Türkiye’de satranç sporu ve satranç sertifikası almak
Satranç sessiz sedasız bir şekilde Türkiye’de yaygın bir spor dalı haline geldi. Artık ülkemiz satranç branşında dünyadaki önemli merkezlerden birisi. Bu yıl Dünya Satranç Federasyonu Kongresine de ev sahipliği yapıyoruz…
BU oyunda ne kaleye gol atmak için uğraşırsınız, ne potaya basket. Burada sadece bir sonraki hamlenizi hesaplar, rakibinizin düşüncelerini okumaya çalışır, bir sonraki adımının ne olduğunu tahmin edip ve stratejisini keşfetmeye uğraşırsınız. Matematik zekanın ve düşüncenin birleştiği bir spor dalı olan satrancın altın kuralı stratejik düşünmektir. Hedefe ulaşan yolda, gelebilecek tüm olumsuzluklara karşın tedbirli olmayı öğrenir, tüm hamlelerinizi asıl amaca hizmet edecek şekilde organize etmeye çalışırsınız. Satranç, bizlere oyunda olduğu gibi yaşamda da kısa ve uzun vadeli hedeflerin olması gerektiğini, amacı olmayanın yaşamda olduğu gibi bu oyunda da başarılı olamayacağını gösterir. Kavrama yeteneğini geliştirmenin yanı sıra bilgiye ve mantığa dayalı çıkarımlarda bulunma, varsayım, mantık, geleceği kurgulama ve karar verme gibi becerilerin gelişmesinde de etkilidir. Satranç, zihin ile ilgili konular dışında, kişisel değerleri güçlendirme, başkalarına saygılı olma, sabır ve farklı bakış açılarını kabullenebilme gibi sosyal davranışların üzerinde de olumlu etkiye sahiptir.
OYUNUN İLK İSMİ ‘ÇATURANGA’
Satranç sporunun doğuşunun 4 bin yıl öncesine dayandığı tahmin ediliyor. Mısır piramitlerinin duvarlarında satranç benzeri kabartmalar görülüyor. Satranç oyununun bugünkü adıyla anılması ise, Milat’tan sonra üçüncü dördüncü yüzyıllara denk düşüyor. Bu oyunun ilk ismi Hindistan’da “Çaturanga” imiş. Hindistan’da günümüzdekine çok benzer biçimde geliştirilen bu oyun daha sonra İran’a, Arap diyarına, Endülüs Emevi Devleti ile birlikte Ispanya’ya ve oradan da Avrupa’ya yayılmış. Satrançtaki şah, mat, vezir, fil gibi terimlerin ilk olarak İran’da ortaya çıktığı tahmin ediliyor. Günümüz modern satranç kurallarının birçoğu İtalya’da, piyonun satranç tahtasında en sona ulaştığında vezir olması kuralı ise İspanya’da ortaya çıktı. İlk kez bir kitapta satrançtan bahsedilmesi ise 1497 senesidir.
Türkiye’de satranç sporunun önem kazanmasının tarihi ise çok yeni. İş Bankası’nm 2005 yılında Türkiye Satranç Federasyonu’nun ana sponsoru olmasının ardından sporcu sayısı 30 binden 770 binin üzerine, satranç antrenörü sayısı 2 binden 83 bin’e, kulüplerin sayısı 600’den yaklaşık 2 bine, unvanlı sporcu sayısı altıdan 157’ye çıkarak hızlı bir yükseliş kaydetti. Satranç konusunda yapılan çalışmaların meyvesi ise 2016 ve 2017 yıllarında toplanmaya başlandı. Türkiye son iki yıldır satranç sporu konusunda büyük başarılar elde etti ve Avrupa’ya örnek olan ülke haline geldi. Madalya sayımız 2005 yılında 11 iken, bu yıl 383’e ulaştı. Federasyon tarafından yapılan etkinlikler ve sosyal projeler sayesinde küçükten büyüğe milyonlarca genç satranç sporu ile tanıştı.
800 BİN LİSANSLI SATRANÇÇI VAR
Hayata geçirdiği projelerle 7’den 70’e her yaştan milyonlarca kişiye satranç sporunu aşılayan Türkiye Satranç Federasyonu, 81 ilin tamamında sporu yaygınlaştırmayı sürdürüyor. Dünyanııı önde gelen satranç sporcularını Türkiye’de ağırlayan, uluslararası açık satranç turnuvalarının sayısını 17’ye çıkaran federasyon, 800 bine yaklaşan lisanslı sporcu sayısıyla tüm spor federasyonlarının önüne geçmiş durumda.
“Türkiye’nin her bir köşesine satranç sporunu yaydık, yaymaya da devam ediyoruz” diyen Türkiye Satranç Federasyonu Başkanı Gülkız Tulay, ana sponsorları olan Türkiye Iş Bankası sayesinde sürekli yeni projelere imza attıklarını ve satranç sporunun yaygınlaştırılması için çalıştıklarını söylüyor. Tulay, Avrupa Birliği yetkilileri, Avrupa Parlamentosu üyeleri, Dünya Satranç Federasyonu (FİDE), Avrupa Satranç Birliği (ECU) ve Ulusal Federasyon temsilcilerinin katılımıyla Brüksel’de gerçekleştirilen Okulda Satranç Konferansı’nda, okullarda gerçekleştirdikleri faaliyet ve projelerin yoğun ilgi ve beğeni topladığım belirtiyor. Son olarak Türkiye Satranç Takımı Rusya’da gerçekleştirilen Dünya Takımlar Satranç Şampiyonası’nda dünya beşincisi oldu.
HAVUZDA 220 SPORCU BULUNUYOR
Federasyonda A milli kadın ve erkek takımları katıldıkları turnuva formatı gereği beşer sporcudan oluşuyor. Her sene Türkiye 7-18 yaş grubu şampiyonalarında derece elde ederek Ulusal Takım Havuzu’na girmeye hak kazanan sporcular, aynı yıl Türkiye’yi uluslararası turnuvalarda milli sporcu olarak temsil ediyor. 2017 yılında yaş gruplan şampiyonalarında derece elde ederek Ulusal Takım Havuzu’na girmeye hak kazanan sporcu sayısı 220 oldu.
“Eskiden ülkemizde çocuklar futbolcu olmak isterdi. Şimdi ise satrançta büyük usta olma hayalleri kuruyorlar” diyen Tulay, branşın analitik düşünmeyi ve özgüveni bütünleştiren bir spor dalı olduğunu belirtiyor. Türkiye’nin Ekim ajanda dünyanın en iyi satranç sporcularını ağırlayacağım söyleyen Tulay, 2017 Avrupa Kulüpler Satranç Şampiyonası ve 88. Dünya Satranç Federasyonu (FİDE) Kongresi’nin Antalya’da gerçekleştirileceği bilgisini veriyor.
EN BÜYÜK DESTEKÇİ
Türkiye İş Bankası’na “Türkiye’de satrancın kaderini değiştiren kurum” dersek yanlış olmaz. Eğitim ve sporu bir arada barındıran satranç branşının en büyük destekçisi olan banka, 2005 yılından bu yana Türkiye Satranç Federasyonu’nun ana sponsoru. Banka satrancın çocuklar arasında yaygınlaşmasını, satranç eğitimi konusunda yaşanan eksikliklerin giderilmesini, bu alanda yetenekli daha çok çocuğa ulaşılmasını ve Türkiye’nin uluslararası platformlarda daha fazla başarıya imza atmasını hedefliyor. Türkiye İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Senar Akkuş, konuyla ilgili olarak şunları söylüyor:
“Satranç artık Türkiye’de milyonlarca insana dokunuyor. Ancak gerek ülkemizde gerekse dünyada satranç gibi çok önemli bir spor dalı medyada geri planda kalabiliyor. Oysa satranç eğitime, düşünce becerisine, disiplinli çalışmaya katkıları sebebiyle çok önemli, ülkenin toplumsal gelişimi için ön planda olması gereken bir spor dalı. Desteğimiz çerçevesinde satrancın medyada da hak ettiği ilgiyi görmesi öncelikli hedeflerimiz arasında.”
İş Bankası, federasyon ile işbirliği çerçevesinde imkânları sınırlı ilk ve orta öğretim okullarında malzeme yetersizliğini ortadan kaldırmak için satranç sınıfları açıyor ve bu okullara satranç takımları, satranç eğitim panosu, İş Bankası Kültür Yayınları tarafından basılan satranç ders kitapları gönderiyor. 2005 yılından bu yana ise branşa sağladıkları katkılar arasında, Türkiye’de 20 bine yakın satranç sınıflarının açılması, dünyanın en büyük en büyük internet satranç platformu olan Playchess’in 2008’de hayata geçirilmesi, 2013’ten itibaren Kuzey Kıbrıs Satranç Federasyonu’nun ana sponsorluğunun üstlenilmesi ve ilk satranç sınıfının 2015 yılında açılması, Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün işbirliğiyle ceza infaz kuramlarındaki çocuklara satranç eğitimi verilmesi gibi birçok sosyal proje bulunuyor. 2015 yılında Federasyon ile anlaşmasını altı yıl daha uzatan banka, Türkiye’yi bir satranç ülkesi haline getirme yönündeki çabalarını önümüzdeki yıllarda da sürdürmeyi hedefliyor.
BİREYSEL ÇABALAR DA VAR
Selin Kaya, altı yaşından bu yana satranç sporuna gönül vermiş ve milli olmuş bir sporcu. Asıl işi iç mimarlık olan Kaya, üniversite yıllarına kadar bu branşta faaliyet göstererek birçok şampiyonluk yaşamış. Bu tutkusunu şimdilerde 2013 yılında faaliyete geçen Kadıköy Satranç Merkezi’nde yönetici olarak sürdürüyor. Merkezde hem çocuklara hem de yetiş kinlere yönelik eğitim veriliyor. Hafta sonları çocuk grupları, hafta içi ise yetişkinlere eğitim veren merkezin başlangıç ve ileri seviyede sınıfları bulunuyor. Eğitimler haftada bir gün 2-3 saat olarak veriliyor. Satranç eğitimlerinin fiyatı 300-350 TL arasında değişiyor ve bu haliyle diğer spor branşlarına göre daha cazip. İstanbul Ataşehir’de de şube açmayı planlayan merkez, seneye bu projesini hayata geçirecek. Satranç konusunda fazla destek bulamadıklarını söyleyen Kaya, etkinliklerini şu sözlerle özetliyor:
“Her yıl turnuvalar, satrancın farklı bir versiyonu olan baby chess gibi etkinlikler düzenliyoruz. Bizi tanıyan çevrede oturanlar hafta içi sakin günlerde gelip merkezimizde satranç oynayabiliyor.” Merkezde yeni dönem ile beraber toplamda 6-7 satranç antrenörü olacağını belirten Kaya, “Branşa gönül vermiş, kar amacı gütmeden insanların satranç sporu ile tanışmasını isteyen bir grup eğitmeniz” diyor. Merkezin hem kurucusu hem de baş antrenörü ise Umut Atakişi.
AYŞEGÜL KÜÇÜKKURT
