyon raporunda yüzde 8.2 olan yılsonu enflasyon tahmininde bir değişiklik beklemiyorum.
Hülya Genç Sertkaya
