Çikolata Piyasası
Kakao yağı ve likörü ile yapılan gerçek çikolatanın fiyatı yılbaşından bu yana yüzde 10-30 arttı. Artışın nedeni dünya kakao fiyatlarındaki yükseliş. Buna fındık, fıstık gibi ürünlerdeki yüzde 100’e varan artışlar da eklenince fiyat listeleri değişmeye başladı…
“İNSANA en çok mutluluk ve keyif veren yiyecek nedir?” diye sorsak sanırız büyük çoğunluğun yanıtı “çikolata” olur. Ancak son aylarda çikolatanın tadı biraz kaçtı. Çikolatanın ana hammaddesi olan kakaonun dünya piyasalarında fiyatının artması çikolatanın tadını bozdu. Buna çikolatalı ürünlerde kullanılan fındık, Antep fıstığı ve badem gibi kuruyemiş ürünlerinin fiyatlarının son bir yılda yüzde 100 oranında artması da eklenince çikolata keyfi pahalandı. Hammadde fiyatlarındaki artışa bağlı olarak gerçek darbeyi, gerçek çikolata yedi. En az yüzde 40 oranında kakao kütlesi olan gerçek çikolatanın fiyatı yılbaşından bu yana yüzde 10-30 oranında arttı.
DÖRT YILIN ZİRVESİNDE
Çikolata fiyatlarındaki artışı tetikleyen gelişmeler geçen yıl eylül ayında yaşandı. Kakao fiyatları geçen yıl eylül ayında son dört yılın zirvesine çıktı. Kakao çekirdeğinin tonu vadeli piyasada 3 bin 371 doları gördü. Geçen süreç içinde fiyatlar biraz gevşese de 28 Mayıs itibariyle tonu 3 bin 120 dolardan alıcfbuluyordu. Geçen yıl yaşanan tarihi artışın en önemli nedeni, dünyanın en büyük kakao üreticisi olan Fildişi Sahili ve Gana’da mahsulün rekoltesinin düşük gelmesi beklentisiydi. Sahra çöllerinden gelen kuru ve rüzgarlı hava kakao ağaçlarına zarar vermiş; yağışların yetersiz olmasından dolayı bu iki büyük üretici ülkede rekoltenin düşük kalması beklentisi oluşmuştu. Buna Afrika’nın batısında geçen yıl ortaya çıkan ebola salgını da eklenince, bölgeden ürün tedarik eden alıcılar tedirgin olmuştu. Ancak hasat beklendiği kadar kötü gerçekleşmedi. Fakat olumsuz beklentiyle yükselen fiyatlar bir miktar geri gelse de eski seviyeleri henüz bulamadı. Bunun da en önemli nedeninin özellikle Asya bölgesinde çikolata üretiminde yaşanan artış olduğu belirtiliyor. Dolarla hammadde tedarik eden firmalar bir de kurdan darbe yiyince artışın nihai tüketiciye kadar uzanması kaçınılmaz oldu.
YÜZDE 10-30 ARASINDA ARTIŞ VAR
Kakao fiyatlarının tarihi zirve yapması, içinde yüzde 40-50 oranında kakao kütlesi olan ve halk arasında gerçek çikolata olarak bilinen ürünlerin fiyatlarını olumsuz etkiledi. Özellikle butik çikolata üreticileri hammadde fiyatlarındaki artışı tüketicilerine yüzde 10-30 oranında zamla yansıttılar. Ocak ayında fiyatlar büyük ölçüde re-vize edildi.
Örneğin, İstanbul’un ünlü Pelit Pastaneleri çikolata fiyatlarında ocak aymda yüzde 10-12 civarında ayarlama yaptı. Firma spesiyal çikolatasının fiyatını 150’den 170 TL’ye çıkarırken, halen madlen çikolatalarının açık olarak kilosu 118 TL’den, kapalı kutuda ise 130 TL’den satılıyor. Dünyaca ünlü çikolata markası Godiva ise yılbaşında çikolata fiyatlarında yüzde 4’lük bir ayarlama ile yetindi. Firmanın yılbaşında 285 TL olan çikolatasının kilo fiyatı 295 TL’ye çıktı. Halen 310 gramlık Godiva madlenin fiyatı 80 TL. Türkiye’nin tanınan lüks çikolatalarından Bind Chocolate ise, fiyatlarında iki ay önce yüzde 12-14 aralığında ayarlama yaptı. Halen Bind’de spesiyal ürünlerin kilosu 120 TL, yaldızlı ürünler 136 TL, dekorlu ürünler ise 169 TL’den müşteriye sunuluyor. Baylan Pastanesi bir buçuk yıldır fiyatlarda artış yapmazken spesiyal ürünlerin kilosu 110 TL’den, madlen çikolata ise 70 TL’den satılıyor. Divan Pastanesi’nde de yılbaşında fiyatlarda ayarlama yapılmış durumda. Trüflerin kilosu 187 TL, mad-lenler ise 127 TL’den satılıyor. Vakko ise bir buçuk yıldır çikolata fiyatlarını artırmadı. Trüf ve trolin ürünleri 275 TL’den satılıyor. Klasik madlenlerin kutu fiyatı ise 135 TL iken şimdi 155 TL…
GEREKÇE ÇOK FAZLA
Türkiye’nin önemli butik üreticilerinden olan Gezi İstanbul Pastanesi’nde mevsimsel ve dönemsel olarak 60-70 çeşit çikolata üretiliyor. Gezi İstanbul Üretim Sorumlusu Çikolata Şefi Yılmaz Akyüz, kakao fiyatlarının tavan yaptığı geçen yıl eylül ayında Gezi’deki çikolataların kilosunun 110-130 TL arasında olduğunu belirtiyor. Akyüz, şu anda trüf, tralin, bar gibi çikolata’çeşitlerinin tümünün ortalama kilo fiyatlarının 180-190 TL olduğunu söylüyor. Kakao yağı, a\o/üz kakao likörü gibi kullandıkları ham-maddelerin yurtdışından geldiğini söyleyen Akyüz şu değerlendirmede bulunuyor:
“Dünyada çikolatada ciddi bir rekabet var. Kalite yükseldi. Gerçek çikolatada daha önce yüzde 50-55 kakao kütlesi varken artık bu oran yüzde 80’e kadar çıktı. Bu da maliyetleri artırdı. Şu anda kakao yağının ve likörünün kilosu 20 euro civarında.
Tralin dediğimiz ürünlerde yüzde ketici çikolata yemekten vazgeçmiyor. Ancak alımlarda miktar olarak düşüşler var. Eskiden bir kilo alanlar şimdi bu miktarı yüzde 40-50 oranında azalttılar. Türkiye’de çikolata yeme oranı genel olarak yükseldi ama tüketicinin alım miktarı düştü.”
“YÜKSELİŞ SÜRMEZ”
Belçikalı pasta, ekmek ve çikolata malzemeleri tedarikçisi Puratos Türkiye’nin CEO’su Başar Kılıç, son aylarda kakao çekirdeği fiyatlarında oynaklık olduğunu, ancak bunun aynı oranda çikolata yağı, likörü ve tozuna yansımadığını söylüyor. Daha çok pastanelere ve butik üreticilere hammadde sağlayan Puratos Türkiye’nin satışlarının yüzde 15’i çikolata ürünlerinden geliyor. Kılıç, ürün fiyatlarını ekimden bu yana artırmadıklarını, ekimde ise yüzde 2-3 civarında artırdıklarını söylüyor. Kılıç, “Kakao hasadı genelde ekim ve şubat aylarında olur. 2015’te fiyatlarda büyük bir oynama beklemiyorum hatta bir miktar düşebilir. Dünyada düşse bile TL olarak bu düşüş bize yansır mı emin değilim.”
PAZARA GİRİŞ FIRSATI YARATTI
Çikolata fiyatlarındaki yükselmeyi pazara girişte fırsata dönüştürmeye çalışan firmalar da var. Dünyanın önde gelen çikolata ve şekerleme markalarına sahip olan Krüger Grup’a bağlı Ludwig Schokolade geçen nisan ayında Türkiye pazarına girdi. Firma, Türkiye operasyonlarını yönetmek üzere Akyürek Pazarlama ile anlaştı.
Akyürek Pazarlama Genel Müdürü Uğur Özden, ithal ile yerli markalar arasında bir fiyat belirleyerek pazara girdiklerini söylüyor.
Özden, “Alman üretici pazarda yerini alabilmek için destek verdi ve kakao fiyatlarındaki yükselmeyi fiyatlarına yansıtmadı. Yerli ve ithal markalar arasında bir fiyat konumlandırması yaptık. Euro kurunu da yılsonu ortalaması olarak 3.1 TL’den aldık. Kur artmazsa yılsonüna kadar aynı fiyatla gideceğiz. Şu anda 35 bin noktaya Ludwig Schokolade ürünlerini ulaştırıyoruz” diyor. Ludwig Schokofa-de’un kakao yağı ile yapılan ürünlerinin 100 gramlık fiyatı 4.9 TL. Dolayısıyla kilo fiyatı 49 TL’ye geliyor.
Ahmet KÜÇÜKALİ / Elvan Grubu Tedarik Zinciri Direktörü
“Artışları fiyatlara! yansıtamadık!..
Açıkçası kakao veya başka bir hammadde fiyatı ne kadar artarsa artsın, bu aynı oranda nihai ürün fiyatlarına yansımıyor, yansıyamıyor. Çünkü tüketicinin bir alım gücü var. Üretici pazardaki pozisyonunu ve raftaki yerini kaybetmemek için fiyattaki istikrarsızlığı sineye çekebildiği kadar çekiyor. İmkanları aşan durumlarda ise tüketicinin kabul edebileceği oranlarda yansıma yapıyor. Bizim çikolata üretimimizde kullandığımız kakao oranı yüzde 40’lar seviyesinde. Hammadde artışlarını fiyatlarımıza yansıtmadık, çünkü tedariği yıllık yapmıştık. Dolayısıyla fiyat artışından etkilenmedik. Bence kakao fiyatlarındaki artışın sebebi azalan kakao arzı değil. Kakao arzı genel olarak hem mevcut ülkelerde artıyor hem de Güney Amerika gibi arz pazarına yeni oyuncular giriyor. Dolayısıyla fiyat artışı arz değil, talep kaynaklı.
Özellikle Asya bölgesinde çikolata tüketimi artıyor. Tüketime bağlı olarak da hammadde fiyatları etkileniyor.
Eskiden fiyatlar arzdaki duruma ve tüketim sezonuna göre düşer veya yükselirdi.
Fakat özellikle 2008 krizinden sonra durum spekülatif bir hal aldı. Çünkü konut gibi zarar ettiren alanlardan çıkan yatırımcılar, kakao gibi hammadde borsalarına girdi. Bir yatırımcı ‘5 bin ton kakao bağlıyorum’ dediği anda fiyatların seyri bir anda değişiyor.
