Çilek Yetiştiriciliği

Çiftçiler için çilek yetiştiricliği hakkında bilinmesi gerekenleri aktardırk.

İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ

İklim  İsteği

Çilek dünya üzerinde birbirinden çok farklı bölgelerde ve ekolojik şartlarda yetiştirilebilmektedir. Bu meyve  -10o C’ ye  kadar özel bir önlem almadan yetiştirilebilir. Çileklerde ilkbahar donları, diğer meyvelerde olduğu kadar büyük zararlara  yol açmaz. Çiçeklenmenin özelliği dolayısıyla, ilkbahar donları, sadece o anda açan çiçeklere zarar vermektedir. Çiçeklenme zamanı oransal nemin fazla olduğu yerlerde ve yağışlı bölgelerde hastalık sorunu artar.

Toprak isteği

Çilek genel olarak derin, verimli, iyi drene edilmiş,  nem tutma kapasitesi yüksek topraklarda iyi gelişir ve bol ürün verir. En iyi toprak kumlu-killi, killi ve süzek topraklardır. Kireçli toprakları sevmez,  pH 6.5 dan az olmalıdır.

DİKİM ZAMANI

Çilek yetiştiriciliğinde erken ürün elde etmenin yanında geç ürün elde etmede oldukça önemlidir. Fide dikimi kış, sonbahar, ilkbahar ve  yaz dikimi olmak üzere dört şekilde yapılabilmektedir. Kış ve sonbahar dikimi taze fidelerle kışları ılık geçen yerlerde, genelde Kasım-Aralık(kış dikimi), eylül (sonbahar dikimi) aylarında yapılır. Bu dikimlerde verim oldukça düşüktür. İlkbahar ve Yaz dikimleri frigo fidelerle temmuz-Ağustos (yaz dikimi) ile nisan (İlkbahar dikimi) aylarında yapılır. Bu dikim şekillerinde diğerlerine göre verim 2-3 kat fazladır. Dikimden  sonraki ilk yıl,  çıkan tüm çiçek ve kollar, ertesi yıllarda ise yalnızca kol alımına devam edilir.

Bölgemiz için çilek yetiştiriciliğinde ilkbahar ve yaz dikimi uygulamaları daha başarılı bulunmuştur. Ülkemizde de son yıllarda uygulanmaya başlayan frigo fide yöntemi, ilk yılın düşük verimini gidermek, yani ikinci yılın düşük verimi ilk yıl almak için geliştirilmiştir. Bölgemiz için ilkbahar ve yaz dikimi önerilmekle beraber , henüz en uygun dikim tarihleri tespit edilememiştir.

FİDELERİN DİKİMİ

Bitkiler plastik torbalar içerisinde değillerse, köklerini nemli tutmalı, fakat asla ıslak bir ortamda bırakmamalıdır. Yapraklar su içinde tutulmamalı, bitkiler araziye ıslak çuvallarla kaplanmış sepetlerle götürülmelidir.

Fideler dikilirken kök boğazı kısmı (taç gövdesinin orta noktası) toprak yüzeyi ile aynı seviyede olmalıdır.

Dikim için sökülen fidelerin uzun kökleri varsa dikimden önce 8-10 cm’den kesilmelidir.

Fidelerde fazla yaprak varsa bitki üzerinde genç olanlarında 2-3 adeti bırakılarak diğerlerini yaprak saplarından uzaklaştırmak tutum oranını artırır.

Burada dikkat edilecek husus kök bölgesinde bir hava boşluğunun kalmamasıdır. Bu nedenle fide diken kişi, elleriyle veya ayağı ile fidenin etrafındaki toprağı bastırarak sıkıştırması gerekir.

BAKIM  İŞLERİ

Gübreleme

Yapılacak toprak analizi sonucuna göre gübre verilmelidir.Yoksa, çilek bahçesi tesis edilecek yerin toprağı önce  hayvan gübresi ile gübrelenmeli ve derince sürülmelidir.  Dekara 3-4 ton yanmış ahır gübresi uygulanabilir. Dikimden 1-1.5 ay öncede dönüme 30-35 kg N,P,K içeren kompoze gübreler verilmelidir. Damla sulama da  gübreler sıvı gübre tarzında, damla sulama ile yapılmalıdır.

Malçlama

Yabancı otların çıkmaması, erkenci, kaliteli ve temiz ürün elde edilmesi amacıyla yapılır. Malçlama en pratik şekilde plastikle, alternatif olarak da  sap ve samanla yapılabilir.

Sulama

Dikim sistemlerine göre değişik  metodlarla yapılabilir. Bunlar karık, yağmurlama ve damla sulama yöntemleridir.

Bölgemizde, sıcak, kurak ve nisbi nemin düşük olduğu göz önüne alınırsa çilek, özellikle ilkbahar ve yaz aylarında mutlaka sulanmalıdır. Dikimi tamamlanan çileklere cansuyu verilerek köklenmeleri sağlanır ve metodu seçildikten sonra gerektiğinde sulama yapılmalıdır.İlkbaharda yağış olmadığı durumlarda, haftada bir sulama yapılmalıdır. Damla sulama günlük buharlaşmaya bağlı olarak düşük debi ve su miktarlarında  günlük  yapılabileceği gibi 3-4 günde bir de  yapılabilir. Hasat bittikten sonra belirtilen sulama aralığı genişletilmelidir.

Kolların Kesilmesi

Çilek yetiştiriciliğinde kol temizliği verim yönünden çok önemlidir. Kollar kesilmediği zaman verim çok düşeceğinden, kollar görülür görülmez alınmalıdır.

HASTALIK VE MÜCADELE

Çiçeklerde rastlanan en fazla yaprak hastalıkları kırmızı leke hastalığı, beyaz leke hastalığı, çilek mildiyösü ve solgunluk sayılabilir. Meyve çürüklük ve hastalıkları olarak Botrytis (esmer çürüklük) en yaygın olanıdır. Kök zararlıları olarak nematod ve dana burnu başta gelir.

Hastalık ve zararlılarla mücadele çilek meyveleri toplandıktan sonra yapılmalı, daha önce yapılması zorunluluğu varsa, ilaçlamadan sonra en az 4-5 gün çilek toplanmamalıdır.

Hasat, Ambalaj ve Muhafaza

Tamamen kırmızı renk alan çilek olgunlaşmış demektir. çilek fazla olgunlaştığı taktirde pazar değeri  düşüp, nakliyesi zorlaşır.

Çilekler  sofralık olarak kullanılacaksa,  iki günde bir sabahın erken saatlerinde toplanmalıdır. Toplanan çilekler,  gölge bir yere taşınmalıdır. Ambalajı da, meyveleri iyi bir halde koruyacak nitelikte yapılmış, kutu veya sepetler şeklinde olmalı ve en çok net 500 gram meyve alacak büyüklükte olmalıdır.

NOT: Tüm hastalık ve zararlılarla mücadele için bakanlığımıza bağlı en yakın tarım kuruluşuna başvurulmalı ve tavsiyeleri doğrultusunda mücadele yapılmalıdır.

HAZIRLAYAN: Uzm. Melek ALBAYRAK
ZİRAAT  MÜHENDİSİ