Anadolu’nun Orta Sınıf Çıkışı
Türkiye’de orta sınıfın yükselişindeki en dikkat çekici trendlerden birini Anadolu’daki sosyo-ekonomik hareketlenme oluşturuyor. Anadolu’da birçok şehir orta sınıf tüketiminin yükselen yıldızı konumunda. Anadolu şehirlerinde birbiri ardına açılan alışveriş merkezleri bu durumun önemli bir göstergesi. Bu alışveriş merkezleri, Anadolu’nun yeni orta sınıfının hayat dengesinde önemli bir yer de tutuyor.
Orta sınıfın gelişmesinin temel nedeni, ekonomik büyüme ya da bireylerin ekonomik büyüme yönünde taşıdıklan algılardır. Kendi gelirlerinde gözle görülür bir artış yakalayan ya da ekonomiye güven duyduğu için geleceğe borçlanarak tüketim yapısını değiştiren tüketiciler orta sınıfın dinamik kesimini oluşturuyor. Türkiye’de tüketime yönelik bu algı, sadece üç büyük şehirde yaşanmadı. Anadolu’nun özellikle ihracat yapan ve ekonomik katma değer yaratan illerinde de büyüme algısı dolayısıyla tüketim karakteristiği değişti. Bu durum Türkiye’deki gelir dağılımlanna ilişkin rakamlara da doğrudan yansıdı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) gelir dağılımı verilerine göre 2008 yılında Orta Anadolu’da yaşayan orta sınıf hane halkının ortalama geliri 13 bin 17 TL, Ortadoğu Anadolu’daki orta sınıf hane halkının ortalama geliri ise 12 bin 211 TL idi. 2011 sonu itibariyle Orta Anadolu’da yaşayan orta sınıf hanenin geliri 17 bin 500 TL’ye çıkarken, Ortadoğu Anadolu’daki hane halkının geliri 14 bin 589 TL’ye yükseldi. Burada Konya, Sivas, Kayseri gibi hızla gelişen Orta Anadolu şehirlerinin yarattığı ivmenin Anadolu’nun çıkışında etkili olduğunu söylemek mümkün. Türkiye ekonomisinin merkezi konumundaki İstanbul’daki orta sınıf hane halkı gelirinin 2011 sonunda ortalama olarak 25 bin TL olduğu göz önüne alınırsa, özellikle Orta Anadolu’daki çıkışın Türkiye’nin önde gelen bölgelerine yaklaştığını da ifade etmek gerekiyor.
Tüketimde de rakamlar ivme kazandı
Anadolu’daki orta sınıf hanelerin son dönemde gelirlerde yakaladığı bu ivme tüketime yönelik rakamlara da yansıdı. Anadolu’da yükselen orta sınıf temel ihtiyaçlarının yanında farklı tüketim gruplanna yönelik ürünlere de yöneldi. Ortaya çıkan rakamlar Anadolu’daki orta sınıf tüketicinin ev dışında daha çok zaman geçiren, bu zaman diliminde farklı harcamalar yapan, bununla birlikte ev içi dekorasyona da önem veren, bunun için harcamalar yapmaya başlayan bir tüketici karakterinin oluştuğunu gösteriyor. Bu konudaki istatistiklere bakarken orta sınıf tanımıyla ilgili kısa bir not düşmek gerekiyor.
TÜİK’in yaptığı istatistik analizlerde gelir gruplan yüzde 20’lik bölümlere aynlıyor. Burada bahsi geçen çanın ortasında kalan yüzde 20’lik kesim. Buradan bakınca Orta Anadolu’daki orta sınıf hanelerin mobilya ve dekorasyona yaptıklan harcamanın 2009-2011 döneminde bir önceki döneme göre artış gösterdiği görülüyor. Buna göre, 2008-2010 döneminde orta sınıfın mobilya ve dekorasyona ait tüketim harca-malannm payı toplam tüketim içerisinde yüzde 5,9 iken 2009-2011 döneminde bu harcamalann payı yüzde 6,6’ya yükseldi. Benzer şekilde orta sınıfın ev dışında geçirdiği zamanın da artmasıyla otel-lokanta harcamalannın payı da artış gösterdi. Aynı veri setine göre Orta Anadolu’daki orta sınıf bir hanenin otel-lokanta harcamaları 2008-2010 döneminde toplam tüketim harcamalannın yüzde 3,2’si düzeyindeyken, 2009-2011 düzeyinde bu oran yüzde 3,5’a yükseldi. Bu harcama grubundaki istikrarlı yükseliş, Anadolu’daki tüketim karakteristiğinin farklılaşmasının da önemli göstergelerinden birini oluşturuyor.
ANADOLU’NUN ORTA SINIF TRENDLERİ
– Türkiye’nin kendi bölgesi ile sağladığı ekonomik entegrasyon, Anadolu’daki bazı sınır illerinde ekonomik büyümeyi artırdı.
– Yerel ekonominin yükselişi ile hizmet sektörü ve burada çalışan orta sınıfa ait kişi sayısı arttı.
– Türkiye’nin eğitimde yaşadığı segmentasyon etkisini daha çok Anadolu illerinde gösterdi. Bu illerde teknik eleman yetiştiren okullar açıldı. Mezun olanlar, orta sınıfa dahil oldu.
– Orta sınıf tüketimi yerel perakende zincirleri ve AVM yatırımlarıyla artış gösterdi.
– Orta sınıfın ev dışında vakit geçirmesi artış gösterdi. Bu da farklı segmentleri getirdi.
– Anadolu’da orta sınıf tüketimin karakteri değişim göstermeye başladı. Farklı ürünler ve ürün gruplarına yönelik talep bu ürünlerin arzını da tetikledi.
– Türkiye bankacılık sektörü rekabet alanı olarak Anadolu’yu belirlemesiyle, tüketicilerin finans olanaklarını geliştirdi.
– Anadolu’da teknoloji marketlerinin de ilerlemesi ile başta tv olmak üzere ev içi elektronik kullanımı da arttı.
– Anadolu’nun perakende mecralarından uzak orta sınıfları da yükselen tüketim eğilimlerine e-ticaret platformlarıyla entegre oldu.
