Bitcoin Cüzdanı Nedir?

Bitcoin Cüzdanı

Bitcoin dünyasına adım atmanın yolu, öncelikle bir Bitcoin cüzdanı edinmektir. Hem bilgisayarlar hem de tablet ve cep telefonları için pek çok Bitcoin cüzdan uygulaması bulunmaktadır. Bu yazılımlar yüklendikleri anda, yükleyene özel, gizli anahtar, açık anahtar ve Bitcoin adresini üretirler. Mevcut olan gizli anahtarın da, bu yazılımlara entegre edilmesi mümkündür. Bitcoin cüzdanlarında güvenlik, gizli anahtarla sağlanır, gizli anahtarın çalınması, gerçek fiziki para cüzdanınızı çaldırmaya benzetilebilir. Gizli anahtar güvenli bir ortamda saklanmalı, kimseyle paylaşılmamalıdır. Bitcoin toplamak için Bitcoin adresine, sahip olunan Bitcoin’leri harcayabilmek için ise gizli anahtara ihtiyaç vardır.

Web tabanlı Bitcoin cüzdan servisleri, kullanıcıları adına gizli/açık anahtar üretir ve onların güvenliğinden sorumlu olurlar. Gizli anahtarı kendisinde saklayan şirketler, geçmişte bilgisayar korsanlarının saldırılarına maruz kalmış ve müşterilerinin Bitcoin’lerini çaldırmışlardır. Bu sebeple ünleri iyi değildir. Haziran 2011’de, 478 farklı hesaptan, toplam 25.000 Bitcoin çalınmıştır. Oluşan güvensizlik ortamı sonucunda, bir saat gibi kısa bir sürede, 1 Bitcoin’in fiyatı, 19 Amerikan Dolarından, 0.01 Amerikan Dolarına düşmüştür.

Şekil 4.1’de görüldüğü gibi, özel donanım olarak üretilen Bitcoin cüzdanları da vardır*.

Şekil 4.1: Donanım olarak tasarlanmış bir Bitcoin Cüzdanı

Donanımsal Bitcoin Cüzdanları için bakınız https://en.Bitcoin.it/wiki/Hardware_wallet

Bitcoin cüzdanları, temsil ettikleri Bitcoin adresine ilişkin tüm girdi, çıktıları gösterirler. Ayrıca, arzu edildiğinde başka bir Bitcoin adresine, Bitcoin transfer işlemini başlatabilirler. Bitcoin cüzdanları, aslında Bitcoin adresinin balansını, Blok-Zincir veritabanlarından okurlar. Tüm Bitcoin işlemleri, küresel hesap defterinde saklanır, cüzdanların bilgisayar veya cep telefonlarında sakladığı bir değer yoktur. Cüzdanlar yüklü oldukları bilgisayar veya cep telefonlarında, sadece gizli anahtar, açık anahtar ve Bitcoin adresini saklarlar.

Gizli anahtarınızı dijital hiç bir ortamda tutmaksızın, ürettikten hemen sonra bir kağıda bastırıp, kağıt cüzdan kullanma şansınız da vardır. Örneğin; http://bitaddress.org gibi adreslerden, kağıt cüzdan üretilmesi mümkündür. Şekil 4.2’de örnek bir kağıt Bitcoin cüzdanı gösterilmektedir.

Kağıt Bitcoin cüzdan adresine, Bitcoin transfer edilebilir, ancak cüzdandaki parayı harcamak için, gizli anahtarı kağıt ortamından, Bitcoin cüzdanlarından herhangi bir tanesine aktarmak gerekecektir. Gizli anahtarı, kağıt üzerindeki QR kodunu cep telefonlarına okutarak kolayca aktarmak mümkündür.

Kağıt cüzdanlar hırsızlığa açıktırlar, fotoğrafını çeken birisi dahi, cüzdanı ele geçirebilir. Buna engel olmak için, gizli anahtar, cüzdan sahibinin ezberindeki bir cümle ile şifrelenebilmektedir.

Şekil 4.2: Kağıt Cüzdan (a) Bitcoin Adresi (b) Gizli Anahtar

Tüm Bitcoin işlemlerini tek bir Bitcoin adresinden yapmak mümkünse de, güvenlik ve anonimlik seviyesini artırmak için, her yeni Bitcoin işleminin yeni bir Bitcoin adresiyle yapılması tavsiye edilir. Farklı Bitcoin adresleri üretmek için, cüzdan uygulamaları farklı çözümler sunarlar. 100 tane rastgele açık/gizli anahtar üreterek çalışmaya başlayan cüzdanlara deterministik olmayan cüzdan, tek bir gizli anahtarla başlayıp, her defasında özetini yeni gizli anahtar yaparak çalışan cüzdanlara deterministik cüzdan denir. Ayrıca bir grup kelimeyi, rastgele anahtar üretmek için kullanan cüzdanlar (mnemonic code) ve hiyerarşik deterministik cüzdanlar da mevcuttur (hierarchical deterministic wallets) [34].

Bitcoin transferi, Bitcoin cüzdan adresleri arasında gerçekleşir. Bitcoin adreslerinin kullanılmasında büyük ve küçük harf duyarlılığı vardır, yanlış kodlandığında, tanımsız adres oluşacağından transfer işlemi gerçekleşmeyecektir. Fakat, yanlış yazılan bir Bitcoin adresinin, 4.29 milyarda 1 ihtimalle, tanımlı bir adres olma ihtimali sebebiyle, yanlış işlem yapılma olasılığı vardır [36]. Bu sebeple, işlem yaparken Bitcoin adreslerinin QR kodlarının kullanılması tavsiye edilir.

Bitcoin Temini Bitcoin Borsaları

Bitcoin temin etmenin en kolay yolu, Bitcoin satın almaktır. Ulusal paralarla, Bitcoin borsalarından (Bitcoin Exhange) Bitcoin satın almak mümkündür. Fiziki veya dijital itibari paralarla satın alınan Bitcoin, satın alana ait daha önceden tanımlanmış olan Bitcoin (cüzdan) adresine gider. Bitcoin cüzdanına para gelmesinin anlamı, Bitcoin adresine Bitcoin transfer edildiğinin küresel hesap defterine (Blok-Zincir) işlenmesinden başka bir şey değildir.

http://coinmarketcap.com/currencies/ veya https://bitcoinwisdom.com/ gibi adreslerden anlık olarak diğer para cinslerine göre, Bitcoin fiyatı izlenebilir.

Yasal problemler nedeniyle, henüz tüm dünyada hizmet veren Bitcoin borsası yoktur. https://howtobuybitcoins.info/#! ve http://www.coindesk.com/information/how-can-i-buy-bitcoins/ gibi adreslerden hangi ülkelerde, hangi Bitcoin borsalarının hizmet verdiğini görmek mümkündür. Farklı borsalar, farklı işlem masrafları almaktadırlar. Pek çok borsa, kendi içerisinde alıcı ve satıcıları buluşturan alım-satım sistemi (trading engine) çalıştırmaktadır.

Bitcoin borsalan, kuruldukları ülkenin düzenleme ve denetlemelerine tabidirler, bu anlamda borsalar yatırımcılarından çeşitli kimlik bilgileri isteyebilmektedirler. Bazı Bitcoin borsalan Bitcoin’len müşterileri adına saklasalar da, güvenlik açısından bireylerin kendi Bitcoin’lerini kendilerine ait cüzdanlarda saklamaları daha uygundur. Satın alınan Bitcoin’lerin bireylere ait Bitcoin cüzdanlarına aktanlabilmesi için, borsalara Bitcoin adreslerinin verilmesi gereklidir. Hem kimlik bilgilerine hem de cüzdan adreslerine sahip olan bir Bitcoin borsası, bireylerin anonimlik seviyesini düşürür. Bundan kurtulmak için, ikinci bir Bitcoin adresi daha tanımlanır ve ilk cüzdandaki Bitcoin’len ikinci cüzdan adresine transfer ederek, anonimlik seviyesi yeniden arttınlabilir.

Bitcoin hiç bir otorite tarafından düzenlenip, denetlenmediği için Bitcoin borsalannda da benzer problemler vardır, örneğin Bitcoin borsasındaki bir hesap çalındığında, borsanın yükümlülüklerinin neler olduğu, halen tartışmalı konulardandır.

Birebir Ticaret

Bitcoin temin etmenin bir diğer yolu, satmak isteyen kişiden doğrudan satın almaktır. Alıcı ve satıcıyı buluşturan borsa gibi üçüncü bir taraf olmadığından, işlemler güven esasına göre gerçekleştirilmelidir. Örneğin; alıcı satıcının Bitcoin göndereceğine güvenerek ona havale veya EFT ile önce para göndermesi veya yüz yüze görüşmeleri gerekebilecektir. Doğrudan alıcı ve satıcı listelerini ve daha önce gerçekleştirdikleri işlemlerden dolayı güvenirliklerini https://gemini.com veya https://kraken.com gibi sitelerinden görmek mümkündür.

Bitcoin ATM’leri

Gittikçe yaygınlaşmakta olan, Şekil 4.3’te de gösterilen, Bitcoin ATM’lerinden Bitcoin almak da mümkündür, https://coinatmradar.com/ veya www.coinde sk. com/bitcoin-atm-map/ adreslerinden nerelerde Bitcoin ATM’leri olduğu görülebilir. 2013 yılı sonlannda Türkiye’de , İstanbul Atatürk Havalimanı’nda da bir Bitcoin ATM’si hizmete girmiştir.

Bitcoin ATM’leri genellikle, nakit veya kredi kartı ile Bitcoin adreslerine, Bitcoin transfer eden makinelerdir. Bitcoin ATM’leri, Bitcoin adresinin QR kodunu da okuyabilecek teknik donanımlara sahiptirler, bu sayede uzun ve karmaşık Bitcoin adreslerinin tuşlanmasına gerek kalmaz.

İlk Halka Arz Ve İlk Para Arzı

Pek çok ülkede, Bitcoin vergilendirilmemektedir. Bu nedenle, devam eden ve yeni başlayacak olan projelere, Bitcoin toplayarak küresel olarak fon sağlamak daha avantajlı olabilmektedir. Bu tür projelerin yasal alt yapıları henüz netleşmemiştir. Bitcoin transferinin geri alınması mümkün olmadığı için, bu yöntemler her türlü hile ve yolsuzluğa açıktır.

Bir Bitcoin veya altcoin şirketi, bir proje için ek fon sağlamak amacıyla, ilk halka arz (IPO- Initial Public Offering) gerçekleştirelebilir. Yatırımcılar hisse sahibi olur, temettü ödemeleri alabilirler.

Henüz madenciliği başlamamış Bitcoin’den türetilmiş olan altcoinler, yatırımcılara ilk para arzı (ICO – Initial Coin Offering) olarak sunulabilir. Yatırımcılar, yakın gelecekte fiyatının yükseleceğini düşündükleri altcoinlere yatırım yapabilirler.

Ticaret Yoluyla

Tüccarlar açısından Bitcoin temin etmenin elbette en klasik yolu, ürün ve hizmetlerini Bitcoin karşılığında satmaktır. Dünyanın pek çok bölgesinde, Bitcoin kullanarak her türlü ürün ve hizmeti, hem sanal hem de fiziki olarak temin etmek gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır. Şekil 4.4’te Bitcoin ödemesi kabul eden bir çikolata işletmesi görülmektedir.

Fazla yatırım yapmadan, Bitpay gibi servisler kullanarak, e-ticaret siteleri ve hatta dükkan veya bayi olarak hizmet veren geleneksel iş yerleri dahi Bitcoin kabul edebilirler.

Sanal ticarette alıcı ve satıcı arasındaki anlaşmazlıklar, Ebay ve PayPal gibi merkezi ödeme sistemlerinde geri ödeme ile çözülebilmesine rağmen, Bitcoin temelli sistemlerde geri ödeme söz konusu olmadığından, alıcı ve satıcı arasında doğrudan transfer yerine, güvenilir üçüncü bir Bitcoin adresine transferin gerçekleştirilmesi, anlaşmazlıkları çözmek için kullanılabilecektir.

Bir başka Bitcoin ticaret yönetimi ise açık artırma/müzayede düzenlemektir.

Kızılhaç ve GreenPeace gibi örgütlere Bitcoin bağışı yapmak mümkündür. Nepal’deki depremden sonra Nepal Yardım Fonu’na doğrudan Bitcoin bağışı yapanlar olmuştur. Otel rezervazyonu yapmak için, https://btctrip.com/ gibi internet siteleri hizmet vermektedir. Ayrıca, kimlik bilgileri paylaşılmadan, yasal kumar ve gazino oyunlarının oynanması da mümkündür. https://www.vaultoro.com/ ve https://bitgold.com gibi sitelerden, Bitcoin ve Altın takası yapılabilmektedir. Ek olarak, bazı ülkelerde çeşitli faturaların Bitcoin ile ödenmesi de mümkündür.

Fiziki Bitcoin

Fiziksel olarak altın, gümüş ve bronz olarak Bitcoin’ler de üretilmiştir. Genellikle para koleksiyonerlerinin ilgi odağıdır. Yüz yüze yapılan işlemlerde kullanılmak üzere tasarlanmışlardır.

Şekil 4. 5’te görüldüğü üzere, fiziki Bitcoin’lerin arkasında, bir Bitcoin cüzdan adresi ve gizli anahtar hologram olarak vardır. Gizli anahtar olmadan, Bitcoin’in dijitalleşmesi mümkün değildir. Gizli anahtara ulaşmak için ise fiziki Bitcoin’in üzerindeki hologramı kırmak gerekir. Başka bir deyişle, fiziki Bitcoin elden ele defalarca kullanılabilir ancak dijitalleşmesi istenirse tek kullanımlıktır.

Bitcoin Faiz Getirisi

Bitcoin sahiplerinin, tüm servetlerinin kontrolü kendilerindedir. Sahip oldukları servet, herhangi bir bankaya veya finansal sisteme emanet edilmiş değildir. Bitcoin’den faiz getirisi elde etmek isteyenler, Bitcoin’lerini başka bir Bitcoin adresine gönderip, faiz getirisi alabilirler. Fakat bu son derece riskli bir durumdur, gönderilen Bitcoin’lerin, gönüllülük esası dışında, geri alınma şansı yoktur. Örneğin; https://www.bsave.io/ sitesi, Bitcoin’e yaklaşık yıllık %2,51 faiz getirisi vermektedir. Bsave, dünyanın en büyük ve güvenilen Bitcoin borsası ve cüzdanı işleticilerinden olan Coinbase tarafından işletilmektedir. Faiz vermesinin amacı, kendi likiditesini sağlayabilmektir. Benzer şekilde Bter, HaoBTC, BitBays, Bitcoincryptobank gibi şirketler de, farklı faiz oranları ve yatırım seçenekleri sunmaktadırlar. BTCJam ise, kişiden kişiye borç verme sistemidir.

Diğer Temin Yöntemleri

www.bitcointalk.org forum sitesinde, imza kampanyası başlığında yapılan yapıcı yorumlara, diğer forum kullanıcıları da olumlu geri dönüşler yaparlarsa, ilgili forum üyesine Bitcoin hediye edilmektedir.

Bilgisayar programlama dillerinden PHP, SQL, JacaScript veya C# bilenlere, küçük programlar yazdırılarak, karşılığında Bitcoin ödemesi yapılabilmektedir.

Bazı internet siteleri ise, reklamlarını izleyen veya anket tarzı sitenin ihtiyacı olan bilgileri sağlayanlara, reklam giderlerinden olmak üzere, az miktarlarda (50 satoşi gibi) Bitcoin verebilmektedirler. Turcoin madenciliği konumuzda ilginizi çekebilir.