Fesleğen Yetiştiriciliği – Fesleğen Bitkisi Üretimi

Fesleğen yetiştiriciliği yapın. Bahçe ve balkonların hoş koku kaynağı fesleğen Türk mutfağının yeni trendi oldu. Sofralarda tüketimi hala artan fesleğen, üreticiler için yeni bir gelir kapısı olmaya aday.

Fesleğen kokusu ve lezzetiyle yükselişte

KOKU hafızasının en güçlü hafıza olduğu söylenir. Çocuklukta yaşanılan yerlere ve olaylara dair anılar, bir koku ile hafızamıza akın eder. Fesleğen kokusu bunlardan biridir. Geçmişte, hemen her evde güzel kokusunun ötesinde sivrisinekleri kovmak için bulundurulurdu. Pencere kenarlarında, sehpaların üzerinde durur, gelen geçen yapraklarını avuçlayıp burnuna götürürdü, onun o benzersiz kokusunu bir an için içine çekmek için. Sebze bahçelerinin başına dikilirdi, bahçeye girince ilk onun kokusu duyulurdu.

İşte bu güzel kokulu süs bitkisi, artık sofralarımızda da yer almaya başladı. Hangi ünlü restorana gitsek, hangi yemek kitabını karıştırsak fesleğeni (reyhan) görür olduk. İtalyanların pesto, yani fesleğen sosu adeta Türk mutfağının bir parçası haline geldi. Güzel kokusu, yemeklere kattığı nefaseti ve sivrisinekleri uzaklaştırma özelliği nedeniyle fesleğene talep giderek arttı. Bu yoğun talebi görünce, bu süs bitkisinin ticari olarak üretimi ne düzeyde, nerelerde üretiliyor sorularının peşine düşmeye karar verdik. Tüketim talebine bağlı olarak fesleğen üretiminin giderek yaygınlaştığını, şimdilik büyük bahçelerde yetişmese de gelecekte büyük sera ve bahçelerde karşımıza çıkma potansiyeli olan bir bitki olduğunu gördük.

Tek İhtiyacı Sıcak Hava

Halk dilinde fesliyen, peslan, reyhanotu, inhan, rahan olarak da anılan fesleğenin iki çeşidi bulunuyor. Küçük yapraklı olanları daha çok kokusu için yetiştiriliyor. Gıda için kullanılan fesleğenler ise geniş ve uzun yapraklı. Şerbeti ve sosu yaygın olarak yapılıyor. Dolmalarda ve salatalarda taze olarak tüketiliyor. Taze olarak tüketilen fesleğenler kurutulduğunda kokusu kayboluyor. Bu nedenle taze veya dondurulmuş olarak tüketiliyor.

Fesleğen iklim şartları sağlandıktan sonra yılın her dönemi yetiştirilebilir. Ancak geleneksel olarak mart ayından sonra ekimi yapılır ve yaz boyunca taze kalır. Fesleğeni bahçeye ekebileceğiniz gibi saksıda da yetiştirebilirsiniz. Saksıda yetiştirecekseniz tohumlan mart aymda ekmeniz gerekiyor. 10 gün içinde çimlenme başlar. Bahçeye ekecekseniz tohumları mayıs ayında toprağa atm. Öncesinde toprak ısısı düşük olduğu için çimlenmeyebilir. Mutlaka gün ışığı almasına dikkat edin. Fesleğenin tek ihtiyacı, sıcak hava ve güneştir.

Yetiştirmesi Çok Kolay

Bu dönem dışında sera ortamında yetiştirebilirsiniz. Sık sulama istemez. Ancak kökleri sığ olduğundan toprağını kuru bırakmamaya özen gösterin. Yapraklarının sararmaya başlaması fazla sulama işaretidir. Yapraklar kurumaya başladıysa da susuz kalmış demektir. Sulama yaparken yapraklarına su değdirmemeye çalışın. Diplerinden sulayın. Genellikle yaprakları tazeyken kullanılır.

Kurutulduğunda lezzetini ve kokusunu hızla kaybeder. Su dolu bir bardağın içine saplarıyla koyarsanız tazeliğim kaybetmeden uzun süre kullanabilirsiniz. Toplarken koparmak yerine kesin. Bu durumda sonraki yaprakları daha hızlı ve gür çıkar. Toplamak için sabah saatlerini tcr-cilı edin. Fesleğeni çiçek açana kadar toplayabilirsiniz. Fesleğeni bahçede bezelye ve salatalığın yanma ekmekten kaçının. Ama domates ile çok iyi dosttur. Yan yana ektiğinizde yaydığı güçlü kokusuyla domatese zarar verebilecek böcekleri uzaklaştırır.

“Kullanımı Artıyor”

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Dursun Eşiyok, fesleğen bitkisinin gıda sektöründe de sıklıkla kullanılmaya başlandığına dikkat çekiyor. Büyük bahçelerin şimdilik olmadığını, ancak ilerleyen yıllarda bahçelerin de söz konusu olabileceğini vurguluyor. Fesleğeni özellikle salça fabrikalarının soslu ürünlerde kullanmak için aldığım söyleyen Eşiyok, “Fesleğen tüketimi yaygın ama üretimi şimdilik amatörce yürütülüyor” diyor. Güney Marmara, Ege ve Akdeniz bölgesinin üretim için elverişli olduğunu söyleyen Prof. Dr. Dursun Eşiyok, fesleğen ile ilgili şu bilgileri veriyor: “Birçok ülkede zenginlik ve aşkın sembolü olduğuna ve insanları hastalıklardan koruduğuna inanılır. Böcek ve sinek kovucu özelliği, arı ve böcek sokmalarına karşı panzehir olarak kullanımı da birçok ülkede yaygındır.”

Fesleğene İtalya’da çok önem veriliyor. Italyan bayrağındaki yeşil rengin fesleğenden esinlendiğini biliyoruz. Fesleğenin yükseliş trendinde olduğunu satış noktaları da teyit ediyor. Yalova merkezli Fidanistanbul.com yetkilileri fesleğene olan taleplerde ciddi artış yaşandığını söylüyor.

Ağırlıklı olarak fesleğenin tohu-i munu sattıklarını belirten site yetkilileri, mart ve nisan aylarında ciddi talep geldiğini ve bu talebin her yıl arttığını belirtiyor. Fidanistanbul.com yetkililerinin verdiği bilgiye göre, fesleğeni insanlar geleneklikle evlerinde saksıda yetiştiriyor. Fesleğen fideleri 3-5 TL arasmda satılırken, tohumların paketi 10 TL’den satılıyor.

Esra DÜZDAĞ / Sofra Dergisi Genel Yayın Yönetmeni
“Lezzet tutkunları eksik etmiyor”

Fesleğenin yemeklerde kullanımıyla ilgili akla ilk olarak makarna ve salataiar gelse de çorbalardan deniz ürünlerine, etli yemeklerden sebze yemeklerine, hatta tatlılara kadar geniş bir kullanım alanına sahip, özellikle Akdeniz mutfağında gerek yaprak olarak, gerekse sos şeklinde, günün her öğünü tüketildiğini görüyoruz. Fesleğen taze ya da kuru, çiğ ya da pişmiş olarak kullanılabilir. Pişirildiğinde kokusu azaldığı İçin, yemeklere son anda katılması tercih edilir.

Tüm dünya mutfaklarında en yaygın ve ortak kullanım şekli, ‘pesto sos’ dersek abartmış olmayız. Anadolu’da reyhan olarak da bilinen fesleğenin, kaynar su ilavesiyle çayı da yapılıyor.

Zülfikar BEKAR / Eataly İstanbul Sn. Md.
“Türk mutfağıyla çok uyumlu”

Fesleğen yemeklere tazelik ve lezzet katar. Basit bir yemeğe katılan bir avuç fesleğen yemeğin özel bir lezzete kavuşmasını sağlar. Bu özelliklerinden dolayı çok tercih edilir. Fesleğen J İtalya’nın tüm bölgelerinde kullanılır. Ancak İtalya’nın deniz kıyısı olan Tirrenic bölgesinde diğer bölgelere göre daha fazla tüketilir. Özellikler sonbahar ve yaz aylarında sebze, balık ve makarna tabakları fesleğenle sunulur. Türk mutfağında fesleğenle mükemmel bir uyum sağlayan sebze tabaklarımız var.

Fesleğen yapraklarını domatesin yanında, Ezine beyaz peyniri ile birlikte ve meze hazırlarken balık marinesinde kullanılmasını kesinlikle tavsiye ediyorum. Özellikle kış aylarında tükettiğimiz domates çorbasına katılan bir damla fesleğen sosu çorbaya lezzet katar.

• Rahatsızlıklara iyi geliyor
• Fesleğenin, sindirim ve sinir sistemleri üzerinde olumlu etkileri bulunuyor
• Gaz söktürür ve mideyi rahatlatır. Şişkinliğe ve mide kramplarına iyi gelir.
• Anne sütünü artırır.
• Sinirlilik, depresyon, gerginlik ve uykusuzluk durumlarında yatıştırıcı etkisi vardır
• Bitki özsuyu, sinek ve böcek ısırıklarının tedavisinde doğrudan ısırılan bölgeye sürülür
• Anti bakteriyel özelliği vardır.

Yetiştirirken dikkat edilecekler

Fesleğen direkt tohum ekimi veya fide ile üretilen bir sebze. Fesleğen tohumları 21 derece sıcaklıkta 7-10 gün içinde çimleniyor. Bu nedenle geç yaz veya erken ilkbahar üretimi yapmak daha doğru. İlkbahar ekiminin son donlar geçtikten sonra yapılması önem taşıyor. Fide ile üretim yapılacaksa kış aylarında domates, biber ve patlıcanda olduğu gibi tohumlama yapılır. Dikim büyüklüğüne gelen fesleğen fideler! sıra arası 20-25 cm, sıra üzeri 10-15 cm olacak şekilde nisan ayından itibaren esas yetiştirilme yerlerine dikilir. Aynı şekilde direkt tohum ekimi de fide dikiminde olduğu gibi 20-25 cm sıra arası ve 10-15 cm sıra üzeri olacak şekilde gerçekleştirilir.

Yetiştiricilik isteğe göre direkt tarlaya tohum ekimi veya fide yetiştirme yerlerinde yetiştirilen fidelerin esas yetiştirilme yerlerine dikimi şeklinde yapılabilir. Fesleğen organik maddeyi çok sevdiği için iyi yanmış çiftlik gübresi verilmesi sağlıklı ve güçlü bitki gelişmesi için önerilir. Hasat olgunluğuna gelmiş ve kartlaşmayan sürgün ve yaprakları birinci yaprak boğumunun üzerinden kesilerek demetler halinde pazara satış için gönderilir.