Ekonominin dengeli büyümesi
İkinci çeyrekteki büyüme rakamları iş dünyasını gelecek adına ümitlendirdi. Sanayiden hizmete, inşaattan tarıma tüm sektörler ekonominin dengeli büyümesine katkı sağladı. Üçüncü çeyrek rakamlarının daha iyi gelmesi bekleniyor…
TÜRKİYE ekonomisi, içinde bulunduğu coğrafyada bir dizi sorun yaşansa da dengeli büyüme yolunda emin adımlarla ilerliyor. Geçtiğimiz haftalarda ekonominin ikinci çeyrekte, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5.1 büyüdüğü açıklandı. Geçen yılın son çeyreğinde yüzde 4.2, bu yılm ilk çeyreğinde de yüzde 5.2’lik büyümeyi yakalayan Türkiye ekonomisi, aynı büyüme trendini sürdürdü. İkinci çeyrekte GSYH, cari fiyatlarla yüzde 16.3 artarak, 734 milyar 211 milyon TL’ye yükseldi.
Hükümetin geçen hafta açıkladığı Orta Vadeli Program (OVP) da, bu yılın ilk iki çeyreğindeki büyüme oranlarım daha da ileri taşıyacak önlemleri ve hedefleri içeriyordu. Bütün hedefler Türkiye’ye “sınıf atlatacak” nitelikte. Yeni OVP’de 2018-2020 program döneminde büyüme hedefi yüzde 5.5 olarak öngörüldü. Biz de bu rakamları ve hedefleri baz alarak iş dünyasına büyüme konusundaki beklentilerini sorduk. Gördük ki, iş insanları büyüme trendi konusunda son derece iyimserler.
İHRACAT EKONOMİYİ SÜRÜKLÜYOR
Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükekşi, Türkiye ekonomisinin ikinci çeyrekte de büyüme temposunu sürdürdüğünü vurguluyor. Türkiye’de 10 aydır artan ihracatın büyümenin ana motoru olduğunu söyleyen Büyükekşi, “İhracatın ikinci çeyrekte büyümeye pozitif katkı yapmasıyla 2017’yi ‘İhracatta Atılım Yılı’ ilan etmekte doğru bir karar vermiş olduğumuzu bir kez daha gördük. Net dış ticaret, ikinci çeyrekte de ilk çeyrektekine benzer şekilde büyümeye 1.8 puan katkı sağladı” diyor.
DEİK (Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu) eski Başkam Ömer Cihat Vardan ise, iç ve dış talebin büyümeye olumlu katkı sağlamasıyla dengeli büyümenin ikinci çeyrekte de devam ettiğini belirterek sözlerine başlıyor. “İç ve dış talebin büyümeye olumlu katkı sağlamasıyla ekonomimizin yılın ikinci çeyreğinde yüzde 5.1 ile dengeli büyümeye devam etmesi, hiç şüphesiz ekonomimizin sağlamlığını ve dinamizmini sürdürdüğünü gösteriyor” diyen Vardan şu değerlendirmelerde bulunuyor: “Rakamlara baktığımız zaman bizleri oldukça sevindiren bazı gelişmelerin olduğunu görüyoruz. Kaydedilen büyümenin yüzde 2.3’ünü ihracat oluşturuyor. Aynı zaman da yatırımların uzun bir aradan sonra yeniden atağa geçmiş ve büyüme’ ye yüzde 2.9 puanlık bir katkı sağlamış durumda. Yılm ilk yansım yüzde 5 bandında bir büyürûeyle geride bırakan ekonomimizin, üçüncü çeyrekte gelecek güçlü rakamlarla gerçek potansiyelini açığa çıkarmaya ve ileriye dönük olarak bizim için çok önemli olduğunu düşündüğümüz dengeli büyümeye devam edeceği kanaatindeyiz.”
SANAYİ GÖREVİNİ YAPTI
İmalat sanayi de büyümenin ana motorlarından biri oldu. Sanayi sektörü ilk çeyrekte 6.7 büyüyerek, birinci çeyrekteki büyümeye 1.4 puanlık katkı yapmıştı. Sanayi, ikinci çeyrekte de aynı performansını sürdürerek 6.3 büyüdü ve GSMH’ya 1.3 puan katkı sundu. Sanayinin yatırımlarını artırması da iş dünyasına moral oldu.
Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Abdurrahman Kaan, “Toplam yatırımlarda gerçekleşen yüzde 9.5’lik artış, reel sektörün Türkiye ekonomisine olan güveninin sürdüğüne işaret etmesi bakımından dikkate değer bir gelişmedir. Yılm ikinci çeyreğinde sanayi sektörünün toplam katma değerinin yüzde 6.3 artış kaydetmesi ve tarım sektöründe gözlenen yüzde 4.7’lik büyüme, Türkiye ekonomisinin önümüzdeki dönemlerde de güçlü bir büyüme performansı göstereceğine olan inancımızı pekiştirmekte. Bu bağlamda yılm ikinci yarısında, toplam yatırımların yanı sıra iç ve dış talepteki artışın da süreceğini, böylece Türkiye ekonomisinin 2017 yılında hedeflerinin üzerinde büyüyeceğini tahmin ediyoruz” diye konuşuyor.
Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir, imalat sanayinin yüzde 6.3 büyümesinin kendilerini memnun ettiğini belirtiyor. Büyüme konusunda elde edilen başarıda siyasi iradenin zamanında aldığı tedbirlerin etkili olduğunu kaydeden Özdebir, şöyle konuşuyor: “Yılın genelindeki büyüme performansı ile Türkiye gelişmekte olan ülkelerden pozitif ayrışacaktır. Son dönemde Türk Lirası’nın dolar karşısında, diğer gelişmekte ülke para birimlerine kıyasla değerinin artması, yatırımcıların Türkiye algısını net bir şekilde ortaya koymaktadır.”
ADRESE TESLİM DESTEK
İkinci çeyrek büyüme rakamları, hükümetin verdiği destek ve teşviklerin de adrese ulaştığını gösteriyor. Hibe, teşvik ve kredilerle iç piyasadaki canlılık artırılırken, iş dünyasının geleceğe daha sağlam bakması sağlandı. Hükümet tarafından 2017’de sanayicilere üretimi teşvik amaçlı sunulan finansman imkanları ve 250 milyar TL’lik kaynak, büyüme performansına olumlu katkı yaptı.
OSTİM Organize Sanayi Bölgesi Sanayici İşadamı ve Yöneticileri Derneği (ORSİAD) Başkanı Necdet Yener, “Üreten kesime dönük destek ve teşviklerin, sağlanan kredi imkanlarının ne denli işe yaradığını büyüme rakamlarıyla bir kez daha görmüş olduk. Verilen hibe, teşvik ve krediler büyük ölçüde yerine ulaştı” diye konuşuyor. Yener, üçüncü çeyrekten de umutlu: “Yılın ikinci çeyreğindeki büyüme oranı üreten kesimin moral ve motivasyonunu, geleceğe dair güvenim artırdı. Yakaladığımız ivmeyi devam ettirmek, yatırım, üretim, istihdam ve ihracatta istikrarlı büyümeyi sürdürmek görevimiz. Büyüme trendinin üçüncü çeyrekte de süreceğinden şüphemiz yok.”
İNŞAAT YÜZDE 6.8 BÜYÜDÜ
İnşaat sektörü, büyümeye en çok katkı yapan alanların başında geldi. İnşaat, ikinci çeyrekte yüzde 6.8 büyüdü. Sektör temsilcileri üçüncü çeyrekten daha umutlu. Ağırlıklı Ege Bölgesi’nde örgütlenen Müteahhitler Federasyonu’nun (MÜFED) Başkanı Necip Nasır, faizlerin düşmesiyle birlikte üçüncü çeyrekte inşaatta büyümenin daha da hızlanmasını bekliyor. Nasır, şu değerlendirmelerde bulunuyor: “15 Temmuz’dan sonra inşaat sektöründe durağanlık yaşandı.
Referandumdan sonra sektör hareketlendi; ötelenmiş projeler devreye girmeye başladı. İkinci çeyrek büyüme rakamlarında bunların yansımalarım gördük.
Önümüzdeki günlerde kentsel dönüşümle ilgili alanların devreye alınmasını bekliyoruz. İzmir’de hem kentsel dönüşüm, hem de müteahhitlerin kendi yap-sat yeni projeleri devreye girmeye başladı. Büyüme hedeflerimizi artırmışken maalesef mevcut faiz oranları bu durumu desteklemiyor. Cumhurbaşkanımızın da çağrısı oldu; faizlerin düşürülmesi konusunda harekete geçilmesini bekliyoruz. Bu büyümenin devam etmesi için zorunlu.”
“REKOR KIRMAYA BAŞLADIK”
Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörü, ikinci çeyrekte yüzde 5.7 büyüdü. Geçen yılm aynı döneminde hizmetler sektörünün büyümesi yüzde l’de kalmıştı. Yine Rusya ile yaşanan sıcak gelişmelerin turizme yansıması hizmetler alanında da Türkiye ekonomisini büyüttü. Antalya başta olmak üzere tüm destinasyonlarda konaklama ve yeme içme sektöründe ciddi hareketlilik büyüme rakamlarına da yansıdı. The House Cafe ve The House Hotel’lerin sahibi olan The House Group Yönetim Kurulu Başkanı Ferit Baltacıoğlu, İstanbul bölgesinde konaklama ve yeme içme sektöründe mart sonundan itibaren ciddi bir hareketlenmenin başladığını belirtiyor. Üçüncü çeyrekten daha umutlu olduğunu söyleyen Baltacıoğlu, ş u değerlendirmeyi yapıyor: “İstanbul bölgesinde ilk çeyrek Reina olayından sonra çok sert ve sıkıntılı geçti. Ancak mart sonundan başlayıp mayısa kadar, hem konaklama hem yeme içme tarafında beklemediğimiz bir rekor kırdık. Bizim Ortaköy hariç restoranlarımız daha çok yerli müşteriye hitap ediyor. Hem otel hem de restoranlarda ciddi bir hareket var. Hem iç, hem dış talep memnun edici boyutlarda. Körfez Bölgesi’nden gelen hareketle yüzde 90 üstü dolulukları gördük. Doluluk tüm İstanbul’a yayılınca da oda fiyatları artmaya başladı. Öyle ki rakamları yakaladık. Ayrıca artık Alman, Ingiliz ve Fransız turist de geliyor. Psikoloji düzeldi. Üçüncü çeyrekten daha ümitliyiz. Turizm sektörü üçüncü çeyrekte büyümeye daha çok katkı yapar.”
TARIM BÜYÜDÜ AMA…
Tarım sektörü ikinci çeyrekte 4.7 büyüyerek, ekonomiye katkıda bulundu. 2016’nın ikinci çeyreğinde 3.4 küçülen tarımdaki büyümenin Rusya pazarının açılmasından ve ihracattan geldiği belirtiliyor. Polatlı Ticaret Borsası Başkanı Yahya Toplu, tarımdaki büyümeyi genel olarak çiftçinin hissetmediğini belirtiyor. Iç Anadolu Bölgesi’nde hububat rekoltesinde bu yıl düşüş olduğunu kaydeden Toplu, “Hububatta rekolte artışı göremedik. Bu dönemden sonra fiyatlarda yüzde 5 artış olabilir; bu göreceli bir büyüme oluşturabilir” diyor. Tarımsal desteklerin daha hakkaniyetli dağıtılmasını isteyen Toplu, “Iç Anadolu’da dönüm başına 250 kilo alınır. Çukurova’da bu rakam, 800-1000 kilo arası. Her ikisine de dönüm başına 50 TL destek veriliyor. Bu çok hakkaniyetli değil’ açıklamasını yapıyor.
Erdal BAHÇIVAN / İstanbul Sanayi Odası Başkanı
Büyümenin motoru sanayi
Birinci çeyrekte olduğu gibi, ikinci çeyrekte de ekonomimizin yüzde 5’in üzerinde büyümesi toplumsal moralimiz açısından fevkalade kıymetli ve anlamlı. Gerek derecelendirme kuruluşları ve gerekse OECD’den IMF’ye kadar birçok uluslararası kuruluşun, ülkemiz ekonomisi hakkındaki büyüme tahminlerini bir bir revize ederek yukarıya çekmeleri boşuna değil.
Bu büyüme performansımız, geçen yıldan bu yana yaşanan birçok menfi gelişmeye rağmen ekonomimizin ve üretim çarklarımızın durmadığını, durdurulamadığını bize gösteriyor. Sanayi sektörümüzün ikinci çeyrekte, ilk çeyrekteki performansı koruyarak 6.3 büyümesi ve ikinci çeyrek büyümesine 1.3 puan katkı sunması çok önemli, ikinci çeyrek büyüme rakamları bizlere bir kez daha şu gerçeği söylemektedir; o da büyümenin motorunun sanayi olduğu gerçeğidir. Bütün bu veriler ışığında,
Türkiye’nin ekonomisi ile ilgili yapılan tüm iç ve dış tahminlerinin üzerinde, ekonomimizin yılı yüzde 5’in üzerinde bir büyüme ile kapatacağına olan inancımız artmaktadır.
Diğer yandan ekonomik büyümenin öncü göstergesi İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI Satın Alma Yöneticileri Endeksi’nin Temmuz ayından sonra Ağustos ayında da son 6.5 yılın en yüksek değeri olan 55.3’e yükselmesi, bizlere ekonomimizin üçüncü çeyrek büyümesinin de güçlü geleceğini önceden haber vermektedir.”
Erdem ÇENESİZ / Türkiye Seramik Federasyonu Başkanı
“Son iki çeyrekte de devam eder”
Büyümenin artışında aktif sektörlerin başında geliyoruz. Sektörümüzün ihracat ve üretimdeki gücüyle elde ettiği ortalama yüzde 7.5’lik büyümenin, Türk ekonomisindeki büyümeye ciddi katkılar sağladığı inancındayız. Sektör olarak beklentimiz yılsonuna kadar yüzde 9’luk bir büyüme gerçekleştirmek.
Mal ve hizmet ihracatı, 2017 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki döneme göre yüzde 10.5 artış gösterdi. Seramik sektörü ise iç pazarda büyüme olmasına karşın ihracat ağırlıklı bir büyüme ile ilk sekiz ayda seramik kaplama malzemelerinde yüzde 8, vitrifiye banyo seramik ‘ ürünlerinde ise yüzde 7 oranında büyüme gerçekleştirdi. Yılsonu büyüme oranımızı yine ihracatın desteğiyle yüzde 9 olarak öngörüyoruz.
TÜİK verilerine göre, inşaat sektöründe yüzde 6.8’lik bir büyüme var. İhracattaki gibi, inşaat sektörüyle paralellik gösteren sektörümüzde iç pazarda da son iki çeyrekte ciddi sıçramalar yaşanacağın düşünüyoruz.
Ömer BOLAT / Albayrak Holding Yöneticisi (CEO)
Yılsonunda yüzde 6’yı goruruz
İkinci çeyrekteki büyüme de birinci çeyrekte olduğu gibi iç ve dış talebin canlılığından kaynaklandı. Tarım, sanayi, inşaat ve hizmet sektöründe dengeli bir büyüme söz konusu. Diğer bir deyişle büyümeyen bir sektör görünmüyor. Üçüncü çeyrekte büyüme rakamının daha yüksek olacağına inanıyoruz.
Bundan sonra ihracat ve ekonomideki büyüme artışlarının istihdama daha fazla olumlu etki yapması önemli. Türkiye tekrar istikrarlı büyüme sürecine girmiştir. Son 15 yılın ortalama büyüme oranı yüzde 5.7’dir.
Yıllık yüzde 5-7 arasında bir büyüme Türkiye için normaldir. Bu yıl üçüncü çeyrek büyümesi, baz etkisi, tarım sektörünün olumlu katkısı, sanayi üretimindeki artışın hızlanarak devam etmesi nedeniyle yüksek gelecek. Türkiye ekonomisi her zaman tatil dönüşü gaza basar.
Okulların açılmasıyla ekonomik aktiviteler sonbaharda canlanır. Yani Türkiye bu yılsonunda inşallah yüzde 6 ve üzerinde bir büyüme görecektir.
Rahime Baş Uçar
