Satsuma mandalina bahçesi kurmak kazandırıyor

“Rize mandalinası ” olarak da bilinen satsuma artık “İzmir mandalinası” olarak satılıyor. Tarlada 1.3-2 TL arasında satılan ürün tüketiciye 4 TL’ye ulaşıyor. Hem iç piyasada hem ihracatta şansı yüksek. Satsuma bahçesi kurmakta geç kalmayın…

İzmir mandalinası yetiştiriciliği

TÜRKİYE narenciye üretiminde çok iyi bir konumda. İzmir’den Hatay’a kadar olan sahil bölgesinde geniş bir coğrafyada üretimi yapılıyor. Portakal, limon, mandalina, greyfurt bol miktarda üretiliyor. 2016’da 900 milyon dolara yakın ihracat gerçekleştirildi. Bu yılın Ocak-Ekim döneminde ise 443 milyon dolarlık ihracat yapıldı. Narenciye grubu içinde mandalina 2016’da 312 milyon dolarlık ihracata sahip. Bu yılm Ocak-Ekim ayında ise 113 milyon dolarlık ihracat yapıldı. Narenciyenin sezonu yeni başladı. İhracat ağırlıklı olarak kasım ve aralık aylarında gerçekleşiyor. Bu nedenle 10 aylık rakamın düşük olduğuna bakmayın. Yılın son iki ayında fark hızla kapanacak.

Narenciyenin ülke ekonomisine katkısı gayet iyi. Ancak biz bu haberimizde narenciyenin niş bir alanından bahsetmek istiyoruz. Piyasada “İzmir mandalinası” olarak bilinen satsumadan bahsedeceğiz. Satsumanın Türkiye’ye gelişi 1900’lü yılların başına dayanıyor. Türkiye’ye girişi bugün ticari olarak yaygın şekilde üretildiği Ege ve Akdeniz’den değil Rize üzerinden olmuş. Japon menşeili olan satsuma önce Hazar kıyılarında yetiştirilmiş, oradan da Batum ve Rize’ye gelmiş. Rizelilerin gündeminde henüz çay yok iken satsuma üretmişler. Fakat şimdilerde bu bölgede hiç üretim yok.

Rize’den Ege ve Akdeniz’e yayılan satsuma mandalinası bugün başta İzmir olmak üzere Mersin, Adana ve Hatay çevresinde yetişiyor.

DİĞERLERİNDEN FARKLI

Satsuma mandalinasının hasat döneminde sarı-turuncu renklidir ve hafif pürüzlü bir görüntüsü vardır. Kabuk meyve etine çok sıkı bağlı değildir, gevşek denilecek seviyededir. Olgunlaşma döneminden sonra kabuğun etten ayrılması daha da kolaylaşır. Görünümü koyu portakal rengindedir. Tadı ve kokusu yoğun bir meyvedir. Diğer mandalina çeşitlerine nazaran çekirdeksiz bir türdür ve çok verimlidir; kötü hava koşullarında bile düzenli verim verir.

Meyveleri ekim ayından itibaren olgunlaşmaya başlar ve kısa sürede ağaç üstünde meyve kalmamaya başlar. Bu yüzden erkenci bir mandalina çeşidi olarak bilinir. Çoğunlukla kuzey rüzgarının olmadığı kısımlarda, güney ve güneye bakan kesimlerde yetiştirilir. Satsumanın sevilerek tüketilmesi, bölge ekolojisine uygun olması, C vitamini bakımından zengin olması gibi nedenlerden dolayı pazar fiyatı artmış durumda. Ağaçların ekonomik yaşı 40-60 yıl arasında, ağaç başına verimi ise 90 kilo civarındadır. Satsuma en iyi rengi ve kıvamı yaklaşık 16-20 derece sıcaklıklarda alır.

EN DEĞERLİSİ İZMİR’DE

Satsumanın aradığı iklim koşullarına en uygun yer İzmir ve çevresi. Bu nedenle de kalite ve miktar olarak İzmir öne çıkıyor. İzmir mandalinası satsumanın fiyatı da doğal olarak daha yüksek. Bu yıl satsuma cinsi mandalinanın rekoltesinde de düşüşler söz konusu. 250 bin ton civarında olan rekolte bu yıl 150 bin tonun altında bekleniyor. Doğal olarak bu durum fiyatlara da yansımış durumda. İzmir bölgesinde tarlada dalında fiyatlar 1.30 TL ile 2 TL arasında değişiyor. Mersin ve Adana bölgesinde ise fiyatlar 50 kuruş ile 1 TL arasında. Bu ürünler tarladan toplanıp tesislerde boylarına göre tasnif edilip kasalanıyor. Vergisi, işçiliği derken İstanbul’daki marketlerde 3-4 TL gibi bir fiyata tüketiciye ulaşıyor. Rekolte ve tarla fiyatlarına bakılırsa bu yıl ucuz satsuma yemek zor gibi.

SATSUMA’NIN ÖNCÜSÜ

Yaş meyve sebze sektörünün en eskilerinden olan Uçak Kardeşler narenciye başta olmak üzere yaş meyve sebze üretimi ve ticaretiyle uğraşıyor. İzmir bölgesinde faaliyet gösteren firmanın Seferihisar, Gümüldür ilçelerinde satsuma bahçeleri de bulunuyor. Satsumanın İzmir’de gelişmesinde bu firmanın önemli bir payı olduğunu belirtelim. Uçak Kardeşler Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Uçak, bu yıl satsuma fiyatlarının tarlada yüksek seyrettiğini belirtiyor. Dönemi “üreticilerin yılı” olarak tanımlayan Uçak, “Bu yıl satsuma rekoltesi düşük. Nedeni ise çiçek açma döneminde hava sıcaklığının mevsim ortalamalarının çok altında seyretmiş olması ve buna bağlı çiçeklenme-nin yetersiz kalması. Verimin düşmesinin sonucu bahçede fiyatlar yükseldi. Dalında 1.15 ila 1.80 TL arasında alıcı bulabiliyor. Üzerine işçilik, paketleme, nakliye, vergiler gibi maliyetler konulunca, otomatik olarak manav ve market fiyatları yükseliyor” diyor.

EN AZ 100 DEKARLA GİRİLMELİ

Yine İzmir bölgesinde faaliyet gösteren Ayhan34 Tarım Ürünleri yetkilisi Alkan Çelik de geçen kışın çok sert geçtiğini bu nedenle de rekoltenin çok düştüğünü vurguluyor. Çelik, 250 bin ton civarında olan satsuma rekoltesini 100 bin ton olarak öngörüyor. Satsuma üreticisinin yeni bahçeler kurmadığını söyleyen Çelik, “Satsuma şu anda üreticisine kazandırıyor. Bu işe girecekler en az 100 dekarla girmeli. Ancak araziler çok pahalı ve değerli. Dikilen değil, sökülen ağaçlar var. Tarlalar imara açılıp konut müteahhitlerine veriliyor. Tarım ranta yenik düşüyor. 100 dekar arazi bulmak zorlaştı. Yine de satsuma bahçesi kuracaklar 100 dekar üstünde bahçe kurmalı ki kazancı iyi olsun. Üretici için satsuma karlı bir iş” diyor.

Mandalina çeşitleri

Satsuma: Adı Rize ve İzmir mandalinası olarak geçer. Kolay soyulur ve yenmesi keyiflidir. Kabuğu koyu turuncudur. Ekim ayı ortalarında hasat yapılır. Aralık ayına kadar hasada sunulur. Ağaç üzerinde fazla kalırsa kabukta putlaşma oluşur. Ağırlığı 100 gramdır.

W. Murcott: Son yılların ve bundan sonraki 10 yılın en önemli çeşidi olarak nitelendiriliyor. Birçok ihracatçı tarafından çok beğenilip tercih ediliyor. Pürüzsüz kabuğu, parlak koyu turuncu cilt rengi, bal gibi şekerli tadı ve aromasıyla tüketicilerin hem gözüne hem de damağına hitap ediyor. Kabuğu kolay soyulur. Meyve ağırlığı yaklaşık 120’gramdır. Çok geç gelişiyor. Ocak-Şubat ayları arasında hasat ediliyor.

Nova: Meyve kabuğu pürüzlü ve kalındır. Dilimleri kolaylıkla ayrılır. Sulu ve yemesi keyifli bir mandalinadır. Meyve ağırlığı ortalama 170 gramdır. Kasım ayında hasadına başlanır.

Sunburst: İngilizcede “güneş patlaması” anlamına gelir. Bunun nedeni kabuğunun kırmızı ve pürüzsüz olmasıdır. Rusya ve Ortadoğu pazarlarında tercih edilir. Tadı ekşimtrak ve aroması keskindir. Çekirdek sayısı 10-20 arasında değişir. Aralık ayında hasat edilir. Meyve ağırlığı 100 gramdır.

Orlando: Rengi soluk turuncudur. Sıkı ve yağlı bir kabuğa sahiptir. Bol çekirdekli bir mandalinadır. Kabuğunun soyulması kolay değildir ve çok suludur.

Fremont: Meyve kabuğu parlaktır. Rengi koyu kırmızıdır. Kendi yumuşak ama kabuğu kolay soyulmaz. Ağaç üzerinde kalitesini kaybetmeden aylarca kalabilir. Sağlam yapılı bir meyvedir. Ocak ve Şubat aylarında hasadı yapılır. Ağırlığı 100 gramdır.

Ortanique: Oldukça suludur. Ağırlığı 70 gramdır. Ağaçları oldukça verimlidir. Ağaç üzerinde uzunca kalsa bile kalitesini kaybetmez. Geç sezonda hasat edilir. Kabuğu çok pürüzlü değildir. Kabuk rengi açık turuncudur.

İDRİZ ÇOKAL