L-Ticaret Etkisi
Yaptığınız harcamaların ne kadarını bulunduğunuz çevrenin yakınında yaptığınızı şöyle bir düşünün… ABD’de bir tüketicinin yaptığı harcamaların yüzde 80’i, 5 km çapında bir alan içerisinde gerçekleşiyor. Göreceksiniz ki siz de harcamalarınızın önemli bir kısmını size yakın bölgelerde yapıyorsunuz. İşte bu “Lokal”ın gücünü ortaya çıkarıyor ve şehir yaşamıyla “L- Ticaret” güçleniyor. Her tüketicinin etrafındaki bu “alışveriş çemberi”, dijital ekonominin imkanlarıyla önemli bir fırsat yaratıyor.
İşten eve giderken önce benzinliğe uğruyorsunuz. Oradan çıkışta markete giriyorsunuz. Eve gelince yemeğiniz yoksa yakındaki restorandan sipariş ediyorsunuz. Günün sonunda alışverişlerinizin büyük bir kısmını yakın çevrenizde yapıyorsunuz. Sadece siz değil birçok kişi, tüketimlerinin büyük kısmını bulunduğu çevrenin yakınında yapıyor. Bu durum yeni bir tüketim segmentinin de habercisi: Lokal ticaret ya da kısaltılmış biçimiyle L-Ticaret… Genel bir tanımla lokal-bölgesel ticaret, tüketicilerin 5 km’lik bir daire içinde yaptığı tüketimleri kapsıyor. Bu tüketimler, yazının başında değindiğimiz gibi benzin alışverişinden market alışverişine kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Tabii ki lokal ticaret, sadece offline mecralardaki tüketimler anlamına gelmiyor. Yakınsama teknolojileri gibi dijital mec-ralann sunduğu imkanlarla lokal ticaretin boyutları ve nitelikleri de önemli gelişme gösteriyor.
2,4 trilyon dolarlık pazar
Lokal ticaret, dünyada büyümekte olan bir segment olarak dikkat çekiyor. Intel Capital Türkiye, Orta Doğu ve K.Afrika Bölge Müdürü Barış Aksoy’un verdiği rakamlara göre ABD’de bir tüketicinin yaptığı harcamaların yüzde 80’i 5 km çapında bir alan içerisinde gerçekleşiyor.
Bu konuda ABD’deki önemli girişimlerden biri olan Yelp’in Başkan Yardımcısı Mike Ghaffary ünlü teknoloji blog’u Tech Crunch’ta yayınladığı yazısında L-ticare-tin e-ticaretten daha çok gelecek vaat ettiğini rakamlarla açıklıyordu. Ghaffary’nin konuyla ilgili verdiği bilgiler gerçekten ilgi çekici. ABD’de restoran pazarının büyüklüğü 660 milyar dolar. Bu pa-zann online kısmının büyüklüğü 86 milyar dolar. Bununla birlikte yakınsama teknolojileri gibi dijital mecralarla birlikte lokal ticaret dediğimiz segmentin büyüklüğü 574 milyar dolar civannda. Bu kapsamda dikkat çekici iki seg-ment daha var.
Bir tanesi hazırgiyim. Son dönemde online mecralardan hazırgiyim konusu ciddi büyüme gösterse de yukarıda tarif ettiğimiz o çap içerisinde yapılan hazırgiyim alışverişleri halen büyük pay tutuyor. ABD’deki online hazırgiyim pazarının büyüklüğü 102 milyar dolar iken, lokal ticarete konu olan hazırgiyim pazarı 203 milyar dolar civarında. Bir diğer dikkat çekici segment ise tesisatçılık pazarı. ABD’de lokal ticaret içerisinde yer alan önemli segmentlerden biri olan tesisatçılık pazarının büyüklüğü de 76 milyar dolar seviyesine yükseldi. Tüm bu segmentler bir araya toplandığında online pazarın büyüklüğü 816 milyar olurken lokal ticaret odaklı pazarların büyüklüğünün 2,4 trilyon dolara yükseldiği görülüyor.
L-Ticarette girişim fırtınası
Yukarıdaki veriler dikkate alındığında ABD’de lokal ticaret alanında birçok girişimin de hayata geçtiğini görmek mümkün. Bu alandaki en büyük girişimlerden bir tanesi Yelp. Yelp, tüketicilere ihtiyaçlarıyla ilgili bütün çözümleri sunan bir şirket. Hızla büyüyen girişim, tüketiciler için bir alışkanlık haline gelmiş durumda. Uzmanlar şirketin değerinin şimdiden 5 milyar dolara yükseldiğini ifade ediyor. Çünkü Yelp, kimi segmentlerde tüketicileri online mecralara yönlendiren ilk durak. Konuyla ilgili bir araştırma, bu şirketlerin geldiği noktayı da gözler önüne seriyor.
ABD’de kitap satışında ise en büyük online mecra kolaylıkla tahmin edilebileceği gibi Amazon. Bununla birlikte Amazon’a en çok yönlendirme yapan site yine Yelp. Bu, şu anlama geliyor:
Bir tüketici artık kitabını ararken bile Yelp’e giriyor. Buna benzeyen örneklerin sayısı da artıyor. Örneğin ikinci el araba pazarı. ABD’nin bu alandaki en büyük online mecrası eBay Cars. eBay Cars’a en çok yönlendirme yapan lokal ticaret bazlı site ise Edmunds.com. Bu durum girişimcilerin de bu alana girmesine ön ayak oluyor. Son iki senede beş yeni şirket açılmış durumda. Bu şirketlerin pazar büyüklükleri de şimdiden 1 milyar dolar seviyesini geride bırakmış durumda.
Türkiye’de tüketim alışkanlıkları
ABD’de ve dünyanın birçok gelişmiş ülkesinde hızla ilerleyen lokal ticaret segmenti Türkiye’de henüz bu boyutlarda değil. Bununla birlikte Türkiye pazarının dinamik yapısı da göz önüne alındığında lokal ticaret segmen-tinin önemli bir fırsat barındırdığını söylemek gerekiyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, kentlerde oturan hane halkının lokal ticarete konu olabilecek segmentlerde büyüme olduğu görülüyor. TÜİK’in tüketim harcamaları ile ilgili yaptığı anket çalışmaları, 2008 yılında Türkiye’deki ortalama bir hane halkının toplam tüketiminin yüzde 4,8’ini lokanta harcamalarına aitken bu rakamın yüzde 6,2’ye yükseldiğine işaret ediyor.
Benzer şekilde eğlence harcamalarının toplam tüketim içerisindeki payı da yüzde 2,6’dan yüzde 3,5’a yükseldi. Türkiye gibi genç nüfusun yoğun olduğu ülkelerde tüketim rakamlarında yaşanan bir puanlık bir artışın önemli fırsatları beraberinde getireceğini de eklemek gerekiyor. Bu kapsamda Türkiye’de tüketicilerin yaşadıkları lokasyonun çevresinde bulunan lokanta ve eğlence alışverişlerine daha fazla ilgi göstermesi, bu alandaki girişimlerin de artması anlamına geliyor.
Tüm bu eğilimlere rağmen, Türkiye’de tüketicilerin yarattığı lokal ticaretin boyutlarını tahmin etmek zor. Bununla birlikte sektördeki hareketlenmeden ve sektörü yakından takip eden uzmanların yorumlarından lokal ticaretin Türkiye’de de önemli bir gelişme gösterdiğini söylemek mümkün. Barış Aksoy, Türkiye’de ortalama bir hane halkının 5 km’lik bir çember içinde yaptığı harcamaların toplam tüketiminin yüzde 50’si seviyelerinde olabileceği yönünde tahmin yürütüyor. 2012’de hane başına düşen ortalama tüketim harcaması 2 bin 300 TL civarındaydı. Yukarıdaki rakamı dikkate alırsak hane halkı başına 1.150 TL’lik bir harcama görülüyor. 20 milyon hane halkı olduğu dikkat alınırsa lokal ticaretin yaklaşık 20 milyar TL’lik bir pazar potansiyeline de sahip olduğunu ifade etmek mümkün.
1.2 milyon kişilik çember
Bu durum fırsat sitelerinin modellerini de dönüştürmeye başladı. Artık birbirlerini kıracak şekilde fiyat rekabetinden çok, lokaldeki satış mecralarıyla yakın ilişkiler bazında bir iş modeli geliştiriliyor. Grupanya Türkiye’deki bu alandaki önemli girişimlerden biri olarak öne çıkıyor. Bununla birlikte ABD’de-ki Yelp girişimine benzer şekilde Mekanist de Türkiye’de lokal ticaret bazlı girişimlerin başında geliyor. Mekanist’in ulaştığı rakamlar gerçekten dikkat çekici.
800 binden fazla kayıtlı üyesi ve 1.2 milyondan fazla mobil kullanıcısı olan Mekanist’te 170 binin üzerinde kayıtlı mekân ve bu mekanlar hakkında 350 binin üzerinde üye yorumu bulunuyor. Bu iş modelinde işletme sahipleri de Mekanist’te ücretsiz olarak hesap açabiliyor. Mekanist’te mekan sayfasını sahiplenerek tanıtımını buradan yapmakta olan 7 bin 800’ün üzerinde mekan sahibi var. Mekanist’in web ve mobil aylık ortalama tekil ziyaretçi sayısı 2.5 milyonda fazla iken, aylık sayfa görüntülenme sayısı da 5 milyon civarında. Tüm bu durum yatırımcıların da ilgisini çekiyor.
Mekanist tüm bu rakamlara ulaşırken ana yatırımcısı olan Silikon Vadisi merkezli Pond Ventures’dan 2011 yılında toplam 2,5 milyon euro yatırım aldı.
Dünyada hızla yükselen lokal ticaret Türkiye’de de önemli potansiyel barındırıyor. Sizin günlük olarak etrafınızdaki çember girişimciler için yeni fikirlere ilham olan önemli bir iş alanı olarak öne çıkıyor.
Selçuk Oktay
