İK uzmanlarının 2017 analizi ve 2018’e dair öngörüleri

2017 yılı hem Türkiye hem de dünya gündemi açısından çalkantılı geçti. Kurda yaşanan dengesizlikler pek çok pazarı etkiledi. insan kaynakları bu du rumdan en çok etkilenen alanların başında geliyor. Yaşanan bu olumsuzluklara rağmen 2017 ÎK açısından aynı zamanda da devrimci bir yıl oldu. Y Kuşağı ve Millennial’ların çalışma hayatım yeniden yorumlaması ve dijitalleşme gibi faktörler istihdam sektörünün fabrika ayarlarını değiştirdi. Bazı sektörlerde istihdamda daralma yaşanırken, bazı sektörlerde de yetenek açlığı kendisini gösterdi. İK uzmanları 2017’yi analiz etti, 2018’e dair öngörülerini paylaştı.

Y KUŞAĞI ÖN PLANDA

Türkiye İnsan Yönetimi Derneği PER-YÖN Başkanı Berna Öztmaz, 2018’in Sanayi 4.0’m iyice hayatımıza girdiği, iş yapış modellerimize yansıdığı bir sene olacağını belirtiyor. “Bu nedenle karşılaşacağımız en büyük eğilimin tüm iş süreçlerine yansıyacak dijitalleşme çalışmaları olacağım söyleyebiliriz. Yetenek yönetimi konusunda ise yetenekleri elde tutma ve ölçme değerlendirme metotlarında Y Kuşağı’na yönelik çalışmalar öne çıkacak. Rakamlarla ve niteliksel ölçüm teknikleriyle şekillenen performans ölçme modellerinden uzaklaşılacak” diyor.

Öztınaz’a göre, sayısız hedefin mercek altına alındığı metotlar yerini, kuruma, ekibe hatta topluma yarattığı katma değeri odağına alan modellere bırakacak. Yönetici profillerinde de değişimler gözlemlenecek. Çalışanla arasında mesafe olan yönetici profillerinden çok duygularım paylaşan vizyoner isim ler göreceğiz.

PERYÖN 2017 Ücret Artışı Anketi sonuçlarına bakıldığında ise rakamlar, 2017 yılında ortalama yüzde 9 civarında olan zam oranlarının 2018 yılında da benzer bir tablo çizeceğini ortaya koyuyor. “Geride bırakmaya hazırlandığımız 2017’de, çağrı merkezi, otomotiv yan sanayi, dayanıklı tüketim malları, yapı malzemeleri ve lojistik sektörleri ücret artış oranlarının diğer sektörlerin üzerinde gerçekleştiğini söylemek mümkün. Döviz kurlarında yaşanan dalgalanmalar bankacılık alanında da maaşları yukarı çekti. Sağlık ve bilişim sektöründe de önemli bir artış söz konusuydu” diyen Öztmaz, 2018’de de eğilimin bu yönde olacağını belirtiyor.

“TURİZM SÜRPRİZ YAPABİLİR”

Deloitte Türkiye İnsan Kaynakları Hizmetleri Lideri Cem Sezgin ise, TÜ1K verilerinin istihdamda bir kıpırdanma olduğunu gösterdiğine işaret ederek “Tabii ki istihdamdaki artış tüm sektörlerde aynı şekilde gerçekleşmeyecek. Öncelikle dijital ekonomiye geçiş hızlanacağı için bilişim alanındaki istihdamda büyüme olacak. Perakende sektöründe ise geçmiş yılların belki birazcık altında olabilir, ama gene işgücünde büyüme bekleyebiliriz. Burada online alışverişe ne derecede bir kayma olacağı belirleyici olacak. Hızlı tüketim sektörü için benzer yorumlarda bulunabiliriz. İnternet üzerinden alışveriş arttıkça bazı sektörlerde istihdam daralması kaçınılmaz olacak” diyor.

Ülkemizin lokomotif sektörlerinden konutta ise işgücü anlamında yavaşlama hatta daralma olabileceğini vurgulayan Sezgin’e göre, bunun başlıca nedeni konuttaki arz fazlası. 2018 yılının sürpriz sektörünün turizm olacağını açıklayan Sezgin sözlerini şöyle sürdürüyor:

“2017 yılında turizmde önemli bir toparlanma oldu ama bu sürdürülebilir mi, jeopolitik gelişmeler buna ne kadar izin verir hep birlikte göreceğiz. Sadece 2018’in değil ama önümüzdeki birkaç yılın parlayan yıldızlarından biri savunma sanayü olacak. Bu durum hem üretim, hem de tek-noloji-dijital alanlarda çalışacak insanlara talep yaratacak. Bankacılık sektörünü ele alırsak otomasyon ve dijitalleşmenin devam ettiğini, şube sayılarında azalma olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla sektörde toplaıç çalışan sayısı azalıyor. Yakın zamanda TBB tarafından açıklanan veriler bu söylemi destekliyor.”

YETENEK LİDERLERİ DÖNEMİ

Üst düzey kadrolarda CFO’lann 2017’de yerlerini iyice sağlamlaştırdıklarına da işaret eden Sezgin’e göre ClO’lar artık CDO’lara dönüşecek ve güç kazanacaklar. ClO’lar CEO’lara göre daha ön plana çıkacak denemese de, hem şirket içindeki ağırlıkları, hem piyasadaki bilinirlikleri artacak. CHRO’laryani İK müdürleri tıpkı finansçılar gibi stratejik konuma gelecek. Onların birer “yetenek lideri”ne dönüşümüne de tanık olacağız.

Yükselen yıldızlar arasında iç denetim direktörlerinin olacağını belirten Sezgin, “Onlara müthiş bir talep söz konusu. Üst düzey için liderlik stilleri, dijital iş yapış şekillerine uyum, yetenek ve işgücü piyasasını kavrayabilmek en önemli üç alan olarak karşımıza çıkıyor. Bunların üçünü de layıkıyla yapan için parlak bir kariyer yolu açık” diyor. Son altı yıla baktığımızda ülkemizde ortalama zam oranlarının özel sektörde yüzde 9-10 bandında olduğunu aktaran Sezgin, “Ancak dövizdeki yükseliş ve 2017 yılında enflasyon oranında yukarı yönlü kıpırdanma tam da bütçelerin hazırlandığı Eylül-Aralık döneminde şirketleri biraz farklı bir pozisyona soktu. Normal şartlarda yukarıdaki rakamın 2018 yılında 2-3 puan fazlası olması beklenir ancak bence burada şirketten şirkete büyük farklılıklar olacak. Türkiye’de şirketlerin çok büyük bir kısmı ücret artışlarını Ocak ayında yapar. Ama yıl içerisinde zam yapan şirketlerin sayısı artıyor. Bekle-gör mantığı ile bir kısım şirket bunu tercih edebilir. Hatırlarsınız 2016 yılında asgari ücrette yüzde 30 artış olmuştu ve o dönem şirketler zor bir dönemden geçmişlerdi. Gene zor bir sınav bekliyor şirketlerimizi” diyor.

EN BÜYÜK İSTİHDAM HİZMETTE

Xsights Araştırma’mn Kurucu Başkam Çiğdem Penn, 2018 istihdam oranında artış olmasını beklediklerini ancak bunun büyük ölçüde ekonomik büyümenin niteliğine ve kamudaki istihdam desteklerine bağlı olarak gelişeceğini aktarıyor. Penn “2018’de en büyük istihdam artışının hizmet sektöründe olacağını düşünüyorum. Xsights olarak Kasım ayında Çağrı Merkezleri için yaptığımız bir araştırmada sektör büyüklüğünü açıklarken, büyüme planlarını da araştırdık, 2018‘e olumlu yaklaşan sektörlerden biri çağrı merkezi sektörü. Bundan başka yazılım sektöründe genişleme olacağına ve turizmde de istihdamın düzeleceğine inanıyorum. Öte yandan otomotiv, makine sanayi, ilaç sanayi alanmda çok fazla istihdam artışı olacağını öngörmüyorum. Yazılım geliştiriciler, veri analistleri, dijital pazarlama uzmanları, pazarlama ve satış profesyonellerinin revaçta olacağı bir yıl bizi bekliyor. Kadınların daha fazla istihdamda yer almasını istiyoruz ancak bu konuda devlet teşviklerinin şu an için geride olduğunu ve artması için çalışmalar yapılması gerektiğini düşünüyorum” diyor. Zam oranlarının 2018’de yüzde 5 civarında kalacağını düşündüğünü aktaran Penn, zam konusunda satış ile ilişkili pozisyonların diğer rollere göre daha şanslı olacağını belirtiyor.

“GÖREV TANIMLARI DEĞİŞECEK”

Hanersman Genel Müdürü Ecehan Ersöz, özellikle dijital alanlara yatırım yapan telekomünikasyon, sigorta ve bankacılık ile hızla büyüyen perakende sektöründe istihdamın artacağını düşündüğünü belirtiyor. “Bunların yanı sıra, ülkemizde her geçen yıl hızla büyüyen e-ticarette de istihdam anlamında olumlu gelişmeler yaşanacaktır” diyen Ersöz’e göre, dijital dönüşümün yaratacağı açılımlar ile görev tanımları farklılaşacak, bu da yeni sisteme uygun yetkinliklere sahip pozisyon ve mesleklerin iş hayatında sahneye çıkmasını sağlayacak. Örneğin otomotiv, elektronik, ilaç gibi üretim hattı akışlarını, işleyişlerini tanımlamış ve otomasyona entegre etmiş sektörlerde, iş gücünün niteliğinde ve istihdamda önemli değişimler göreceğiz.

“Bazı alanlarda meslek profillerinin değişimine, bazı mesleklere ise ihtiyaç kalmadığına tanık olacağız. Her iş kolu, doğasına yygun olduğu takdirde teknoloji ile değişmeli, evrilmeli, çalışanlarım ona göre seçmeli, bünyesindekilere ona göre eğitim vermeli. Bu noktada da, iş süreçlerini teknoloji ile hızlandırmada stratejik role sahip CIO pozisyonlarının, CEO’lara yakm öneme sahip olmaya başladığını görmekteyiz” diyen Ersöz, yetenek yönetimi ve çalışan deneyimi gibi kavramların 2018’in trend konuları arasında olacağını belirtiyor.

DİJİTAL DÖNÜŞÜM BELİRLEYİCİ

“Türkiye ekonomisinin büyümesi yavaşlayacak olsa da, 2018’de de devam edecek gibi görünüyor. Tabii bu da mutlaka istihdam artışına yol açacak. Oluşacak bu istihdam artışı, iş piyasalarına yeni katılacakları da kapsarsa işsizlik oranı düşebilir. Aksi taktirde işsizlik çift hanelerde kalmaya devam edecektir” diyen Manpower Türkiye Genel Müdürü Reha Hatipoğlu’nun aktardıklarına göre, 2017’de büyümenin lokomotifi inşaat ve perakende sektörleriydi. Devlet desteğiyle büyüyen inşaat sektörü 2018’de de istihdam açısından hareketli günler geçirecek. Iç tüketim bu şekilde yüksek devam ettiği sürece, perakende sektöründeki büyüme de 2018’de hız kesmeyecek.

“Dijital dönüşüm sadece ClO’larm gündemi olmayacak kadar önemli bir konu. Bu konuya sadece bilgi işlem penceresinden bakan firmalar kötü sürprizlere hazır olmalı. Dijital dönüşüm şirketlerin iş süreçlerinden, organizasyon yapısına ve iş tanımlarma kadar birçok alanı etkileyecek. Yani dijital dönüşümün etkisinin hissedilmeyeceği bir alan kalmayacaktır diyebiliriz. Bu nedenle, bu dönüşümün doğal olarak CEO’lar tarafından da sahiplenileceğini tahmin ediyorum” diye konuşan Hatipoğlu, 2018 insan kaynakları gündemini en çok meşgul edecek konunun ise verimlilik olacağım vurguluyor.

“E-TİCARET İSTİHDAMI AZALTACAK”

Assessment Systems CEO’su Levent Sevinç ise 2018 yılında birçok şirkette etkin ve verimli çalışmanın daha fazla öne çıkacağım düşündüklerini aktarıyor. “Bu sebeple bazı şirketlerde organizasyon yapısı ve iş yapış şekillerinin değişen koşullara uyumlu ve ölçülebilir hale getirilmesi, bazı süreçlerde otomasyona geçilmesi yine öncelikli gündem olacaktır. Bununla birlikte işveren markasını artırmaya yönelik kişiye özel uygulamaların geliştirilmesi (eğitim, yan haklar, esnek çalışma saatleri vb.) ile Analitik IK yaklaşımının benimsenmesine ağırlık verilecektir” diyen Sevinç, e- ticaretin yaygınlaşmasının özellikle perakende ve finans sektörlerinde insan kaynağı istihdamının azalmasına sebep olabileceğine işaret ediyor. Şirket organizasyon yapısı ve iş yapış şekillerinin değişen koşullara uyumlu ve ölçülebilir hale getirilmesinin yanı sıra çalışanın beklentileri tespit edilerek geliştirilmiş kişiye özel uygulamaların da popüler konular hale geleceğini belirten Sevinç’e göre, yatırımlara bağlı olarak sektörel bazda zam oranları en düşük yüzde 5, en yüksek yüzde 10 aralığında gerçekleşecek.

YETENEĞİ TUTMAK BÜYÜK SORUN

Randstad insan Kaynakları Trendleri ve Ücret Araştırması 2017 sonuçlarına göre, şirketlerin 2017 senesinde karşılaştığı en büyük zorluk yetenekli çahşanları elde tutmak olarak belirlendi.

Ankete katılanlara ana insan kaynakları zorlukları sorulduğunda yüzde 41.2’lik oran “en iyi çalışanları elde tutmak” yanıtım verdi, ikinci en büyük zorluk ise yüzde 39.1’lik kesim tarafından “ücret beklentilerini yönetmek” olarak belirtildi. “Yetenek çekmek” yüzde 38.2 ile üçüncü sıraya yerleşirken, performans ve verimliliği arttırmak ise yüzde, 37.3’lük oranla dördüncü ana zorluk olarak belirtildi.

Araştırmanın sonuçlarına göre, işe alım yaparken yetenekli personelleri çekmek için en önemli etkenler güçlü bir işveren markası olmak, rekabetçi ücret paketi sunmak ve güçlü çalışan değer önerisi sunmak olarak gerçekleşti. Rekabet gücü olmayan ücretler ve zayıf kurumsal itibar, yeteneklerin şirketlere kazandınlamamasmm arkasındaki en önemli nedenler olarak ortaya çıkıyor. Araştırma sonuçlarma göre, 2015 yılında 78.7 milyon olan Türkiye nüfusunun 2023 yılında 85 milyona yaklaşması bekleniyor. Bu nüfusun yansı 31 yaşın altında olacak. Yabancı yatırımcılar hızla büyüyen genç iş gücünü göz önüne alarak Türkiye ile iş yapmanın, Türkiye’de yatırım yapmanın önemli avantajları olduğuna inanıyor.

YAN HAKLAR TRENDİ YÜKSELİŞTE

2018 yılında istihdamda Tedarik zinciri yöneticileri, finans ve teknolojiyi iç içe kullanan fintech uzmanlıkları alanlarında artış yaşanacağının öngörüldüğüne işaret eden PageGroup Ülke Müdürü Hugo Campo, “Ayrıca perakendede yeni açılan AVM’lerde hem AVM’lerin kendisinden hem de perakende firmalarında pozisyon artışı bekleniyor. Gıda perakendesinde çok fon yatırımı var, o alanda da ivmeli bir yükseliş bekleniyor. Yapılan sektör analizle- Cl ri, perakende, endüstriyel üretim, kil ı ilaç ve teknoloji sektörlerinin ön planda olacağını gösteriyor. Dijital roller, mühendislikte kalite ve bakım onarım rolleri, medikal roller yani genel olarak teknik rollerde artış bekleniyor” diyor.

2018 yılında zam konusunda FMCG, sağlık ve yaşam bilimleri ve finansal hizmetler, telekom ve enerji sektörlerinde beklentilerin daha yüksek olduğunu belirten Campo, sözlerini şöyle tamamlıyor:

“Perakende sektöründe zam oranlarının daha düşük olması bekleniyor. Bankacılık ve finansal hizmetler alanlarında ise ortalama bir artış yaşanabilir. Teknoloji şirketlerinde zamların ortalamanın biraz üstünde seyredeceği düşünülüyor. Resmi rakamlar sonrasında daha kesin sonuçlar elde edeceğiz.” Son yıllarda firmaların personel verimliliğini arttırmak adına eğitim ve maaş iyileştirmelerinin yanı sıra yan haklar paketlerine de yöneldiklerini belirten Campo, “Yan haklar paketleri ile çalışanları motive etmek son yıllarda özellikle artış gösteren bir trend. Bu trendin daha da yaygınlaşacağını söyleyebiliriz. Paketlerin kişinin ihtiyaçlarına göre düzenlenmesi ve bunun çalışan tarafından seçilmesi şirket bağlılığını arttıran kavramlar arasında yer alıyor. 2018’de şirketlerin bu konudaki eğilimleri de giderek artacak kanaatindeyim” diyor.

En çok iş başvurusu tekstile

Kariyer.net İstihdam Endeksi 2017 Haziran ayı verilerinin istihdam piyasasındaki yükselme trendini ortaya koyduğunu belirten Kariyer.net Genel Müdürü Fatih Uysal şunları aktarıyor:

“Haziran ayında 16.271 yeni ilan yayınlanırken, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13’lük artış yaşandığını ve toplam iş ilanı sayısının Haziran ayında 59.190’a ulaştığını gözlemliyoruz. Haziran ayında Kariyer.net’te en çok başvuru yapılan sektörlerin ilk beş sıralaması şöyle, tekstil, yapı, üretim-endüstriyel ürünler, sağlık ve bilişim. Bunların içerisinde en çok başvuru yapılan pozisyonların sıralaması ise satış temsilcisi, mühendis, muhasebe elemanı, teknisyen ve mağaza müdürü olarak ortaya çıkıyor. Yazılım uzmanı pozisyonunun bir önceki aya göre yüzde 3’lük bir artış gösterdiğini de eklemek gerekiyor.”

Verimlilik mobil ortama taşınacak

Verimlilik ve uzaktan çalışma konularının 2017 yılının en çok konuşulan başlıkları olduğuna değinen Crossvover Türkiye Genel Müdürü Sinan Ata, “2018 yılında ise bu konuların zirve yapacağını düşünüyorum. Biliyorsunuz biz bu alanda teknoloji geliştiren bir şirketiz. Bu yıl içerisinde Türkiye’nin ilk 10 şirketinden ikisi ‘nasıl daha verimli çalışabiliriz?’ sorusunun cevabı için bize ulaştı. Görüşmeleri sürdürüyoruz. Ülke olarak enerji ve insan kaynaklarında verimliliği elde etmeye mecburuz” diyor. 2018’de lojistik sektöründe pek çok rolün otomasyonda öncü olacağını düşündüğünü aktaran Ata’ya göre, personel verimliliğini bilgisayar ortamından mobil ortama taşımanın önümüzdeki yılın en büyük adımı olacağına inanıyor.

2018 yetenek çekme trendleri

Yetenek ve kariyer platformu Toptalent.co’nun kurucuları Mehmet Aksu ve Ahmet Yüce, Türkiye’nin yetenek kıtlığı konusunda dünyada beşinci sırada yer aldığını aktararak, 2018’de İK sektörünün bu alanda stratejik çalışmalar yapması gerektiğinin altını çiziyor. Toptalent.co’nun “2018 Yılı En İyi Yetenekleri Çekme Trendleri” raporu ise şunlara dikkat çekiyor.

■ Girişimcilik yükselişte: Mark Zuckerberg, Jack Dorsey, Sergey Brin, Larry Page gibi hızla milyoner olan genç girişimciler, millennial’lann başını döndürmeye devam ediyor. Böyle bir ortamda, girişimcilik aşkıyla yanıp tutuşan yetenekleri şirketlerde tutmak her geçen gün daha da zorlaşıyor. Bu nedenle birçok yenilikçi şirket, içerdeki girişimcilere destek vermeye başladı.

■ Teknoloji her zaman olduğundan daha önemli: 2016 yılında 10 ülkede 4 bin çalışan ile gerçekleştirilen “Future Workforce” araştırmasına göre, katılımcıların yüzde 82’si teknolojinin işyeri seçiminde önemli olduğunu ifade ediyor. Katılımcıların yüzde 42’si ise işyerindeki teknoloji desteğinin yetersiz olması nedeniyle işi bırakmak istediğini dile getiriyor. Dünyanın en iyi şirketleri hem yetenek kazanımı hem de verimlilik ve iletişim performansı için teknolojiye büyük yatırımlar yapıyor.

■ Yeteneğin gelişimine katkıda bulunan şirketler hep kazanıyor: Millennial’lann yüzde 87’si mesleki gelişim veya kariyer gelişim fırsatlarının çok önemli olduğunu söylüyor. Çalışanların yüzde 40’ı, işiyle ilgili yeterli eğitim alamaması sebebiyle ilk yılında görevinden ayrılıyor. Yeteneklerin gelişimine katkı sağlamak, yetenek çekmek konusunda her zaman olduğu gibi önemini koruyor.

■ Ofis ortamı en iyi yetenekleri çekmek için en değerli kozlardan biri: Nowa Style Group’un yaptığı araştırmaya göre, çalışanların yüzde 74.3’ü, ofis ortamı ve tasarımının iş seçiminde önemli olduğunu belirtiyor.

■ Sosyal medya ve iletişimin gücü: IBM’in global ölçekte yaptığı “Smarter Workplace İnstitute” araştırmasına göre, yeteneklerin yüzde 89’u iş arayışında aktif olarak sosyal medyayı kullanıyor. Sosyal medya kanalları bir şirketin ne iş yaptığını, varoluş amacını, nasıl yetenekler aradığını, içeride çalışanların nasıl kişiler olduğunu vb. gibi şirketi ideal işyeri yapabilecek tüm unsurları paylaşmak için vazgeçilmez mecra.

■ İş-özel hayat dengesi önemini koruyor: Özellikle Türkiye gibi ailenin hayatın merkezinde olduğu bir ülkede, en iyi yetenekleri şirketlere kazandırmak için çalışanların ailelerine de önem vermek kritik. Çalışanların çocuklarına sigorta yaptırmak, burs desteği vermek, ailesindeki bireylerin doğum gününü de kutlamak gibi faaliyetler yetenekleri şirkete çekmek ve tutmak için oldukça önemli.

■ Esnek çalışma ve mobil çalışma dünyanın gündeminde: 2020 yılında ise işgücünün yüzde 50’sinin esnek çalışma sistemine geçeceği öngörülüyor. Özellikle kendi çalışma zamanını kendisi belirlemek isteyen Y ve Z kuşağı gençler esnek çalışmaya oldukça önem veriyorlar.