Geleceğin CFO’su
CFO Summit, gelecek on yılda farklı bir CFO tipi çıkacağını gösterdi. Genelde bu yıl oturumlara ve aralarda kahve sohbetlerine iki konu damgasını vurmuş gibi görünüyor. İlki, dünya genelinde artan belirsizlik ortamında ne yapacağız? İkincisi, çığ gibi büyüyerek üzerimize gelen bu dijitalleşme bizi nasıl etkileyecek?
TAMDA piyasaların çalkantılı olduğu bir haftaya rastladı. Dolar bir iniyor bir çıkıyor. Bir içerden bir dışarıdan açıklama üzerine açıklama yağıyor. CFO jargonuna göre volatilitesi (oynaklığı) yüksek zamanlar. Salon tamamen dolu.
İçim rahatlıyor. Bu kadar CFO buradaysa demek ki ben abartıyorum olan biteni. İnsana rahatlık veren bir manzara. Yine de “belirsizlik” kelimesi her oturumda dile getiriliyor. Normalleşme ortak arzu. TÜSİAD başkanı Erol Bilecik’in vurguladığı gibi daha fazla reform daha fazla demokrasi zamanı. Zaman değişimlerin zamanı desek basmakalıp kalacak ama “dijital çağ”ın getirdiği değişiklikler ilk zirveden bu yana iyice kendisini göstermeye başlamış.
Genelde bu yıl oturumlara ve aralarda kahve sohbetlerine bu iki soru damgasını vurmuş gibi görünüyor.
İlki, dünya genelinde artan belirsizlik ortamında ne yapacağız? İkincisi, çığ gibi büyüyerek üzerimize gelen bu dijitalleşme bizi nasıl etkileyecek? Yeni dönemde CFOları nasıl bir dönüşüm süreci bekliyor. CFO’nun pozisyonu neydi? Dijitalleşme ile beraber nasıl bir hal alacak. Gün boyu tartışmalarda en çok konu edilen başlıklar bunlardı.
Belki de CFO’nun işletmelerdeki konumu son 40 yılda bu kadar değişmemiş olsaydı bugün olanlar için çağın gereği, her zamanki haller diyecektik. Ancak 40 yılda değişim çok çarpıcı. Adnan Nas’m dediği gibi “Yetmişlerde ve seksenlerin başında hüküm süren kapalı ekonomide asıl dert üretebilmekti. Üret de ne üretebilirsen. O dönemlerde üretileni satmak o kadar büyük problem de değildi. CFO’nun atasının en büyük derdi de daha az vergi ödeme becerisi gösterebilmekti. O dönemde CFO’larm finans ve işletme değil maliye kökenli olmaları büyük oranda bu nedenleydi.” Ama arkadan geldi doksanlar. Piyasa rekabet ile tanışmaya başladı. Doksanlar… Paradan para kazanma dönemleri. CFO’larm pozisyonu da gerçek anlamda bu dönemde evrilmeye başladı.
Artık genel anlamda geçmişe bakan bir perspektifleri ve iki temel sorumlulukları vardı. Ana işleri hala geçmişteki verileri toplamak ve ne olmuş onu açıklamaya çalışmaktı. Bir de buna şimdi günü okumaya çalışmak ekleniyordu. Bu da doğru veri nerede, temiz bilgi hangi kaynakta bunu bilmekle başlıyordu. Zaman sınırlıydı ve sınırlı zamanda en doğru resmi görebilmek için fazla aranmaya tahammül yoktu. Sonra geldi yeni yüzyıl. Yeni yüzyılla da dijitalleşme. Summit’te de bu süreç konuşuldu. Dijitalleşme ile iş dünyasının literatürüne yeni kavramlar girdi. Çağımızın CFO’ları artık geçmiş veriyi analiz etmenin, bugünkü bilgileri toplamanın yanında, bütün bu değişimler gelecekte nasıl tehditler yaratır nasıl fırsatlar sunar noktasına kafa yormak zorunda. İkibin sonrası rekabet devreye girince senaryo çalışmaları yapabilen insan kaynağını değerlendirebilen daha genel bakabilen birilerine ihtiyaç duyulmaya başlandı denebilir. Aslında bir açıdan bakınca pek eklenme yok.
Faruk Işık’ın belirttiği gibi “CFO’lar kaydetme faslım devrettiler. Denetleme kısmı da devredildi.” CFO’nun eski klasikleşmiş ev ödevlerini artık yapanlar var. Bundan sonra en önemli ödev herhalde riskleri farketmek, bu riskleri yönetmek ve iş kanallarının açılması konusunda aktif olmak. İş kanalı açmak CFO’nun işi mi olur CEO ne güne duruyor demeyin. Ersin Özince ikibinli yılların başında İş Banlcası’m 300 400 milyon dolar harcayarak soktukları değişim sürecinin fitilini CFO’larının ateşlediğini söyledi. Pekala yolu gösteren takımdan herkes olabiliyor. Tabi bu takım üyesi olma konusu biraz nazik. Petrol Ofisi CEO’su Selim Şiper’in dediği gibi CFO’lar biraz kendilerini kalabalıktan ayrı tutmayı seviyorlar. Şirketin nasıl çuvallanacağım anlatan karakutusu olmayı seviyorlar. Peki CFO’dan yeni dönemde ne bekleniyor. Dijital değişim CFO’yu nasıl etkileyecek?
Melikşah Utku, “Önemli olan çabuk ayağa kalkabilmek” diye özetliyor bu geçiş dönemini atlatma reçetesini. Hele ki CFO’nun hemen herkesten önce kalkması gerekecek. Çünkü Ersin Özince’ye göre CFO’su yavaş olan şirket ayvayı yemiş denebilir. CFO’lar şirketlerin kredi kurumlan karşısındaki yüzü. Regülasyonlar arttıkça daha da zorunlu olan kişilikler. Çünkü kurumlar hattın öbür ucunda ettiği laf anlaşılan, dediklerini anlayan birini istiyorlar. Şirketlerin kredi kurumlan karşısında itibarlarını inşa eden ya da yıkan kişiler. CFO’lar şirket sermayesinin kullanan beyin, sermayeye yol veren onun rotasmı belirleyenler. Bu rotayı sadece kredi kurumlan değil, hissedar da, devlet de, tüm diğer paydaşlar da bilmek istiyor. Aslında CFO’larm belki de en büyük şansı kolay kolay yerine adam konamayacak bir pozisyon olmaları.
Ahmet Faralyalı yatırım yaptıkları şirketlerin patronlarına değişime başlayacaklarını, buna da CFO’yu değiştirerek başlayacaklarını söylediklerinde patrondan hemen hiçbir zaman itiraz gelmediğini belirtiyor. Değişen kurumsal yapı da pozisyonun önemini arttırıyor. Sermayedar sayısı artınca profesyonel pozisyonlara olan ihtiyaç artıyor ve bir taraftan da tek sorumlu patron olmaktan çıkıyor. Boyner Grup Finans Direktörü (CFO) Türkay Tatar şirketlerin halka açılmasının önemine işaret ederek, “Bunu 5-10 yıl önce konuşsaydık halka açılmanın çeşitli yan faydalarından bahsedilirdi. Türkiye’de artık halka açılma hemen hemen tamamen finansman aracı…” Önümüzdeki yıl büyük olasılıkla bu buluşmada konuştuklarımızın bir kısmını gülümseyerek hatırlayacağız. OR kodlu çek, ödeme sistemleri, Blockchain teknolojisi, endüstri 4.0 belki de çoktan eskimiş olacak (Japonlar 5.0’ı başlattılar bile). Ama bu zirveden 2019’a değişmeden kalacak olan şey gelecek on yılda farklı bir CFO tipi çıkacağı.
Yazı Doç. Dr. Yaman Ömer Erzurumlu Bahçeşehir Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi işletme Mühendisliği Bölüm Başkanı
