Düşük kolesterol gıda pazarı büyüyor

Kolesterol düşürücü ilaçlara her yıl 45 milyar dolar harcanıyor. Şimdi küresel eğilim düşük kolesterollü gıdalar üretmek. Yumurta bunların başında geliyor…

‘Düşük kolesterol pazarı’ büyüyor

BU sayfalarda kimi zaman yönetici sağlığına ilişkin yazılar kaleme alıyorum. Amacım bazı uyarılarda bulunmak, aynı zamanda farklı düşünen girişimcilere inovasyon kapılarını açmak. Daha önce ‘çölyak’ ve ‘glüten intoleransı’ için gıda üretiminden bahsetmiştim. Bu kez ana besin maddelerinden yumurta üzerinde duracağım.

Kolesterol yüksek canlılann dokulan için yaşamsal bir madde. Fazlası kalp hastalığına neden oluyor. Yumurta sarısı ise beslenmede dışarıdan alınan kolesterolün başlıca kaynaklarından biri.

DIŞARIDAN ANLAŞILMAZ

Diyelim ki orta yaşlı bir insansınız, test yaptırmadan kolesterol riskini gözle görülür şekilde nasıl anlayacaksınız? Bazı insanlarda göz kapağı çevresinde ya da gözün hemen altında deri tabakasında birkaç minik yağ bezesi yüksek kolesterolünüzün görünür habercisi olabilir.

Uzmanlar yine de bu konuda belirli bir kriterin olmadığını söylüyor. Yaşlılarda gözün renkli tabakası etrafında oluşan gri bir halka kimi zaman kolesterol yüksekliğine işaret edebiliyor. Fakat bunlar dışandan bakarak teşhis koymak için yeterli değil.

Ve ilginç bir deney: Normal diyetinize devam ettiğinizde kan analizi yaptınp kolesterolünüzü ölçtürün. Normal çıkabilir… Ertesi gün akşam tek bir yumurta yiyip sabah yeni bir analiz yaptırın. Çıkan sonuca şaşırabilirsiniz!

Bunlar yeterli ölçüler değil elbette. Unutulmamalı ki, kolesterol her yaşta yüksek çıkabilir. En iyi yol bir hekime muayene olup, uzman bilgisiyle yorumlanabilecek kan analizi yaptırmak. Çünkü kolesterol yüksekliği kalp damar hastalıklarının en önemli tetikleyicilerinden biri.

Kısacası, insanda kolesterol yüksekliği dışarıdan bakıldığında anlaşılmıyor. Aşırı şişmanlık, diyabet hastası olmak ise görünen risklerden sadece ikisi! (Bu arada normal kolesterol düzeylerinin insan yaşamı için elzem olduğunu da not edelim hemen)

Peki, kolesterolü yükselten en önemli şey nedir? Bilindiği gibi başta bazı gıdaların aşırı tüketimi geliyor. Kolesterol aslında karaciğer tarafından üretilse de alışık olunan diyet ve beslenme rejiminin kolesterol yüksekliği üzerindeki etkileri biliniyor. Doymuş düzeyi yüksek katı yağlar, tam yağlı süt ve yumurta kolesterolü yükselten besinlerin en başında geliyor.

KİŞİYE GÖRE DEĞİŞİYOR

Amerika’da Mayo Clinic hekimlerinden Thomas Behrenbeck bu konuda şöyle diyor: “Tüm besinler bir yana; özellikle tavuk yumurtası kolesterol düzeylerini anında yukarı çekebilir. Ancak bu süreç kişiden kişiye değişebilir, öyle ki, bir haftalık periyotta dört adet yumurtayı geçtiğinizde kolesterolünüz yükselmeyebilir ama kimi bünyelerde tek yumurta bile kolesterol yüksekliğini tetikleyebilir. En iyisi riske girmemek, düşük kolesterollü yumurta tüketmek.”

Eğer kardiyovasküler hastalığınız, diyabet veya yüksek, düşük yoğunluklu lipoprotein LDL (kötü kolesterol) düzeyiniz varsa, diyetinizi günde 200 mg. altında kolesterolle sınırlamak zorundasınız. Daha fazlası damar tıkanıklığına (atherosclerosis) yol açabilir.”

Tam da burada şunu sormak gerekiyor: Düşük kolesterollü yumurta üretilebilir mi? Ya da kolesterolsüz yumurta? Kolesterolsüz yumurta üretilmesi pek mümkün değil ama düşük kolesterollü yumurta üretmek mümkün.

Amerikalılar buna ‘sağlık yumurtası” adını veriyor, daha çok sağlık mağazalarında satılıyor. Buna ‘diyet yumurta’, İight yumurta’ diyenler de var. Şimdi büyük ölçüde süpermarketlere de girmiş durumda.

ABD Tarım Bakanlığı tarafından yapılan bir analize göre bazı işletmelerde üretilen yumurtaların daha düşük kolesterol değeri taşıdığı saptanmış. Konunun bir de öyküsü var: 2011 yılında işletmelerden analiz için alman yumurtalarda ortalama yüzde 14 daha az kolesterole ve yüzde 64 daha fazla D vitaminine rastlanmış. Sonra Virginia Tech. Üniversitesi’nce yapılan bir çalışmada bağımsız laboratuvarlar bu sonuçları çok az farklarla teyit etmiş. Genelde bir yumurtada bulunan 186 mg. kolesterolün düşürülmesinde rasyonlarm (tavuklara verilen yem karışımlarının) etkili olduğu görülmüş. Önce D vitaminiyle zenginleştirilmiş yemlerin bu konuda etken olduğu düşünülmüş ama başka doğal karışımların da yoğun etki yaptığı sonucuna varılmış. (Bir yumurtada bulunan 186 mg. kolesterol günlük ihtiyacın kabaca yüzde 62’sini karşılıyor)

İŞİN SIRRI YEMLERDE Mİ?

Şimdi bu konuya odaklanmış, düşük kolesterollü yumurta üreten işletmelerin kendilerine özel yem bileşenleri var. Bunların hemen hepsi, tescil edilmiş, yasayla korunan özel karışımlar halinde. Tıpkı kolalı içecek üreticilerinin ünlü gizli formülleri gibi.

Bu arada ortaya şehir efsaneleri de çıkmıyor değil. Örneğin pişmiş yumurtada sarının çeperinde oluşan yeşilimsi rengin kolesterol düşüklüğünü gösterdiği söylencesi yayılmış bir ara. Sonra anlaşılmış ki bu renk değişikliği yumurta sarısındaki demirin kükürtle reaksiyona girmesi sonucu oluşmakta. Yani dışarıdan bakıldığında bir yumurtanın az ya da çok kolesterol taşıdığı anlaşılamıyor. Özellikle yumurta sarısının koyu ya da açık renkli olması bir şey ifade etmiyor.

Peki, düşük kolesterollü yumurta üretmek için başlangıçta ne yapmalı? Bu konu mevcut yumurta üreticilerinin buluşsal gayretine bağlı. Kodekste gerekli değişiklikleri yapmak ve ‘rasyon’ (yem formülleri) üzerinde kafa yormak gerekiyor. Hatta uzmanlaşmış yabancı kuramlarla işbirlikleri yapmak da mümkün. Buluşlar yumurta üreticileriyle sınırlı değil. Yem üreticileri de bu konuda yeni bir pazar oluşmasına katkıda bulunabilir. Bunun dışında genetik karakterli bir takım tehlikeli girişimlerde bulunmanın ise önü alınmaz felaketlere yol açacağı söyleniyor.

■ Önce şunun iyi bilinmesi lazım: Karaciğer tarafından üretilen kolesterol vücut sağlığı için elzem bir madde. Azı yarar çoğu zarar!.. Hücre zarının yapısal bir parçası olması yanında, testosteron, östrojen gibi hormonların üretimi için kolesterol şart.

■ Yumurta yenmesiyle kolesterol yükselmesi kişiden kişiye değişen görece bir kavram. Yumurtanın kolesterolü yükselten besin maddesi olması onun vücut üzerindeki etkisinden çok, içerdiği kolesterol miktarından kaynaklanıyor. Tek bir yumurta yendiğinde kolesterolü tavan yapan birçok birey olduğu gibi, sadece yumurtayla beslenen 88 yaşındaki bir yaşlının normal kolesterol düzeyi de bugün tıp literatüründe yer alıyor.

■ Yumurta kimi bünyelerde kolesterol yüksekliğine yol açsa da yararları sayılamayacak kadar çok. En azından tek bir yumurta kendi içinde ‘yeni bir yaşam potansiyeli’ barındırıyor. Yumurta bu gezegendeki en besleyici gıdaların başında geliyor. Genel sağlık yararları arasında başta beyin olmak üzere tüm organlar için gerekli maddelerin tümünü içeriyor.

■ Omega-3 takviyeli yumurtaların kolesterol konusunda daha şanslı olduğu söyleniyor. Ancak özel karışımlarla beslenen tavuklarda kolesterol yüzdesi düşüyor. Amerika’da yaygın olarak bulunan sağlık mağazalarında içerikteki kolesterol düşüklüğü tescil edilmiş yumurta markaları mevcut. Bu pazar nüfusun yüzde 22’sine hitap ediyor. Vejetaryenler ile rejim yapanları dâhil ettiğinizde rakam yüzde 35’leri buluyor.

Nur Demirok / Para