Depremler Tsunamileri Nasıl Tetikler?

Depremler Tsunamileri Nasıl Tetikler?

Okyanuslara yakın yerlerde olan depremleri bazen tsunamiler izler. Esasen bir su dalgalan serisi olan tsunamiler yüksekliği onlarca metrelere varabilen dalgalarla büyük yıkımlara sebep olabilir. Örneğin 2004 yılında Hint Okyanusunda meydana gelen tsunami 14 farklı ülkeden 200.000’in üzerinde insanın ölmesine sebep oldu.

Depremlerden sonra tsunamilerin oluşmasının sebebi deniz tabanının şeklinde meydana gelen değişikliklerdir. Depremin sebep olduğu kırılmalar deniz tabanının bir kısmının yükselmesine sebep olduğu zaman sıkıştırılabilirliği çok az olan deniz suyu da yükselir. Bunun sonucunda oluşan şişkinlik kararsızdır ve içerdiği deniz suyu kütleçekim kuvvetinin etkisiyle etrafa yayılmaya başlar.

Tsunami dalgaları normal deniz dalgalarına benzemez. Deprem tarafından etkilenen bölge çok büyük olabileceği için tsunami sırasında oluşan dalgaların boyları da çok büyük -örneğin 300 kilometre-olabilir. Bu da tsunami dalgalarının iki tepesinin kıyıya varma zamanları arasında saatler olabileceği anlamına gelir. Bu yüzden tsunami kıyılara yaklaşırken meydana gelen olay gelgit sırasında denizin hızla yükselmesi gibi de görünebilir.

İki tepe noktasının kıyıya varma zamanları arasında uzun süre olması, tsunami kıyıya vurmaya başladıktan sonra kıyı bölgesinin uzun bir süre tehdit altında olacağı anlamına gelir. Dolayısıyla tsunami tehlikesi olduğu zaman kıyıya vuran ilk dalgaların küçüklüğüne aldanmamak ve bölgeden hızla uzaklaşmak gerekir. Çünkü saatler sonra kıyıya vuracak olan dalgalar çok daha büyük olabilir.

Mahir E. Ocak