Doğa Dostu Ahşap Oyuncak Kullanımı ve Bu Alanda Girişimler

AHŞAP oyuncak denildiğinde akla ilk gelen yerlerden birisi İstanbul’un ünlü Tahtakale semtidir. Özellikle 1970’lerde bu ürünleri almak isteyenlerin neredeyse tek adresi burasıydı. Yıllar geçti, endüstriyel oyuncakların piyasaya çıkmasıyla ahşap ürünler rafa kalktı. Devran döndü, son yıllarda ahşap oyuncaklar yine trend oldu. Bunun nedeni, sağlıklı yaşam trendinin yeme içmeden giyime, aksesuarlardan oyuncaklara kadar hayatımızın her alanına girmiş olması. Doğala dönüş trendi oyuncak sektörünü de etkiledi. Ahşap oyuncaklara olan ilgi günden güne büyüyor. Bu ürünler sadece çocuklar için değil aynı zamanda aksesuar olarak kullanmak isteyen kişilerin ve koleksiyonerlerin de evlerini süslüyor. Pazarın büyüme potansiyeli yüksek. Girişimciler talepten memnun. Önümüzdeki dönemde pazarın daha da büyüyeceğine kesin gözüyle bakılıyor. Türkiye bu alanda büyük bir üretici olarak söz sahibi olacak ülkelerden birisi olabilir.

10 İLE 250 TL ARASINDA

Geleneksel Eyüp Oyuncakçısı geleneksel ahşap oyuncakları yeni nesillere tanıtmayı hedefleyen ve geleneğin devam etmesi için çalışmalarına devam eden bir oyuncak dükkânı ve atölyesi. Burada atölye faaliyet oyuncakları, 5-10 yaş çocuk oyuncakları ve turistik değeri olan koleksiyoner oyuncakları olmak üzere üç tür oyuncak üretimi yapılıyor. Oyuncak satışı ise ağırlıklı atölyeler üzerinden oluyor.

Geleneksel olarak günümüze ulaşan, tasarımları, formları, renkleri, desenleri belli oyuncaklar ürettiklerini söyleyen Oyuncak Tasarımcısı ve Atölve Kurucusu Hakan Memur, “Tarihte adı geçen ama günümüze formu, şekli, resmi veya herhangi bir teknik çizimi ulaşmayan oyuncaklar da üretiyoruz. Bu oyuncakları yeniden geleneklere uygun olacak şekilde çiziyor ve görünür hale getiriyoruz. Burada yaptığımız aslında geleneksel usuller ve geleneksel malzemeyi tarihte adı geçen malzemeye uygun olarak yorumlamak” diyor. Sağlıklı oyuncak ürettiklerini özellikle vurgulayan Memur, “Oyuncaklarda metal kullanımını ya tamamen kaldırıyoruz ya da minimize ediyoruz. AB standartlarında N71 çocuk sağlığına uygun boyalar kullanıyoruz” açıklamasını yapıyor. Yıllık üretimin yaklaşık 10-20 bin oyuncak civarında olduğu bilgisini veren Memur, “Ürün gamımızda yer alan oyuncaklar 10 TL’den başlıyor 250 TL’ye kadar çıkıyor. Koleksiyonerler ve müzeler için de özel oyuncak üretimimiz var” şeklinde konuşuyor.

Ürünlerin üretim sürecinde masif ahşap, ahşap kontrplaklar, hayvan derisi, karton rulolar, hasır ipler, ahşap boncuklar ve bir kısım paslanmaz metal parçalar kullanılıyor. Ahşap, ürünler İstanbul’daki İkitelli Organize Sanayi Bölgesi’nde ilgili firmalardan, deri bu alanda faaliyet gösteren deri atölyelerinden, karton rulolar üretici firmadan, diğer ufak malzemeler de İstanbul’daki ilgili toptan satıcı ve üreticilerden tedarik ediliyor. Kullandıkları ahşabın yüzde 90 yerli olduğunu söyleyen Memur, “Kalan malzemelerin ve hammaddenin yüzde 99’u yerli diyebilirim. Sadece ahşap boncuklar yurtdışmdan ithal” diyor.

“ANADOLU’YA AÇILACAĞIZ”

Ahşap oyuncak alanında piyasada ciddi oranda Çin menşeli ürünlerin olduğunu söyleyen Memur, “Çin emek gücü ve hammaddenin bol, maliyetlerin ise düşük olduğu bir ülke. Türkiye’de üretilen kayından bir oyuncağı siz 50 TL’den maliyetlendirirken Çin’deki üretici buradaki toptancıya bu ürünü 20 TL’ye satabiliyor.

Bu ürün piyasaya 40 TL’ye girdiğinde pazarlama gücünüz kırılıyor” açıklamasını yapıyor. Son yıllarda devlet desteği ile gümrük kontrollerinin sıkılaşması, oyuncak alanında standartların yükseltilmesi ile piyasaya giren Çin menşeli oyuncak miktarında ciddi düşüşler olduğunu aktaran Memur, “Fakat madalyonun diğer tarafında yerli üretici sorunları karşımıza çıkıyor. İnternet üzerinde ahşap sayılamayacak binlerce oyuncak satılıyor. Mobilya üretiminde kullanılan bir malzeme sırf fiyat avantajı sağladığı için piyasaya sürülüyor. Bir denetim mekanizması olmadığı için kimse bu işletmelere dur diyemiyor” diyor.

Sektördeki önemli bir diğer eksiğin ise tasarım ve Ar-Ge olduğunu ifade eden Memur, “Ülkemizde ahşap oyuncak alanında ciddi bir tasarım sorunu var. Yenilikçi tasarımlar pek çıkmıyor. Daha çok belli ülkelerde ortaya çıkan tasarımlar kullanılıyor ve taklit ediliyor. Bu konuda iş, endüstriyel tasarım bölümü olan üniversitelere ve devletin ilgili kuramlarına düşüyor” diyor.

2019’da ortalama yüzde 50 büyüdüklerini aktaran Memur, “Alanımızda sekiz önemli markaya sahibiz. Bu yıl ambalajlı oyuncak konusunda çalışmalara önem verdik. Yeni tasarımlarımızı da 2020’de görücüye çıkaracağız. Özellikle patent, tasarım ve marka tescif çalışmalarına önem veriyoruz” diyor. Büyümeye devam edeceklerini söyleyen Memur, “2020’de atölye ve müze konseptimizi Anadolu’ya açmayı hedefliyoruz. Bu yıl franchise çalışmalarına başladık. Hedefimiz 2020’de birkaç şehirde varlık göstermek. 2020’nin bizim için daha iyi olacağı kanaatindeyiz” şeklinde konuşuyor. Oyuncak pazarının büyüyeceğini belirten Memur konuşmasını şöyle tamamlıyor:

“Bu büyümede ahşap oyuncakların payı artacak. Pazarı domine edecek ve yönlendirecek büyük ahşap oyuncak üreticilerine ihtiyaç var. Ülkemiz ve medeniyetimiz oyuncak üretimi konusunda dünyadaki en köklü geleneklerden birine sahip. 500 yıllık oyuncak üreticiliği geçmişi olan, 1600’lü yıllarda 100 oyuncak atölyesinde oyuncak üretimi yapan bir geçmişe sahibiz. Yeter ki buna uygun adımlar atalım, devlet bu adımları desteklesin, milletimiz yerli ahşap oyuncağa sahip çıksın.”

“MALİYETLİ BİR İŞ”

Butik üretim yapan Zürafa Oyuncak 2017’den beri faaliyette. Oyuncakların tasarım süreciyle ilgili bilgi veren firma sahibi Ramazan İdi, “Öncelikle ürünün hangi yaş grubu için tasarlanacağına karar veriyoruz. Çizimleri dijital ortamda yapıyor, ürünün hangi ağaç cinsinden olacağına karar verip üretime en uygun tekniği seçerek örnek bir ürün hazırladıktan sonra eksiklerini görüp gerekirse tasarımda değişikliklere giderek ürüne son halini veriyoruz” açıklamasını yapıyor. Özellikle hammadde konusunun çok önemli olduğunu söyleyen idi, “Hammadde konusu bu işe ilk başladığımızda bizim için bir sorundu. Hangi ağaç nereden bulunur, hangi ağacı hangi ürüne kullanmalıyız gibi tecrübe eksikliklerimiz vardı” diyor. Hammaddeyi kendi bahçeleri ve çevredeki bahçelerde budanan ağaçlardan, fırınlanmış kereste ihtiyacını ise yerel satıcılardan tedarik ettiklerini söyleyen idi, “Boyada ise N71-3 oyuncak güvenliği sertifikalı bir marka kullanıyoruz” diyor.

Üretim süreci ve hammaddenin maliyetli olmasından dolayı fiyatların yüksek olduğunu söyleyen idi, “Maliyetler fiyatlara ister istemez yansıyor. Dolayısıyla iç piyasada alıcılara fiyatlar yüksek gelebiliyor. Bu da alıcıyı Çin menşeli, sağlıksız boyalar kullanılan ithal ahşap oyuncaklara yöneltiyor” açıklamasını yapıyor. Özellikle bilinçli tüketicilerin bu ürünlere ilgisinin günden güne arttığını söyleyen îdi, “2017’den bu yana her gün kendimizi müşterilerimizden gelen geri bildirim ve talepler doğrultusunda yeniliyoruz. 2019 bizim için güzel geçti. 2020’de de işlerimizin artacağım düşünüyoruz.” Firmanın ürünlerinin fiyatları ise 30-250 TL aralığında.

“PAZAR HIZLI BÜYÜYOR”

1977’de otomotiv ve inşaat sektöründe ticari faaliyetine başlayan Karsan, aynı zamanda oyuncak sektöründe de faaliyet gösteriyor. Avrupa Birliği Oyuncak Güvenliği Yönetmeliği uyarınca belirlenen kriterleri dikkate alarak Woodoy marka oyuncakları üretiyor. Yıllık üretim ve satış adetlerinin iç ve dış talebe göre değişiklik gösterdiğini ifade eden firma yetkilisi, “Ürünlerimizin ortalama fiyatları 20 ile 80 TL arasında değişiyor; her bütçeye hitap ediyor” diyor. Ürünlerde kayın ağacı kullandıklarını belirten yetkili, “Bu ağaç anti-bakteriyel özelliği öne çıkan, çocuk sağılığmı tehdit edebilecek zemine izin vermeyen bir yapıda. Hammadde tedariği için yüzde 99 oranında yerli kaynak kullanıyoruz” açıklamasını yapıyor.

Ahşap ürünlerin üretim sürecinin diğer plastik hammaddeli oyuncaklara nazaran daha uzun sürdüğünü ifade eden yetkili, “Ahşaba şekil vermek plastiğe şekil vermekten daha zor ve yorucu. Ahşap oyuncak pazarı Türkiye’de gelişiyor. Yurtdışında çoğunlukla ahşap ve plastik oyuncak tüketimi birbirine eşit hatta bazı ülkelerde daha yüksek olsa da, maalesef bu durum ülkemizde tam tersi vaziyette. Ancak özellikle devlet teşvik ve yönlendirmeleri ile ailelerin bilinçlenmesi sektörün gelişimine katkı sağlıyor” şeklinde konuşuyor. Firmanın satışları yılsonuna doğru ivme kazanarak yükselişe geçmiş. Bu ilerlemenin 2020’de de devam etmesi bekleniyor.

“DEVLET ÜRETİMİ DESTEKLEMELİ”

2015’te “Ağaca dokunmalı bir çocuk ve her çocuğun bir ahşap oyuncağı olmalı” diyerek yola çıkan Oyuncak Çekmecesi, ağırlıklı olarak internet sitesi ve sosyal medya hesapları üzerinden satış gerçekleştiriyor.

Firma sahibi Tülay Ka-raköse, “Oyuncakları özenle çocuklar için tasarlıyoruz. Tehlikeli sivri kısımlar, kıymıklar ve bunun gibi kötü detayları oyuncaklarımızda bulamazsınız. Yuvarlatılmış kenarlar için özellikle elde I zımparalama işlemi yapılıyor. Her ürün çocukların gelişimsel becerilerini geliştirmek için tasarlanıyor” diyor. Ebeveynlerin alım gücüne göre hareket ettiklerini söyleyen Karaköse, “Tasarlanan bazı oyuncakları maliyeti sebebiyle üretime geçiremiyoruz. Ürünlerimizin ortalama fiyatı 70-80 TL aralığında” açıklamasını yapıyor. Firma fabrikasyon seri üretim yapmıyor. Hammadde tedariği için yerli üreticileri tercih ettiklerini söyleyen Karaköse, “Ahşap oyuncak üretimi ile ülkemizde ayakta kalmak kolay değil. Üretim çok masraflı; döviz yüzde 40 artsa ağaca, boyaya yüzde 100 zam geliyor. Ayrıca iyi usta bulmak çok zor. Devlet, üretimi desteklemeli. Mevzuatta bazı destekler yer alsa da, uygulamada destek maalesef yok denecek kadar az” açıklamasını yapıyor.

YURTDIŞINDA BÜYÜYECEK

Mamatoyz, 2015’te Muzaffer Koçer, Mert Öztiryaki ve Ayça Güven Koçer tarafından İstanbul’da kurulmuş bir ahşap oyuncak markası. Büyük ölçekli ürünlerle piyasaya giriş yapan firmanın ilk ve ana serisi tekerlekli oyuncak grupları. Daha sonra ürün portföyünü genişleten marka “role play” oyuncaklar ve küçük arabalar, bebek evleri de üretmiş. Ürünlerin fiyatları ortalama 200 TL. Çeşitli ülkelere ihracat yaptıklarını söyleyen Muzaffer Koçer, “Almanya, Fransa, İspanya. Avustralya, İsrail, Romanya, Bulgaristan, Avusturya, Polonya ve Portekiz’e ihracat yapıyoruz. Ayrıca Hollanda, Belçika ve Lüksemburg’a ‘ana dağıtıcılık’ verdik” diyor. Mert Öztiryaki ise, “Yurtdışında rekabet ettiğimiz markalar çok büyük ve köklü. Bu nedenle, ürünlerimizi iyi analiz ediyoruz. Rakiplerimizin ürünlerindeki zayıf noktaları çözerek sayısız tasarım eskizleri yapıyoruz. Sonrasında en iyi fikir, en uygun maliyet hesaplamaları yapılarak test üretim yurtdışı fuarlarında müşterilerimizin beğenisine sunuluyor” açıklamasını yapıyor. Türkiye’nin kendi içinde ciddi potansiyele sahip olduğunu söyleyen Ayça Güven Koçer ise, “Ahşap oyuncak ve bebek ürünleri ne yazık ki yüksek maliyetinden dolayı ülkemizde çok fazla tercih edilmiyor. Yakın gelecekte ahşap ürünlerinin raflarda daha çok yer alacağına inanıyoruz. Avrupa’da son kullanıcıya doğrudan ürün satmak istiyoruz ve bu nedenle ilk olarak yurtdışında bir depo açmayı planlıyoruz” diyor.

Sektördeki önemli aktörler

• Woodoy
• Mama Toyz
• Geleneksel Eyüp Oyuncakçısı
• Zürafa Oyuncak
• Nevatoys
• Bemi Ahşap Oyuncak
• Tots&More
• Kanz Oyuncak
• Melissa&Doug
• MiaMano

Nur AĞDELEN / Çocuk, Ergen, Aile ve Çift Terapisti
“Çocukların gelişimine katkısı var”

Ahşap oyuncakların çocukların fiziksel, bilişsel ve duygusal gelişimine birçok katkısı var. Oyuncaklar, bazen çocukların kendileriyle ilgili önemli bir şeyi; bazen de bağlı oldukları anne, baba ve diğer bakım verenlerden bir şeyleri temsil ederler. Bir oyuncak çocuğun ruhsallığı açısından bu kadar önemliyse; bunun mümkünse hemen kırılmaması, sağlam olması, yıllarca dayanabilmesi de önemlidir. Ahşap oyuncakların kalıcı ve dayanıklı olması, çocuklar için süreklilik sağlar. Düşünsenize, yıllar geçer ve o oyuncak hala oradadır. Süreklilik, aynılık, bir oyuncağın yıllarca, çeşitli amaçlarla kullanılabilmesi, bir çocuğun iç dünyası açısından olumlu bir şeydir. Bazı tüketiciler oldukça bilinçli bir şekilde alışveriş yapıyor olsa da, üretilen şeyleri hiç sorgulamadan satın alıp kullanan milyonlarca insan da var. Tüketiciler tuşlarına basılınca ses çıkaran, renkli, ekranı olan çeşitli oyuncakları sıklıkla tercih edebiliyor. Ancak çocukların daha çok, iç dünyasını içinden geldiği gibi ortaya koyabileceği, mümkün olduğunca basit ve doğal oyun malzemelerine ihtiyacı var. Böylece çocuk elindeki malzemeyi istediği şeye dönüştürebilir. Ahşap oyuncaklar ses çıkarmaz. Çocuklar bu oyuncaklara istedikleri rolü, cinsiyeti, yaşı atfedebilir, onları içlerinden geldiği gibi konuşturabilirler. Hayatın kontrolü doğal olarak büyük ölçüde yetişkinlerdeyken, ahşap oyuncakları istedikleri gibi konuşturabilmek, çeşitli şekillerde kullanabilmek çocukların en azından oyun ortamında kontrolü hissedebilmelerini sağlar.

Yeşim Oksay