OCAK’TA Türkiye’yi 1.5 milyon yabancı turist ziyaret etti. Otel doluluk oranı yüzde 3.5,oranında gerilemesine karşın oda gelirleri yüzde 2 artış gösterdi. Erken rezervasyona gelen yüksek talep, Avrupalı turistin yönünü Türkiye’ye çevirmesi 2019’a ilişkin umutları artırdı. 2018’i 29.5 milyar dolar turizm geliri, Türkiye genelinde 45.6 milyon ziyaretçi ile kapatan Türkiye’nin, 2019’da ziyaretçi sayısını 52 milyona, turizm gelirini 36.5 milyar dolara yükseltmesi hedefleniyor. Türkiye’nin ihracatı da 2019’a artışla başladı. 2019 Ocak’ta Türkiye’nin ihracatı yüzde 5.9 artarak 13 milyar 170 milyon dolar olurken, ithalatı yüzde 27.2 azalarak 15 milyar 673 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Ekonomik büyümenin öncü göstergesi kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi), Şubafta son altı ayın en yüksek düzeyi olan 46.4’e yükseldi. Eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre faaliyet koşullarındaki yavaşlama eğilimi 11. ayı geride bıraktı. Üretim ocak ayına kıyasla daha düşük oranda gerilerken, yeni ihracat siparişlerinin büyüme bölgesine geçmesi, toplam yeni iş akışını destekledi.
Ekonomiye yönelik açıklanan bu verilerin ardından gözler bu hafta açıklanacak Şubat ayı enflasyonu ve ihracat verileriyle, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu’nun alacağı kararlara çevrildi. Türkiye ekonomisinin son çeyrek büyüme performansını ortaya koyacak Dönemsel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla verisi ise 11 Mart’ta açıklanacak. TCMB’nin 6 Mart’ta politika faizini yüzde 24’te sabit tutmasını bekleyen ekonomistler, aylık TÜFE’nin Şubat’ta yüzde 0.3-0.7 bandında artacağını, yıllık TÜFE’nin sınırlı bir düşüşle yüzde 20’nin hemen altında dengelenebileceğini ifade ediyor. TCMB’nin yayınladığı Şubat ayı beklenti anketinde Şubat ayı TÜFE öngörüsü yüzde 0.76 olarak tahmin edilirken, cari yılso-nu TÜFE beklentisi ise yüzde 15.91 olarak öngörülmüştü.
1.5 MİLYON YABANCI ZİYARETÇİ
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın geçen hafta açıkladığı sınır bülteni (geçici) verilerine göre 2019 Ocak’ta Türkiye’yi ziyaret eden yabancı sayısı geçen yılın aynı ayma göre yüzde 5.33 oranında artışla 1 milyon 539 bin 496 oldu. Ocak’ta Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen ülkeler sıralamasında Bulgaristan yüzde 8.69 ile birinci, Gürcistan yüzde 7.3 ile ikinci, Almanya yüzde 6.63 ile üçüncü sırada yer aldı. Avrupalı turist sayısındaki artış dikkat çekti. Ocak’ta toplam Avrupalı ziyaretçi sayısı yüzde 12.9 artışla 550 bin 992’ye yükselirken, toplam turist sayısı içinde Avrupalı turistin payı 2.41 puan artışla yüzde 35.79 oldu.
Türkiye Otelciler Birliği’nin (TÜROB) açıkladığı Ocak 2019 verilerine göre Türkiye’de otel doluluk oranlan yüzde 3.5 gerilemeyle 58.8 olurken, oda gelirleri yüzde 2 artışla 36 euro’ya yükseldi. Avrupa genelinde de dolulukların yüzde 0.1 azalışla yüzde 58.1’e gerilediğini vurgulayan TÜROB Başkanı Timur Bayındır, gerileme olsa da Türkiye’nin doluluklarda Avrupa Ortalamasının üzerinde olduğunun altını çizdi. Bayındır, “Avrupa’da da gerileme yaşanırken Türkiye’de fiyatların artması olumlu bir sinyal” dedi.
Pazar beklentilerine de değinen Bayındır, Almanya pazarına yönelik pozitif beklentilerin sürdüğünü, Hollanda ve İngiltere pazarının yükselişinin devam edeceğini kaydetti. Nevruz döneminde îranlı turist sayısında canlanma beklediğini ifade eden Bayındır, Ukrayna’nın Antalya’nın yanı sıra İstanbul, Kayseri ve Kapadokya’ya başlayan ilgisinin dikkat çektiğini, geçen yıl talepte önemli artışın gözlendiği Rusya pazarının canlılığını sürdüreceğini vurguladı.
İHRACATTAKİ ARTIŞ YÜZDE 5.9
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre, ihracat 2019 Ocak’ta artarken, ithalat gerilemeyi sürdürdü. Dış ticaret açığının yüzde 72.5 azalarak 2 milyar 503 milyon dolara gerilediği Ocak’ta ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 84’e yükseldi. Bu arada 2019 Ocak ayı itibarıyla dış ticaret istatistiklerini özel ticarct sistemine göre detaylı olarak açıklamaya devam cdccek olan TÜİK, ayrı zamanda genel ticaret sistemine göre yıllık ve aylık toplam dış ticaret istatistiklerine, 2013-2019 dönemini içerecek şekilde bülten ekinde ve istatistiksel tablolar kısmında yer vereceğini duyurdu. TÜİK verilerine göre genel ticaret sistemi kapsamında ihracat 2019 Ocak’ta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6.3 artarak 13.9 milyar dolar oldu. İthalatın yüzde 27.1 azalarak 16.17 milyar dolar olarak gerçekleştiği Ocak’ta ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 86 düzeyinde gerçekleşti. Öte yandan Ticaret Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin ihracat verilerini artık her aym ikinci iş gününde açıklayacak. Bu çerçevede Şubat ayı ihracat verileri 4 Mart Pazartesi günü kamuoyu ile paylaşılacak.
EKONOMİK GÜVEN ARTTI
Ekonomik güven endeksi Şubat’ta arttı. TÜİK verilerine göre ekonomik güven endeksi, Şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 1.2 oranında artarak 79.4 oldu. Tüketici ve üreticilerin genel ekonomik duruma ilişkin değerlendirmelerini, beklenti ve eğilimlerini özetleyen ekonomik güven endeksinin 100’den küçük olması genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliği gösteriyor. Ekonomik güven endeksindeki artış, reel kesim ve hizmet sektörü güven endekslerindeki artışlardan kaynaklandı.
TÜÎK’in geçen hafta açıkladığı verilerden bir diğeri ise motorlu kara taşıtları istatistikleriydi. Otomotiv sektöründe meydana gelen gelişmelerin izlenmesini sağlayan verilere göre, trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı Ocak’ta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 43.4 azalışla 66 bin 486 oldu. Bu dönemde trafikten kaydı silinen taşıt sayısı yüzde 10.1 azalışla 10 bin 243 adet düzeyinde gerçekleşti. Böylece trafikteki toplam taşıt sayısı 56 bin 243 adet artış gösterdi.
157.3 MİLYAR TL’LİK YATIRIM
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı verilerine göre 2018 genelinde toplam 5 bin 914 adet yatırım teşvik belgesi verildi. Belge alan projelerin sabit yatırım tutarı 157.3 milyar TL’ye ulaştı. Söz konusu yatırımların gerçekleştirilmesiyle 255 bin kişinin istihdamı öngörüldü. 2018’de yatırım teşvik belgesi alan yatırımların 619’u enerji, bin 598’i hizmetler, 3 bin 250’si imalat, 166’sı madencilik, 281’i tarım sektörüne yönelik oldu.
2017 yılında düzenlenen 7 bin 706 belge ile 180 milyar 972 milyon TL’lik sabit sermaye yatırımı teşvike bağlanmıştı.
KOBİ’ler için 25 milyar TL’lik yeni kredi paketi
KOBİ’ler için 25 milyar TL’lik yeni kredi paketi açıldı. Hazine garantili yeni kredi paketine 17 banka destek verdi. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Tvvitter hesabından yaptığı açıklamada, 1 Mart 2019 itibarıyla 25 milyar TL’lik KOBİ Değer Kredisi-2’yi devreye aldıklarını duyurdu.
Yeni paket çerçevesinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 20 milyar TL’lik kefalet desteği ile toplam 25 milyar TL’lik kredi hacmi oluşturulacak.
Bu haftadan itibaren kullanıma açılacak olan kredi destek paketinden sektör kısıtı olmaksızın 125 milyon TLye kadar ciroya sahip tüm KOBİ vasfına sahip işletmeler yararlanabilecek. Kediler ciro ve faaliyet alanına göre değişmek üzere azami 1.5 milyon TL’ye kadar kullandırılabilecek. Krediler, altı ay anapara ödemesiz, toplam 36 ay vade, aylık yüzde 1.54, yıllık yüzde 18.48 faiz oranıyla kullandırılacak. Yeni kredi paketine, Ziraat Bankası, İş Bankası, Garanti Bankası, Akbank, Yapı ve Kredi Bankası, Halk Bankası, Vakıflar Bankası, QNB Finansbank, Denizbank,Türk Ekonomi Bankası, Kuveyt Türk Katılım Bankası, ING Bank, Türkiye Fînans Katılım Bankası, Albaraka Türk Katılım Bankası, Şekerbank, Ziraat Katılım Bankası, Vakıf Katılım Bankası destek verecek.
Türkiye Bankalar Birliği’nin verilerine göre 2019 başında KOBİ’lere yönelik açılan ilk kredi destek paketiyle yaklaşık 80 bin 269 KOBİ toplam 25 milyar TL tutarında likidite imkanına kavuşmuştu.
Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ / TOBB ETÜ İİBF Dekan Yardımcısı
“İhracat, ithalata bağımlılıktan kurtarılmalı”
İhracat artış hızı, TL’nin bu kadar değer kaybettiği dönemde sınırlı kaldı. İhracatın istenildiği kadar hızlı artmamasının temel nedenlerinden biri, Türkiye’nin ihracatının ithalata bağımlılığı. Bir diğeri ise Türkiye’nin ihracatının neredeyse yarısının yapıldığı Avrupa ekonomisinin henüz durgunluğu aşamamış olması. Dış ticaret açığının azalmasının ana sebebi ithalattaki gerileme. Yatırım malı ithalatı ciddi bir şekilde gerilemeyi sürdürüyor. İhracatın kompozisyonuna baktığımızda katma değerli ürünlerin toplam ihracat içerisindeki düzeyi hala çok İk düşük. Dolayısıyla Türkiye’nin ihracatının kompozisyonunu değiştirmesi, katma değerli ürün ihracatının payının artırılması, ihracatının ithalata bağımlılıktan kurtarılması gerekiyor.
TCMB’nin PPK toplantısında faiz indirimine gitmesini beklemiyorum. Faiz indirimine gidilmesi, yeniden bir dolarizasyon riskini de beraberinde getirecektir. Yılın son çeyreğinde negatif büyüme geleceğini tahmin ediyorum.
Ekonomist Murat SAĞMAN / Bilgi Üniversitesi Öğretim Görevlisi
“Haziran’dan önce indirim erken olur”
Geçen yıl Şubat’ta TÜFE yüzde 0.73 artış göstermişti. 2019 Şubat’ta TÜFE, enerji fiyatları, kurdan dolayı maliyet enflasyonundaki rahatlama ve ertelenen geçen yılın verilerinden daha düşük çıkacak. Tanzim satışlarının gıda fiyatları üzerinde etkisi sınırlı kalır.
TCMB’nin 6 Mart’tâki PPK toplantısında faizlerde ve tonlamada değişikliğe gitmesini beklemiyorum. Merkez Bankası’nın Haziran’dan önce faiz indirimine gitmesi erken olur. TCMB’nin kendi ifadesiyle faizlerde indirime gidilmesi için enflasyonda ikna edici düşüşün görülmesi gerekiyor. Yılın son çeyreğinde Türkiye ekonomisinin küçülmesini bekliyorum. Yılın son çeyreğine ilişkin sanayi üretim verileri yüzde 1-2 aralığında GSYH’nin daralmasına işaret ediyor. 2019 birinci çeyrekte küçülme devam edecek. Seçimden sonra hükümetin aIaca9′ önlemlere göre v pozitif büyümenin hangi vadede gerçekleşeceği belli olacak. Avrupa’nın yavaşlaması, ihracatının yüzde 50’sini Avrupa ülkelerine gerçekleştiren Türkiye’yi olumsuz etkileyecek. Kur şu anda rekabetçi, orada bir avantajımız var. Turizm için iyi bir yıl bekliyoruz.
Hülya Genç Sertkaya
