Orta Sınıfın 10 Tüketim Kodu
Türkiye’de orta sınıfın hacmi genişledikçe tüketim eğilimleri ve tüketim kodları da dönüşüm geçiriyor. Tüketim kalıpları içerisinde orta sınıfa ait belli tüketim kodları belirginleşiyor. Bu tüketim kodları orta sınıfın tüm eğilimlerini yansıtan, onları tanımak için önemli veriler sunuyor. Çocuktan otomobile, tatilden televizyona kadar işte orta sınıfın 10 tüketim kodu…
1- Otomobil foktörü
Otomobil alındıysa ilk benzin alındığında benzincinin bakışı ve tebrik etmesi, otomobille turlamak gibisi yok. Tüm hayat şeklini değiştiren bir unsur olarak otomobil orta sınıf aile için sınıf atlamanın da önemli bir sembolü,., İlk alınmak istenen araç… Otomobilin sedan değil de hatch-back olması, orta sınıf erkeklere hala genç olduklarını hissettirebiliyor. Araç toplu taşımadan veya otomobili olanlara mecbur olmaktan kurtulmak aslında. Eşya ve yük taşımak dert olmuyor, aileyi sosyalleştiriyor. Arabada müzik dinlemek ve bir şeyler içmek mobilleşmenin verdiği keyfi daha da artırıyor. İklimin etkisini azaltıyor; dışarının soğuk ve sıcağından koruyor. Kadınlar için araba istedikleri gibi giyinmek ve istedikleri saatte eve dönmek anlamına da geliyor. Fazla eşya taşıyan kadınlar için de hayatlannı hafifleştiriyor. Arabanın arkasındaki olta takımı, şezlong, piknik örtüsü, termos gibi eşyalar, haftasonlan doğaya dönüş hikayelerinin olmazsa olmazları.
2- TATİL ALIŞKANLIKLARI
Tatile hele de deniz tatiline gidebilmek dinlendirdiği kadar mutlu eden bir aktivite. Orta sınıf aileler giderek daha fazla tatil yapıyorlar. Tatil aynı zamanda çekirdek aile için de huzurun bir devamı. Otomobile atlayıp kimseye bağlı olmadan tatile gidilmesi, hem özgürlüğü hem mutluluğu tatmalarını sağlıyor. Denize çok büyük özlem duyuluyor. Farklı yerleri gidip görme ve keşfetme istekleri var. O nedenle yurtiçinden sonra özellikle yurtdışı turların gelişmesi, bir sonraki adımda, refahın biraz yükselişiyle yurtdışı tatillerini de denemelerine neden oluyor. Bunlan yapabilmek için de bütçeyi denk getirecek çözümler arıyorlar; Öğretmenevi’nde kalmak, bir yakının/akrabanın yanında kalmak gibi… Memleketlerine gitmek de yıl içinde düzenli yapılan seyahatlerden biri, ayrıca kardeş, kuzen ya da aile büyüklerinin yaşadığı şehirler farklıysa “yakınlan ziyaret amaçlı” seyahatleri de sık sık yapıyorlar.
3- EV TRENDİ
Orta sınıf için en önemli olan değerlerden bir tanesi huzur. Huzur ise çoğunlukla ev hayatı ile özdeşleştiriliyor. Bu nedenle orta sınıfın ilk yaptığı ev satın almak ya da ev hayatını güzelleştirecek, TV’den elektrikli süpürgeye konforu ve keyfî artıracak satın almalar yapmak oluyor. TÜİK’e göre hane halklarının yüzde 67,3’ü kendi konutunda oturuyor. Herkesin evle olan ilişkisi farklı olsa da kadınlar için mutfağın sıcaklığı ve mutfak sohbetleri mutfakta daha fazla zaman geçirmelerini sağlıyor. Evde limon bahçesi, teras veya bahçe varsa buralar nefes alman, biraz daha uzağa bakılan, dertlerden uzaklaşılan ve huzur veren mekanlar olarak değerlendiriliyor. Ev, kadınlar için bütün bir mekan olarak anlamlı iken erkekler için kısmi bir anlama sahip olduğu söylenebilir. Bekar erkeğin evi sahiplenmesi çok zorken çocuklarına düşkün bir baba için ev, çocuklar neredeyse orası demek. Erkeklerin en sevdikleri ve sahiplendikleri yerler ise en rahat TV koltuğu, uzanabilecekleri kanepe, yatak ve tüyleri kabank bir halı genellikle. Çoğu mutfakta bir TV ve hatta bilgisayar bulunuyor… Diğer odalarda mutfağın sıcaklığı ve sohbeti olmadığı ifade ediliyor. Mutfak, tüm aile bireylerinin sevdiği ve sahiplendiği bir mekan. Uzaktan bile olsa deniz manzaralı ev öykünülen, arzu edilen, orta sınıfın gönlünde yatan bir mülk olarak dikkat çekiyor.
4- AİLE’NİNGÜCÜ
Kendilerinin mutluluğu ve başarısı demek çocuklarının mutluluğu ve başarısı demek. Ailenin bir arada olması ve keyifli vakit geçirmek akla ilk gelen mutlu tablolar. Güneşin vurduğu bir kanepede uzanmak, büyükanne, dede ve çocuklarla kahvaltı yapmak veya akşam çayı içmek, çocukların kapıdan içeri girmesi, çocukların çenelerinin düşüp gizli ve komik şeylerini paylaşmaları. .. Bunların hepsi mutluluk hissi veren anlar. Bu nedenle tüketim kodlarında çocukların eğitiminden giysilerine uzanan tüm ürünler harcama kalemlerinin ilk sıralarında yer alıyor.
Çocuklarının okuldan mutlu dönmesi, öğretmenlerinden güzel haberler gelmesi, çocuklar büyüdüyse hala anne ve baba ile arkadaş gibi olup onlardan bir şey saklamaması, 40 kişilik sınıf ortalamasında orta veya arkalara düşmemesi, büyüklerini sevmesi ve sayması ebeveynleri en mutlu eden unsurlar. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, bireyleri en çok aileleri ile sağlıklı olmaları mutlu ediyor. Kendilerini en çok ailelerinin mutlu ettiğini ifade eden bireylerin oranı, 2012 yılında yüzde 69,6 oldu. En çok çocuklarının mutlu ettiğini ifade eden bireylerin oranı yüzde 13,9, eşlerinin mutlu ettiğini ifade edenlerin oranı ise yüzde 7.
5- EĞİTİM FARKI
Aileleri, üstelik de orta sınıf aileleri en zorlayan kararlardan biri çocuklarının eğitimi. Çocuklarını özel okula vermek, onlar için çok büyük bir risk. Diyelim ki bir iki sene çocuklarını özel okula verdiler, ya sonrası? Ya ödeyemezlerse ve çocuklarını özel okuldan almak zorunda kalırlarsa? Bir de iki çocukları olursa birini özel diğerini devlet okuluna veremeyeceklerine göre… Böyle bir kararın devamlılığından emin olamadıkları için referansı iyi olan öğretmenlerin olduğu devlet okullarıyla görüşüyorlar. İyi ve sevdikleri bir öğretmene rastlayınca da içleri biraz olsun rahat ederek çocuklarını devlet okuluna yazdırıyorlar. Bu durum eğitim sektöründe orta sınıf için, orta düzeyde maliyetlerle eğitim hizmetini verebilecek yeni alternatiflere ihtiyaç olabileceğini de ortaya koyuyor…
562 öğrenci velisi ile Trend Group’un 2013 yılında, 8 ilde yaptığı araştırmada okul öncesi çocuğu olan ebeveynlerin yüzde 60’ı çocuklarını devlet okuluna vermeyi planlıyor. Fiyatların eşit olması senaryosu karşısında ise yüzde 67’sinin tercihi özel okullardan yana. Okul seçerken gözettikleri yüzde 50 ile kaliteli eğitim, yüzde 36 ile eve yakın olması. Öğretmenin tecrübeli olması ve iyi eğitim vermesi ise yüzde 27’si için seçilen okulda etkili. Velilerin yüzde 84’ü orta öğrenim/ lise çağındaki çocuklan için devlet okullarım değerlendiriyor. Yine kaliteli eğitim ve eve yakınlık okul seçiminde önemli kriterler. Okul tercihinde karar aşamasına geldiğinde en fazla yüzde 23 ile öğretmenin niteliği önemli rol oynuyor.
6- AVM ETKİSİ
Şehir hayatının en yaygın aktivitelerinden biri alışveriş merkezlerini ziyaret etmek. Toplumun çoğunluk kesimi gibi orta kesim de alışveriş merkezine gidiyor. Üstelik yüzde 35’i neredeyse hemen her gün ya da iki günde bir kendisini alışveriş merkezlerinde buluyor. Kışın sıcak, yazın serin olan ve otomobili olanlar için otopark imkanı sunan bu yerlerin kolaylığına diyecekleri yok. O nedenle alışveriş ve sosyalleşme için orta sınıf aileler için AVM’ler hayatlarının önemli bir parçası…
7- EV DIŞI AKTİVİTE
Şehirlerde dar bir yeşil alana sıkıştırılan piknik bile imdada yetişiyor. Yüzde 8’i her hafta pikniğe gidiyor. Yüzde 15 ayda iki kere, yüzde 18 ise en az ayda bir defa piknik yapıyor. Hiç piknik yapmayanlar sadece yüzde 14. Otomobili olanlar için piknik şahane, kendilerini daha özgür hissediyorlar. Otomobil arkasına piknik malzemelerini atıp istedikleri yere pikniğe gidebiliyorlar. Otomobili olmayanlar ya otomobili olan arkadaş veya akrabalara takılıyorlar ya da balkon sefası yapıyorlar. Piknikte oynanan top, atlanan ip büyükleri ve çocukları birbirine eşitliyor. Hemen herkes çocuklar gibi şen oluyor. Toprağa değmek, açık havada yemek, içmek, çocuklarla oynamak herkesin ruhuna iyi geliyor.
8- İNTERNET VE SOSYAL MEDYA
Yüzde 54’ü interneti hemen her gün ve yüzde 46’sı ise Facebook’u kullanıyor. Her gün Twitter kullananlar henüz yüzde 14’lerde. Manzara ve tatil fotoğraflannı, uyuyan çocuk ve kedi fotoğraflannı paylaşmayı seviyorlar. Yine toplumun her kesimi gibi kendilerini güldüren videolan izlemekten hoşlanıyorlar. Gazeteleri, spor haberlerini ve yorumlarını takip ediyorlar. Kadınlar sağlık köşeleri ve yemek tariflerini, kadın sitelerini takip ediyorlar.
9- KÜLTÜREL AKTİVİTE
Müze ve sergi gezmeleri arttı. Bunda hem birbiri ardına açılan müzelerin hem de belediyelerin payı büyük. Belediyelerde kurslara katılanlann yıl boyunca el emeği göz nuru ile ürettikleri eserler her sene sonunda sergileniyor. Ayrıca bazı semtlerde her köşe başında bir sanat galerisi olduğunu da unutmamak lazım. Müze ve sergi gezme sıklığı daha çok yılda iki veya bir kere yapılıyor.
10- E-TİCARET’İN YÜKSELİŞİ
Trend Group 2012, 523 kişi, 8 il, online alışveriş alışkanlıkları araştırması bu konuda ortaya önemli veriler koyuyor. İnternetten alışveriş yapanların yüzde 37’si orta sınıfta. Ayda 1 ve daha fazla internetten alışveriş edenlerin oranı yüzde 15’lerde. Özellikle hafta sonu eşlerinin yanında o dükkan senin bu dükkan benim dolaşmayı sevmeyen erkekler için internette alışveriş gizli vaha gibi geliyor. Tabii en önemli gerekçelerden biri bütçesini iyi yönetmek zorunda olan orta sınıf aileler için fiyat…
TURKISHTIME
