Türkiye’de Tema Park Yatırımları

Türkiye’de ilk tema park 20 yıl önce açılmıştı. Ancak aradan geçen zamana rağmen, halen evrensel tema park tanımına uygun tek örnek var. Yüksek potansiyeli olan pazarda yeni büyük yatırımlar ise yolda.

TÜRKİYE tema parklarla 1996 yılında tanıştı. O yıl dönemin cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in açılışını yaptığı İstanbul’un Beylikdüzü semtindeki Tatilya, Avrupa’nın en büyük kapalı eğlence merkezi olma özelliğini taşıyordu. İlk açıldığı yıllarda yıllık ziyaretçi sayısı 700 bini bulan Tatilya, krizden etkilenerek 2001 yılında Bayındır Holding’den Iş Bankası’na devroldu. 2006 yılında ise Kuzey Irak’a taşınmak üzere 1.1 milyon dolar karşılığında iş adamı Malaşin Barzani’ye satıldı. İlk büyük eğlence merkezimiz böylece kapılarım kapatmış oldu. Tatil-ya’dan sonra halihazırda Türkiye’nin en büyük tema parkı olan Vialand, Gürsoy Grup ve Via Properties’in yatırımıyla hayat buldu. 2013 yılında açılan Vialand, özel günlerde günlük 500 bini aşan ziyaretçi sayısıyla bu pazarın potansiyeline işaret ediyor.

İKİ TANE DAHA GELİYOR

Bugün pek çok alışveriş merkezinin içinde özellikle çocuklara yönelik eğlence merkezleri mevcut. Ancak önümüzdeki 10 içerisinde bu alanda daha hacimli ve ‘tema park’ tanımına giren pek çok yatırım yapılacağı tahmin ediliyor. Halihazırda proje aşamasında olan iki büyük projeden bahsetmek mümkün. Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından başlatılan AnkaPark bu projelerden biri. 100 bin metrekare kapalı, 1 milyon 100 bin metrekare açık alan olmak üzere toplamda 1 milyon 200 bin metrekare ile dünyanın en büyük tema parklarından biri olmaya aday olan An-kaPark, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek tarafından yerel seçimler öncesi tanıtıldı. Projede 1.217 adet küçüklü büyüklü oyuncak ile 14 adet roller coaster olması planlanıyor. 2015 başında tamamlanması hedeflenen projenin yatırım bedeli ise yaklaşık 700 milyon TL.

İstanbul’un ikinci büyük tema parkı ise bir karma proje olarak lanse edilen Halka-lı’daki Tema İstanbul içerisinde yer alacak. Yatırım bedelinin yaklaşık 400 milyon TL olduğu Tema World isimli proje, 1.5 milyon metrekarelik bir alan üzerine inşa ediliyor. Lansmanı sırasında faaliyete geçme tarihi olarak 2016 yılının verildiği projenin kesin açılış tarihi henüz netleşmiş değil.

“PAZAR HAK ETTİĞİ YERDE DEĞİL”

Tatilya, Vialand, İstanbul Cevahir At-lantis, Kayseri Mazakaland’gibi projelere hizmet veren ANM Group, bu alanda tasarım, yapım ve işletme danışmanlığı hizmetleri veriyor. Türkiye’nin yanı sıra Kazakistan, Türkmenistan ve Azerbaycan’da da faaliyetleri bulunan şirket halen Vialand’m işletme ve teknik, Tuzla’da kurulan Viaport Marin içerisinde yer alan tema parkın kurulum ve AnkaPark projesindeki bir bölüm ünitenin kurulum danışmanlığı hizmetlerini yürütüyor.

“Yarattığı pozitif sosyoekonomik etkiye ve son 10 senede merkezi yönetimin desteğine rağmen tema park pazarı Türkiye’de hak ettiği büyüklüğe ulaşamadı” diyen ANM Group ortaklarından Mehmet Akçin, İstanbul ve Antalya’da bazı projelerin yıllar geçmesine rağmen başlamadığma işaret ediyor.

Şirketin diğer ortağı olan Nuri Kaçal ise, Vialand’ın ve yapımı devam eden projelerin sektörde hareketliliğin onunu açacağını söylüyor. Kaçal “Doğru projelendirilmiş, güvenlik ön planda tutularak işletilmiş tema park projeleri bu alanda Türkiye’yi önümüzdeki yıllarda Avrupa seviyesine çıkaracaktır. Aksini yapan projeleri zor günler beklemektedir” diyor.

FİLM PLATOSU GİBİ

Bünyesinde bulundurduğu AVM, otel ve tema park bütünleşik konseptiyle fark yaratan Vialand, geçtiğimiz yıl hizmete açıldı.. Gürsoy Grup ve Via Properties ortaklığında yaklaşık 650 milyon dolarlık yatırımla hayata geçirilen proje, 100 futbol sahası büyüklüğünde bir alan üzerine kurulu. Uluslararası Gezi ve Eğlence Parkları Birliği (IAAPA) üyesi olan Vialand, aynı zamanda bu oluşumun en genç projesi. Vialand’m tema park bölümünü günlük ortalama 2 bin 500, yılda ise 1 milyon kişi ziyaret ediyor. Ancak bayramlarda bu rakam oldukça artıyor. Kurban Bayramında rekora imza atan Vialand’ı, AVM ziyaretçileriyle birlikte 510 bin kişi ziyaret etti.

“BÖLGENİN EĞLENCESİNE TALİBİZ”

Vialand’m turist ziyaretçi oranının da çok yüksek olduğunu söyleyen Alişoğlu şöyle devam ediyor: “Vialand olarak sadece Türkiye’nin değil, Ortadoğu’dan Rusya ve Balkanlar’a uzanan bölgenin eğlencesine talibiz. Tema park turizminin dokuz ay sürdüğü Türkiye’yi merkez aldığımızda, 2-2.5 saatlik uçuş mesafesindeki 1 milyar kişinin yaşadığı coğrafyaya hitap ettiğimiz görülüyor. İstanbul’a gelen her iki turistten birini Vialand’e çekmeyi amaçlıyoruz. Orta vadedeki hedeflerimizden biri de İstanbul’a gelen turist sayısını yüzde 15 oranında artırmak. 2014 yılını 4.5 milyonu turist olmak üzere toplam 30 milyon ziyaretçiyle kapatmayı hedefliyoruz.”

Türk tüketicisinin Vialand’e verdiği olumlu tepkinin yeni yatırımların oluşmasına da ortam yaratacağını belirten Alişoğlu, “10 yıllık dönemde pazarın rekabetle birlikte genişlemesi ve büyümesi bekleniyor. Bu büyüme yıllık ziyaretçi sayılarına ve gelirlere yansıyarak yeni yatırımları besleyecek ve kaliteli işletmeleri ayakta tutacaktır. Bu dinamik gelişmeler pazarın yönünü belirleyecek, büyük uluslararası oyuncuları da Türkiye pazarına çekecektir” diyor.

TEMATİK AKVARYUM

2011 yılında açılan İstanbul Akvaryum da ‘tema park’ tanımına giren, Türkiye’deki halihazırdaki en eski yatırımlardan biri. Diğer akvaıyumlardan farklı olarak, birbirinden farklı 16 tematik alanı, içerisinde barındırdığı 1.500’den fazla canlı çeşidi ve gezi güzergahındaki aktiviteleriyle dünyanın en büyük tematik akvaryumu olarak kabul ediliyor. 170 milyon TL yatırımla hayata geçirilen projeye, 11 milyon TL bedelinde balık ve kara canlısı transferi yapıldı. Ziyaretçiler, akvaryum içerisinde coğrafi bir rotayı takip ederek Karadeniz’den başlayıp Pasifik’e kadar uzanan bir yolculuk yapabiliyor. İstanbul Akvaryum Müdürü Dilek Çapanoğlu İstanbul Akvaryum’daki alanların temalandırmasmda o alanın kültürel, tarihsel ve mimari özellikleri buna uygun dekoratif unsurlar, interaktif oyunlar, filmler ve alan hakkında detaylı bilgilerin verildiği görsel grafiklerin kullanıldığını anlatıyor. 22 bin metrekare büyüklüğünde bir alana kurulu akvaryumun aylık ziyaretçi ortalaması 120 binin üzerinde. 2014 yılmı 1.5 milyon ziyaretçi ile kapatmayr hedeflediklerini söyleyen Çağanoğlu, “İstanbul akvaryum, açrldrğı günden bu yana 2 milyondan fazla çocuk ziyaretçi ağırladı. Ortalama her yıl 700 bin çocuk ziyaretçimiz oluyor. Genel olarak çocuklu aileler ve turistler İstanbul Akvaryumu ziyaret ediyor” diyor.

Avrupa ve ABD’de pazar doydu

Tema park kavramı Türkiye için yeni olsa da Avrupa ve ABD için oldukça eski bir eğlence türü. Bugün ABD’de 400’ü aşkın tema park yer alıyor. ABD’de söz konusu pazarın toplam cirosunun yıllık 12 milyar doları bulduğu tahmin ediliyor. Bu ülkedeki tema parkları yılda yaklaşık 290-300 milyon kişi ziyaret ediyor. Tema parkların yarattığı ekonomik değerin ise yaklaşık olarak 57 milyar dolar düzeyinde olduğu tahmin edilmekte.

Avrupa ülkelerinde de rakamlar oldukça yüksek. Avrupa’da sayıları 300’ü bulan tema parkların toplam cirosu 4.3 milyar euro düzeyinde. Bunların yarattıkları ekonomik büyüklüğün ise 8.6 milyar euro seviyesinde olduğu tahmin ediliyor.

Dünyada en fazla ziyaretçisi olan tema park ise ABD’nin Ortanda eyaletinde kurulu olan Disneyland Magic Kingdom. Park yılda 17 milyon kişiyi ağırlıyor.

Vittorio FABBRI / Intamin Satış Başkan Yardımcısı
Ortalama maliyet 100 milyon euro

Türkiye tema parkların da içinde bulunduğu eğlence sektörü açısından hızlı gelişen ülkelerin başında geliyor. Büyüme trendinde bölgedeki ülkeler arasında lider konumda. Çin ise eğlence sektörünün gelişimi açısından en güçlü ülkelerden birisi olarak dikkat çekiyor. Çin’de halihazırda 50’nin üstünde devam eden proje var. Ayrıca 50 tane kadar da hazırlık aşamasında proje bulunuyor. Bu konuda hızlı gelişimiyle dikkat çeken bir başka ülke olan Hindistan ise nispeten daha yavaş. Türkiye ve Çin’le kıyaslandığında bu ülkedeki projeler daha sınırlı. Ancak ülke son dönemde AvrupalI yatırımcının ilgisini çekmeye başladı. Tema park yapımında ana gider kalemlerin, eğlence üniteleri temalandırma , inşaat ve altyapı olarak sıralanabilir. Küçük ölçekte bir tema park kurmanın maliyeti arsa hariç ortalama 100 milyon euro’dur. Bu bedelin yüzde 5 ila 10’unu işletme ve tanıtım bütçesi oluşturur.

Dünya genelinde tüm tema parklarda üç temel ünite grubu bulunur. Bunlar roller coaster ve benzeri üniteler, suyun kullanıldığı üniteler ile dönme dolap benzeri ünitelerdir. Özellikle roller coaster, tema parklar için sembol niteliği taşıyor. Suyun kullanıldığı üniteler aileler de dahil herkese hitap ederken, büyük ve uzun üniteler tema parkların karakteristik siluetini çizer.

3 milyon ziyaretçi hedefliyor

Yapımı devam eden Tema VVorld, Türkiye’nin en büyük özel sektör gayrimenkul projesi kabul edilen Tema İstanbul’un karma fonksiyonları arasında ikinci etabı oluşturuyor. Yatırım maliyeti, arazi bedeli hariç yaklaşık 400 milyon dolar olan Tema VVorld, 1,5 milyon metrekarelik Tema İstanbul arazisinin TEM’e bakan cephesinde, yaklaşık 400 bin metrekarelik bir alan içerisinde hayata geçiriliyor. Sadece İstanbul ya da Türkiye ile sınırlı kalmayarak bölgenin cazibe merkezi haline gelmesi beklenen Tema VVorld, yılda en az 3 milyon yerli ve yabancı ziyaretçiyi hedefliyor. Farklı konseptte ve temada çok sayıda eğlence ünitesi bulunacak projede, bu ünitelerin bir bölümü devasa boyutlarda olacak, bir kısmı ise Tema World’e özel tasarlanıp üretilecek.

Avrupa’nın en büyüğü Türkiye’de

Bayrampaşa İstanbul Forum AVM içerisinde bulunan Türkiye’nin ilk büyük akvaryumu Turkuazoo’yu, geçtiğimiz yıl Avrupa’nın bir numaralı, dünyanın ise ikinci büyük ziyaretçi etkinlik alanı işletmecisi olan Merlin Entertainments Group satın aldı. Sea Life ismiyle 7 Ocak’ta yeniden açılacak olan akvaryum, dört kıtadaki 23 ülkede 105 eğlence merkezi, 11 otel ve üç tatil köyünün işletmeciliğini sürdüren grubun, 50’inci akvaryumunu. London Eye, Madame Tussauds, Legoland gibi yatırımları bulunan grup, İstanbul Sea Life için ise 30 milyon TL yatırım gerçekleştirdi. Merlin Entertainment Group Avrupa Bölüm Direktörü Russel Barnes, İstanbul’un kendileri için önemli bir pazar olduğunu ve yatırımların devam edeceğini söyleyerek sözlerine şöyle devam ediyor: “Türkiye uzun zamandır gözümüzü çevirdiğimiz pazarlardandı. Orta sınıf büyüyor ve buradan başka pazarlardaki müşterilere de ulaşma fırsatımız var. Dolayısıyla İstanbul’daki hedeflerimiz Sea Life ile sınırlı değil.” Grubun ikinci yatırımı Legoland olacak. Temmuz ayı gibi açılacak Legoland, 10 milyon dolarlık yatırımla hayata geçirilecek.