Karton ve Oluklu Mukavva Pazarında Neler Oluyor

ÇİN nüfusuyla ve ekonomisiyle bir dünya devi. Piyasaya alıcı olarak girip de fırtına estirmediği bir alan yok. Bunu geçmişte birçok emtia alanında yaşadık. Olimpiyatlara hazırlandıkları dönem piyasada demir çelik ve çimento bırakmamışlardı. Ne varsa yüksek volümlerle çekip fiyatların çok yükselmesine neden olmuştu. Benzer durum yaklaşık iki yıl önce karton ambalaj ve oluklu mukavva alanında da yaşanmıştı. Çin, dünya piyasalarından büyük volümlerle alım talepleri yapınca fiyatlar kısa sürede yüzde 50-60 artmış, neredeyse aylık değil haftalık hatta günlük fiyat artışları yaşanmıştı.

İKİ YIL ÖNCE NE OLMUŞTU?

Önce yaşananları özetleyelim. Çin hükümeti uzun süre çevre kirliliğine neden olan karton ambalaj üretimi yapan fabrikalara uyarılar yaptı. Emisyon değerlerini çevre kanunlarına uyumlu hale getirmelerini, aksi halde fabrikaların kapatılacağını söyledi. 2016 sonunda Çin hükümeti bu kararını uygulamaya koydu ve bir çok fabrikayı kapattı. Bu uygulamayla bir anda 1 milyon tonluk bir kapasite üretimden çekildi. Bu kapasitenin ne anlama geldiğini algılamak için Türkiye’nin yıllık karton ambalaj tonajını söylemek lazım. Türkiye’nin yıllık üretim kapasitesi 500 bin ton. Yani Çin’in aldığı karar ile bir anda Türkiye’nin iki katı kapasite üretimden çekildi.

Çin dünyanın en büyük ihracatçısı. İhracatta kullanılan ambalaj maddelerine dönük dünya genelinde yoğun bir alım süreci başlatıyor. Dünyanın her bölgesinden karton ambalaj alımı yapmaya başlıyor. Üretim yapan fabrikaları da talepleri karşılayabilmek için hurda kağıt toplama işine hız veriyor. Çin, hem karton ambalaj hem de hurda kağıt alımında aktif bir rol oynuyor. Böyle olunca karton ve oluklu mukavva ambalaj pazarında büyük fiyat artışları yaşanıyor. Fiyatlarda yüzde 50-60’lara varan artışlar görülüyor.

YİNE HAREKETLİLİK BAŞLADI

Sonraki dönemde Çin’deki fabrikalar kapasitelerini artırıp, yeni ‘ fabrikalar devreye girince piyasalar normalleşti. Fiyatlar 2018’den bu yana bir miktar gerileyip stabil hale gelmişti. Ancak son dönemde piyasa yine hareketlendi. Bundan 6-7 ay önce tonu 750 euro olan yüzde 100 selüloz karton fiyatları 900 euro’ya çıkmış durumda. Geri dönüşümden elde edilen oluklu mukavvanın ton fiyatı da 400 euro’dan 500 euro’nun üzerine çıktı.

Bugüne gelince… Malum Çin’deki koranavirüs salgını devam ediyor. Bazı bölgelerde fabrikalar çalışamaz durumda. Bu fiyat artışlarının ardında dolaylı olarak bu durum yatıyor. Çin’deki fabrikalarda üretimler durup kapasiteler düşünce piyasanın dengesi bozulmuş. Karton üretimi ve ihracatı düşmüş. Bu durum fiyatları yukarı yönlü tetikliyor.

“ARZ DÜŞÜŞÜ FİYATLARI TETİKLEDİ”

Ambalaj hassas bir konu. Ticareti yapılan her ürün son noktaya ambalajla ulaşıyor. Gıda, yaş meyve sebze, beyaz eşya, mobilya, giyim, zücaciye, ev aletleri kısaca aklınıza gelen her sektör karton ve oluklu mukavva ambalajı kullanıyor. Haliyle bu sektörlerin ambalaj maliyetlerinde ciddi artışlar yaşanıyor. Piyasada yaşanan bu durumu sektör temsilcilerine sorduk. Sektör temsilcileri hem fırsatlar hem de maliyetlerle ilgili önemli değerlendirmelerde bulundular.

Karton Ambalaj Sanayicileri Demeği Başkanı Alican Duran aynı zamanda Duran Doğan Ambalaj’ın da genel müdürlüğünü yapıyor. Hem sektör temsilcisi hem de sektörün en önemli kuruluşlarından birinin genel müdürlüğünü yürütüyor. Yani sektörü yakından takip eden bir isim. Duran, fiyat artışlarının sadece Çin’deki salgınla ilgili olmadığını belirterek, taleplerde bir artış olduğunu, fiyatlardaki kıpırdanmayı talep artışının tetikle-diğini belirtiyor. Çin’deki fabrikalardan bazılarının kapalı olması ve üretimin talebi karşılayamaması nedeniyle fiyatların yukarı yönlü hareket ettiğini belirtiyor.

“TÜRK SANAYİCİLERE FIRSAT DOĞDU”

Duran sözlerini şöyle sürdürüyor: “Çin’deki fabrikaların tam anlamıyla çalışmaması fiyatı yukarı çekiyor. Buna karşılık Avrupa’da işler çok iyi değil. Ambalaj talebi fazla olsaydı fiyatlar hiç tutulamazdı. 6-7 ay önce 750 euro olan yüzde 100 selülozdan karton kağıdın fiyatları 900-950 euro seviyelerine geldi. Birkaç aya kadar Çin’deki diğer fabrikalar devreye girince fiyatlar normale döner. Ancak burada Türk sanayiciler için ciddi bir fırsat olduğunu belirtelim. Çin’e giden karton kağıt talepleri bize gelmeye başladı. Biz şirket olarak yatırımlarımızı yaptık. Virüsten dolayı Çin’e gitmeyen bazı siparişleri aldık. Karton kağıt sektörümüz yatırımlar yapmış, kapasitelerini artırmıştı. Gelen taleplere cevap verebilecek durumdayız. Bu fırsatı sanayi olarak değerlendiririz.”

“FİYATLAR MAYIS’TA GERİLER”

Oluklu Mukavva Sanayicileri Derneği Başkanı Mehmet Nuri Görenoğlu ise, yaptığı değerlendirmede oluklu mukavva sektöründe fiyatların bir miktar gerilediğini belirtiyor. Türkiye’nin 2 milyon 200 bin ton civarında oluklu mukavva üretimi yaptığını belirten Görenoğlu, “Sektörde çok uluslu firmalar dahil bir çok şirket geçen yıl fiyat düşüşleri nedeniyle zarar etti. Bu yıl ekonomide büyüme sinyalleri var. Türkiye yüzde 3 büyüme hedefliyor. Bizim sektör de yüzde 4-5 büyür” diyor.

Çok uluslu şirketlerin Türkiye’de yatırım yapmaları gerektiğini vurgulayan Görenoğlu, “Çok uluslu şirketler kağıt üretimi yapmıyor. Bu alanda iki yıldır yatırım yapmıyorlar. Yabancılara satılan yerli bir şirketimiz kağıt üretim bölümünü kapattı. Yabancı şirketlerin tekrar bu alana yatırım yapmaları gerekiyor” diyor. Görenoğlu, fiyatların mayıs ayından sonra tekrar stabil hale gelmesini beklediklerini öngörüyor.

“Şirketlerin karlılığı artar, yeni yatırımlar olur”

Ambalaj sektörünün önemli şirketlerinden biri de Antalya merkezli Ankutsan. Yaş meyve sebze, pizza gibi sektörler için oluklu mukavva ambalaj üreten firmanın Antalya, Mersin, Adana, İstanbul ve Ankara’da beş fabrikası bulunuyor. 2019’u 747 milyon TL ciro ile kapatan firma, 2018 ciro performansı ile Türkiye’nin 385’inci büyük sanayi kuruluşu olmuştu. Ankutsan Yönetim Kurulu Başkanı Rüstem Kesgi, fiyat artışlarının üretici firmalar açısından karlılık anlamına geldiğini belirtiyor. Kağıt fiyatlarının beş yıl önceki seviyeye düştüğünü belirten Kesgi şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Kağıt fiyatlarının artması yeni yatırımları da beraberinde getirir. Ambalaj hayatımızın olmazsa olmazı. Pizzadan giyime, gıdadan elektroniğe her şey ambalaja giriyor. Bugün büyüyen e-ticaretin olmazsa olmazı ambalaj ve lojistik. Ambalaj firmaları da kazanmalı ki sürdürülebilir sanayi yatırımları devam edip pazara inovatif yenilikçi ürünler sürülmeye devam edebilsin.

Fiyat düştüğü zaman şirketlerin karlılıkları da kalmıyor. İki yıl öncesinde bizim şirketin önünde yabancı ortaklık için yatırımcı kuyruğu vardı bugün ancak sektörün içinde olan Türkiye’ye yatırım fırsatı kollayan yabancı oyuncular şirketlerle görüşme halindeler. İç piyasada fiyatlar düşük olduğu için ihracatımız amiral gemimiz olmaya devam ediyor. Kağıt fiyatlarının bir an evvel olması gereken yere gelmesi sektördeki küçük işletmelerin sürdürülebilir bir ekonomik yapıya sahip olmaları için de çok önemli.”

Cevdet ÇEKOK / Çekok Gıda CEO’su
“Plastik ambalaj yatırımı yaptık”

Türkiye’nin en büyük meyvecisiyiz. 2018’de 900 milyon TL’nin üzerinde ciro yaptık. İSO’nun ilk 500 sıralamasında 228’inci sıradayız. Meyvede ambalajı yoğun olarak kullanıyoruz. Artık kamyonlarla dökme meyve götürme dönemi geride kaldı. Meyveler gramajına göre ambalajlara giriyor. Ağırlıklı olarak da oluklu mukavva ve karton ambalaj kullanıyorduk. Ancak iki yıl önce stratejik bir karar alarak plastik depozitolu ambalaja döndük. Oluklu mukavva ve karton ambalajı da kullanıyoruz ama ağırlıklı plastiğe döndük. İzmir ve Mersin’de yatırım yaptık. Kendi ambalajımızı üretiyoruz. Bizim yıllık ambalaj giderimiz 30 milyon TL seviyesinde. Karton ve oluklu mukavvadaki geçmişteki fiyat artışları bizi böyle bir yatırıma yöneltti. Maliyet hesabımızı yapıp ambalaja yatırım yaptık.

İdriz Çokal