Yaban Mesini ve Alıç Yetiştiriciliği İle Para Kazanmak
Tarım Alanında Nasıl Para Kazanırım?
Girişimsel yetiştiriciliğin odağındaki iki meyve
YENİ nesil pazarlama konularının başında tarımsal buluşçuluk geliyor. Yapılan öneriler, iklim değişikliğinin ülkemize getireceği sürprizlerle uyumlu olmak zorunda. Biz de çoğu zaman bu konuları gündemimize alıyor, bazı gerçeklere dikkatinizi çekiyoruz. Yakın gelecekte önemli fırsatlar tarımsal konularda ve beslenme merkezli girişimlerde olacak. Bu hafta Amerika ve Avrupa’da ‘süper food’ (süper besin) olarak bilinen iki bitkinin büyük ölçekte kültüre alınması üzerinde duracağız. Bunlar literatürde ‘antiaging’ (yaşlanma karşıtı) ve antioksidan olarak geçiyor. En başlarda ‘yabanmersini’ var. ‘Blueberry’ olarak da bilinen bu meyve kendine özgü lezzeti yanında sağlık ve gurme özellikleriyle öne çıkıyor. Bunun serin iklimde yetişenleri yanında sıcak iklime uyum sağlayan türleri de bulunuyor.
SÜPER MEYVELER GÜNDEMİMİZDE
Tipik bir antioksidan olan mavi renkli bu meyvenin güney illerimizde yetişen ve yerel lehçelerde ‘murt’, ‘hambeles’ ya da ‘yabanmersini’ olarak anılan diğer beyaz ve siyahımsı türlerle yakın akrabalığı var. Mersin ilimizin adının bu meyvelerin yöresel adından geldiğini söyleyenler çoğunlukta. Bahsedeceğimiz tür ise ‘yabanmersini’nin benzerlerinden biri.
İlginç veriler bulunmasına rağmen, henüz bilim çevrelerinde ortak bir görüş yok. (Olgunlaştığında siyah renge bürünen ve önemli bir kentimize ad olan tümüyle bize özgü ‘yabani karamurt’ meyvesini araştırmakta yarar var.) Blueberry’ııin öne çıkan önemli özelliği çeşitli sağlık bileşiklerini içermesi. Mavi renginin içindeki pigmentleri izole eden araştırmacılar şimdi bunun üzerinde yoğun çalışmalar yapıyor.
Blueberry kendine özel lezzetiyle öne çıkıyor. Bu meyve aynı zamanda görme keskinliğini artırıyor, hafızayı güçlendiriyor, kalp ve damar sağlığına da ciddi katkılar yapıyor. Nitekim Amerika’da kurulan yeni bir araştırma konseyi bu konuda hatırı sayılır bütçelerle yabanmersini içindeki bileşenler üzerinde yoğun bilimsel çalışmalar yapıyor.
Aynı ilgi Avrupa’da da var. Daha şimdiden bu tür meyveler bazı ülkelerde yüksek fiyatlarla ithal ediliyor, geleneksel ilaç ve kozmetik endüstrisinde kullanılıyor. Bir başka endüstriyel tüketim yeri ise gıda sektörü; şarap, likör ve meyve suyu üretimindeki yeri hızla artıyor, ürünlerin değeri giderek yükseliyor.
Konu yakınımızdaki Balkan Ülkeleri’nin de gündeminde. Yetiştirilen yeni nesil alt türler gıda sektöründe meyve sularına, bazı gurme yoğurtlara ve seçkin pastacılık ürünlerine konuyor, organik niteliğinin korunmasına çalışılıyor. Blueberry özütü içeren alternatif sağlık kapsülleri ve benzer karışımlar ise tüm dünyada adeta kapışılıyor. Şimdiden sadece bu meyve grubunu hedef alan işlenmiş ürünlerin sayısı hayli fazla.
Günümüzde ABD en büyük yetiştirici konumda ve 2018 yılı verilerine göre yetiştirilen ürünlerin değeri 1.5 milyar doları aşmak üzere. 14 eyalet bu konuyu öne alıp yetiştirici olarak öne geçmeye çalışıyorsa da ana ürün olarak Blueberry ithalatı yapan en büyük ithalatçı yine ABD.
Bugün ABD dışında önemli işlenmiş ürün ithalatçıları Ingiltere, Almanya ve Fransa’nın başı çektiği tüm Avrupa ülkeleri. Dünya ölçeğindeki ithalatçılardan Güney Kore ve Japonya ise giderek büyüyen alımlarıyla dikkat çekiyor. Bin dokuz yüzlü yılların başından itibaren ABD tarafından kültüre alınan bu bitki grubunun verimli yetiştirilebileceği alanlardan biri ise bugünkü uygun iklim verilerine göre Türkiye.
ALIÇ YETİŞTİRİCİLİĞİ ÖNEM KAZANIYOR
Anadolu’nun bilinen ilginç bitkilerinden biri de ‘alıç’. Bu bitkinin önemli özelliklerinden biri iklim değişikliklerinden fazla etkilenmemesi. Son araştırmalara göre şaşırtıcı sağlık nitelikleriyle öne çıkıyor ve ‘süper besin’ olmayı hak ediyor. Literatürde ‘Crataegus’ adıyla bilinen türün farklı cinsleri var. Aynı adla bilinen ve kısmen kültüre alman bitkinin ülkemizdeki yaygın türü ‘Crataegus Orientalis’.
Bizim bahsedeceğimiz tür ise daha verimli olan bir başka alt grup. Kendi içinde tanımı ve özellikli alt kümeleri olan bu alıç çeşidi aslında İran’ın belli bölgeleri ve bir ölçüde Kafkasya’yı da içine alacak şekilde Anadolu’ya özgü bir tür olarak biliniyor.
. Kültüre alınmasıyla daha verimli hale geleceği bilim çevreleri tarafından kabul edilmiş durumda. Diğer benzer türleri özel aşı yöntemiyle bu türe dönüştürmek mümkün. Çünkü bu bitkinin kültüre alınmış meyveleri lezzet ve sağlık açısından çok daha ilginç sonuçlar vaat ediyor.
İlgili literatürde alıç türlerinin sağlık açısından ayrıcalıklı özelliklerine bilimsel vurgular giderek çoğalıyor. Tüm bunlar kapsayıcı olarak ‘Crataegus Monogyna’da toplanmış.
Yerel dillerde ‘Akdiken’ de denen bu tipik tür aslında tüm alıç çeşitlerini temsil ediyor. Lezzeti az farkla diğer benzer türlerle hemen hemen aynı.
Klinik çalışmalar alıç meyvesinin ‘quercetin’ ve ‘oligomerik prosiyanidin’ler gibi özgün antioksidanlar taşıdığını gösteriyor. Aslında alıçın tüm türlerinin yüksek tansiyon, damar sertliği ve kalp yetmezliğinde de asıl tedaviye diyet yoluyla yardımcı olacağı söyleniyor.
Alıç meyvesinin çiçekleri de bazı tıbbi amaçlar için kullanılabiliyor. Şimdilik çiçek ve yapraklarının daha etkin olduğuna ilişkin araştırılmaya muhtaç iddialar da var. Alıçta bulunan antioksidanların tümü, cilde topikal (yerel) olarak uygulandığında yara, yanık ve akne tedavisinde yararlı olduğu görülüyor. Sıcak iklime adapte olan türlerde kaşıntıyı azaltan ve sedef hastalığı ile egzama gibi cilt rahatsızlıklarında anti-enflamatuar (iltihap karşıtı) bileşikler bulunduğu da söylenceler arasında.
Tüm bunların ötesinde alıç meyvelerinin tüm çeşitleri gurme özellikleriyle de dikkat çekiyor. Meyveler reçel ve konsantre şurup yapımında kullanılıyor. Son yıllarda Avrupa ve Amerika’da kaliteli şarap ve brendi üreticilerinin de ilgi alanında. Bazı türlerin yenilebilir yaprakları ise gurme restoranlarda salatalara ekleniyor.
Uzakdoğu’daki üreticiler bu meyvenin bazı türlerinin yenilebilir yapraklarını ‘yeni nesil sağlık çayı’ olarak klasik çayla karıştırıp piyasaya sunuyor. Aroma açısından özel yetiştirilen türlerin daha önde olduğu görülüyor. Asya ülkelerinde ve Yakın Doğu’daki özel mutfaklarda ise öğütülmüş ‘alıç unu’ aromatik ekmek ve kurabiye yapımında kullanılıyor; kavrulmuş tohumları ise kahve yerine tüketiliyor. Modern mutfaklarda çeşitli sosların formülüne girmesi de ilginç bir gelişme.
NUR DEMİROK
