Irak’ın imarında Türkler öncü olacak
Irak’ın Yatırım Haritası
Irak’ın 2017 yılı yatırım haritasına göz attığımızda tarımdan enerjiye birçok sektörde yatırım ihtiyacına işaret ediliyor. Petrol ve doğalgaz sektöründe rafineri, ham petrol, boru hattı ve depolama tesisleri, elektrik sektöründe doğalgaz elektrik santralleri, güneş enerjisi yatırımları dikkat çekiyor. Yatırım haritasında iletişim sektöründe internet ve iletişim sektörü ürünlerinin pazarlanması (ses ve data, HD TV yayını, oyunlar), ülke boyunca iletişim ve internet için fiber optik kablo döşenmesi, internet ve iletişim güvenliği, posta hizmetleri, elektronik ödeme ve elektronik imza alanında yapılacak yatırımlar yer alıyor. Sağlık sektöründe hastane inşası ve işletimi, kanser tarama merkezi inşası, ilaç ve medikal cihazlar fabrikası, plastik cerrahi merkezi yatırımı inşası sayılabilir.
En çok yatırım ihtiyacının konut ve altyapı sektöründe yoğunlaştığını söylemek mümkün. Ulaşım sektöründe Bağdat çevre tren yolu yapımı, farklı şehirler arasında tren yolu yapımı, havaalanı otel, ticaret merkezi ve park alanları inşaatları yatırım haritasına girmiş bulunuyor. Sanayi ve madencilik sektöründe hemen hemen her alanda fabrika yatırımı, birçok madenin işlenmesi, işletilmesi…
Irakta yatırımcıya çağrı var
Irak, yabancı yatırımları çekmek için istisnalar, garantiler ve muafiyetler sağlıyor. Irak’ta yabancı yatırımcılara nitelikli uygun yatırımlara vergilerden 10 yıl muafiyet veriliyor. Gerektiğinde yabancı işçi çalıştırma hakkı, gerekli ekipman için ithalat ücretlerinden üç yıl muafiyet, hükümetin yatırımları ulusallaştırmayacağına ya da el koymayacağına dair teminat veriliyor.
Irak’a yatırım yapacakların irtibata geçecekleri kilit noktası kurumlardan biri Irak Ulusal Yatırım Komitesi (Irak National Investment Commission-INIC). Irak’ın en önemli ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla belirlenen yatırımları teşvik eden 1NIC, yatırımcılara lojistik, iş süreci, yatırım ortamı ve yatırım fırsatlarına ilişkin tanıtım desteği veriyor. Kurumun resmi internet sitesinde INIC Başkanı Dr. Sami Al Araji yatırımcılara yaptığı çağrıda İraklılar, Araplar ve yabancı sermaye yatırımlarını Irak’ın yeniden inşası için çekmeye çalıştıkların vurguluyor. Ülkenin ihtiyaç duyduğu alanlarda, bilgi ve teknoloji transferi aktarımını destekleyecek yatırımları beklediklerini dile getiren Al Araji, yatırımcılara yatırım lisans başvuru süreci, lisansın alınması ve arazi tahsisi, vergi muafiyeti sağlanması, yatırımcıların ve çalışanların giriş ve çıkışının sağlanması noktasında destek verdiklerini ifade ediyor.
Irak’ın en önemli ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla belirlenen yatırımları teşvik eden ve il bazında taşra birimleri de bulunan INIC, yatırımcıların vize işlemlerinden otel rezervasyonuna, havalimanından alınıp oteline götürülmesine kadar birçok lojistik destek sağlıyor. INIC, iş süreci desteği çerçevesinde yatırımcılara Irak’ta iş yapma rehberliği hizmeti veriyor. Irak’ta iş yapılabilmesi için gerekli olan Ticaret Bakanlığı’na kayıt olma sürecinden, fizibilite çalışma taslağı hazırlanması ve yatırım teklifi sunulmasına kadar birçok alanda yatırımcıları destekliyor. Yatırımcıların Irak’taki yatırım fırsatları noktasında bilgilendirilmesi, Irak’taki özel sektör ve kamu ile iletişim kurmasının sağlanması, yatırımcıların yerel partnerlerle iş netvvorku oluşturması noktasında destek sağlıyor.
Ülkenin yatırım ihtiyaçları hakkında görüşe sahip olan INIC, her ilin yatırım önceliklerini de belirliyor. Yatırım ortamının iyileştirilmesi noktasında çalışmalar yapan, tüm ulusaî kurumlara erişimi olan INIC, potansiyel yatırımcılar için güncellenmiş yatırım haritası oluşturuyor.
Turizm sektöründe otel, eğlence merkezleri yer alıyor.
Hatta hayvanat bahçesi inşaatı bile var. Eğitim sektöründe ise okul inşaatı, üniversiteler için kapalı yüzme havuzu, su arıtma tesisi gibi pek çok alt ve üst yapı yatırımı yer alıyor. 2017 yatırım haritasında hizmet sektöründe pazar yerleri inşasından, ticaret merkezleri inşasına kadar birçok yatırım yer alıyor. Olimpik yüzme havuzları, spor sahaları, kapalı spor salonları, oyun alanları, tartan pistler bir çoğu gibi spor tesisi de plan aşamasında. Tarım sektöründe ise tarım alanlarının işletilmesinden, tarımsal ürün yatırımlarına kadar pek çok başlık var.
Türk müteahhitlik firmalarının Irak’ın yeniden imarında birçok projeyi üstlenmesi bekleniyor. Ülkeye açılacak 5 milyar dolarlık kredinin 10 milyar dolarlık yeni iş hacmi oluşturması bekleniyor. Önümüzdeki dönemde bu ülke ile birçok alanda işbirliği firsatı var…
DEAŞ terör örgütünden temizlenen Irak’ın yeniden inşası başlıyor.
Irak’ın batı ve kuzey bölgelerinin yeniden imarı için 10 yıllık bir dönemde 88.2 milyar dolara ihtiyaç duyuluyor. Ülkenin bu yılki inşaat projeleri dahil, kalkınma ve istikrar projeleri içinse 23 milyar dolara ihtiyacı olduğu ifade ediliyor. Ülkenin yeniden imar ve istikrarı için 5 milyar dolar kredi kolaylığının yanı sıra 50 milyon dolarlık insani ve kalkınma yardımı içeren projeler için hibe taahhüdünde bulunan Türkiye’nin, Irak’m imar sürecinde önemli bir rol oynayacağı vurgulanıyor. Özellikle bugüne kadar Irak’ta toplam bedeli 25 milyar dolara ulaşan 960 projeyi hayata geçiren Türk müteahhitlik firmalarının, Irak’m yeniden imarında birçok projeyi üstleneceği belirtiliyor.
Özellikle tahrip edilmiş yapıların yeniden inşasının gündemde olduğu Irak’m yeniden inşasında boru hattı, arıtma ve içme suyu gibi altyapı; konut, askeri tesis, sosyal-kültürel tesisler, idari bina, okul ve sağlık tesisleri gibi üstyapı; enerji hatları, enerji santralleri, depolama tesisleri, endüstriyel tesisler ve petrokimya tesisleri gibi çeşitli sanayi tesisi: sulama ve baraj gibi çeşitli su projeleri ve havaalanı ile yol-köprü-tünel gibi çeşitli ulaşım projelerinin üretilmesi bekleniyor.
Başbakan Binali Yıldırım, önceki hafta Irak merkezi hükümetinin kararı doğrultusunda Erbil’e hava sahasının 23 Mart Cuma günü itibarıyla açılacağını bildirmişti. Kuzey Irak referandumu sonrası hava sahasının kapatılmış olduğunu vurgulayan Yıldırım, “Şimdi Irak merkezi hükümeti hava sahasını açtı. Biz de açıyoruz. Bundan sonra Erbil’e sivil amaçlı, ticari uçuşlar gerçekleştirilebilecek. Ancak bu sadece Erbil ile ilgili, Süleymaniye’ye herhangi bir uçuş gerçekleşmeyecek” ifadelerini kullanmıştı.
ÇOK FAZLA İŞ FIRSATI VAR
Bu arada Irak’a “Türk işadamları” aracılığıyla kullandırılmak üzere Türkiye tarafından açılacak 5 milyar dolarlık kredinin en az 10 milyar dolarlık iş hacmi oluşturması bekleniyor. Kredinin, aynı zamanda Irak tarafından Türk müteahhitlik firmaların birikmiş alacaklarını ödemelerine ve firmaların mevcut projelerini tamamlamalarına da imkan yaratacağı, söz konusu kredinin önemli bir bölümünün gerekli malzeme, makine-ekipman, teçhizat ve çeşitli hizmetlerin karşılığı olarak yine Türkiye’ye geri döneceği vurgulanıyor.
Irak’ta istikrarın sağlanması ve güvenlik sorununun kesin olarak çözümlenmesinin hayati önem taşıdığına dikkat çeken iş dünyası, bu koşulların sağlanmasının ardından, Bağdat ve çevresi ile Basra başta olmak üzere ülkenin diğer bölgelerinde de müteahhitlik firmalarına daha fazla iş fırsatı doğacağına inanıyor. Irak’a yeniden imarı için kredi musluklarının ne zaman açılacağı ise merakla bekleniyor. Öncelikle 12 Mayıs 2018’de Irak’ta yapılacak genel seçim sonuçlarının görülmesi, ardından Irak’ın terör odaklarından tamamen temizlenmesinin bekleneceği ifade ediliyor. Irak’ta PKK terör unsurlarının temizlenmesi için “Irak’m sınır ötesi harekat sinyali” veren Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun, PKK’ya karşı Irak Hükümetiyle birlikte adımlar atacaklarına ilişkin açıklamaları, yeniden imar konusunda harekete geçmeden önce terör odaklarının tamamen temizlenmesinin bekleneceği şeklinde yorumlanıyor.
YENİDEN İNŞAYA 100 MİLYAR DOLAR
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Irak İş Konseyi Türk tarafı Başkanı Emin Taha, Irak’ın son yıllarda DEAŞ’tan gördüğü za rarların hacminin çok büyük olduğunu vurgulayarak, Irak’ın yeniden inşası için 100 milyar dolar gibi bir yatırıma ihtiyaç olduğunu belirtti. Kuveyt’te Irak’m yeniden imarı için düzenlenen uluslararası konferansta gerçek anlamda 27 milyar dolar toplandığım ifade eden Taha şunları kaydetti:
“Irak’ın yeniden imarında en yüksek desteği Türkiye verdi. 5 milyar dolar kredi kolaylığı sağlayacağını açıkladı. Hibe miktarı ise 50 milyon dolar. Bu da Türk özel sektörü ve Türk halkı için gururdur. İraklılar da şu anda bunun farkındalar. Çünkü Iran gibi bir ülke bir kuruş vermezken, Kuveyt 1 milyar dolar, petrol zengini Suudi Arabistan 1.5 milyar taahhüt etti. Irak’ın yeniden imarı çerçevesinde altyapı, üst yapı inşaatına, özellikle DEAŞ’tan kurtarılan bölgelere bu paranın büyük bir çoğunluğu ayrılacak. Musul, Ramadi, Tikrid, Felluce gibi iller için paraya ihtiyaç var. Paranın kalan yüzde 30’u da enerji santralleri için harcanacak. Türkiye bu yardımla, İraklıların bir kez daha yanında olduğunu ispatladı.”
“BİRAZ ZAMAN LAZIM”
Emin Taha, 2018’in yaraların sarılacağı, 2019’un ise daha fazla ticaret ve yatırımların yapılacağı bir yıl olacağının altım çizdi. Güvenliğin yatırım için olmazsa olmaz bir unsur olduğuna dikkat çeken Taha, güvenin olmadığı bir yerde yatırım yapılamayacağını vurguladı. Yeniden imarın gündeme geldiği Irak’ta ortamın yatırım için yüzde 100 hazır olmadığını ifade eden Taha, “DEAŞ’m Irak’ta bulunduğu yıllara göre durum çok daha iyi ve iyiye gidiyor. Ancak büyük yatırımlar için ortam henüz uygun değil. Biraz zaman lazım. Yatırımcılarımız uzun vadeli yatırımlar için şimdiden Irak’a gitsinler, iletişim kursunlar, görüşmelerini yapsınlar. Biz de DEİK Türkiye-Irak Iş Konseyi olarak her zaman onlara yardımcı olacağız. Irak’ta şu anda küçük çaplı yatırımlar yapılabilir. DEAŞ ile savaştan çıkan bir ülke olan Irak, 12 Mayıs’ta ülke genelinde milletvekili seçimlerine gidecek. Yaralar sarılacak” diye konuştu.
Türk özel sektörünün Irak’a daha çok “yap-işlet-devret” yöntemiyle hayata geçirilen projeler için gittiklerini vurgulayarak, yatırım için gidenlerin sayısının az olduğunu kaydetti. Irak’ta iş yapan iş yatırımcıların karşılaştıkları sorunlara ve zorluklara değinen Taha, “Irak’ın yatırımlara verdiği teşvik ve destekler istenilen hızla gerçekleşmedi veya verilen sözler birebir yerine gelmedi. Irak’ın Ulusal Yatırım Üst Komisyonu pasif kaldı. Dolayısıyla Irak fazla yatırımcı çekemedi. Bunu da biz her fırsatta Iraklı yetkililere iletiyoruz” dedi.
5 milyar dolar kredinin kullanıma ilişkin ise detaylar henüz netleşmedi. Taha, kredilerin kullanımına ilişkin esasların önümüzdeki günlerde netleşeceğini vurgulayarak, olmasını bekledikleri muhtemel yaklaşımı şöyle anlattı: “İraklılardan önem arz eden projeleri istenecek. Bu sektörlerdeki işleri yapacak Türk firmalarına bu işler verilecek. Ödemeleri, Türk hükümeti Türk firmalarına yapacak diye düşünüyoruz.”
