Zahmeti Az Kazancı Bol Tarımsal İş Fikri; Kekik Bahçesi Kurmak

Kekik bahçesi kurmak, kekik yetiştiriciliği çok kazançlı. Dağlardan toplanan bir bitkiydi ancak bugün durum değişti. Denizli’nin köylerinde 150 bin dekar alanda kekik üretimi yapılıyor. Çiftçi için alternatif bir ürün olan kekiğin ekim alanları hızla büyüyor. Çünkü zahmeti az, kazancı bol…

Kekik Bahçesi Kurmanın Maliyeti

Kekik üretiminin karlı olduğunu söylemiştik. İklime bağlı olmakla birlikte 1 dekarlık alandan ilk sene 200 kiloya yakın kekik elde edilebiliyor. 1 dekarlık alana ekilecek fidanın da toplam maliyeti yaklaşık 500 lira. 500 liraya karşılık yaklaşık, 200 kilogram kekik elde etmek oldukça karlı bulunuyor. Kekiğin tarla fiyatına bakacak olursak kilosu 25 Türk lirası. Kabaca bir hesap yaptığımızda da dekar başına 5 bin lira gelir elde etmek mümkün.

Denizli Gözler’de üretim yapan Selami Kılıç, kekik büyüdükçe içindeki yabani otları almanın zorlaştığını ifade ediyor, ama kendisinin ektiği ilk kekiklerin, iyi bir bakımla 17 sene boyunca yaşadığını vurguluyor. Yani kekik fidanları, uzun yıllar kekik veriyor. Bu bakımdan da avantajlı olan kekik üreticiliği, özel bir bakım da gerektirmiyor. Genel olarak çapa ve gübrelemesi bulunuyor. Fideler büyüdüklerinde birbirine engel olmaması için 5-10 cm aralıkla ekilmesi öneriliyor.

Kılıç, kekiğin sulamasının da olmadığını belirterek, “Çapalamasına mart ayında başlıyoruz. Martın 10-15’i gibi gübresini atıyoruz. Dikimi ise nisan-mayıs gibi yapılıyor. Haziran sonu temmuz başı gibi de toplamaya başlıyoruz. Tarlada bir iki gün kalıyor, bu süreçte deste yapıyoruz” diyor. Kılıç, bu işe başlayacaklara tavsiyelerde bulunuyor. Kekik üretimine yeni başlayacak olanların ilk etapta, az bir dekara ekim yaparak deneme yapmasını öneriyor. Ayrıca sıfırdan başlayanlar için ilk yıldan sonra karlı olduğunu da belirtiyor çünkü ilk yıl bitki az büyüyeceğinden yeteri kadar verimli olmayabiliyor.

Maliyeti çok düşük, kazancı bol

Kekik, kıraç tarım arazilerine sahip çiftçinin yüzünü güldüren bir bitki. Ekim tarzı olarak tütüne benziyor. Kekiğin tohumlarından öncelikle fideler elde ediliyor. Fideler nisan ve mayıs aylarında tütün dikme makineleriyle tarlalara ekiliyor. Hasadı ise haziran sonu temmuz başında yapılıyor. Sulama gerektirmiyor.

Dolayısıyla çiftçinin ise çok cüzi bir miktar tohum parası ve işçilik maliyeti dışında bir gideri bulunmuyor. Tohumu bir defa tarlaya ektikten sonra altı yıl boyunca aynı bitkinin hasadını yapıyorsunuz. Otla mücadelenin ilaçla değil çapalamayla yapılması tavsiye ediliyor. Böylece kalıntı sorunu da yaşanmamış oluyor.

Bir dekardaki kazanca gelince… Dekardan 200 kilogram ürün alınıyor. Şu sıralar ürünün kilogram fiyatı 25 TL’nin üzerinde. Basit bir hesapla dekardan 5 bin TL. gelir elde ediliyor. 30 dekarla bu işe giren bir çiftçinin yıllık geliri 150 bin TL seviyesinde oluyor. Susuz tarım yapılan bölgelerde hiçbir ürün bu kadar gelir getirmediği için kekik, böylesi bölgeler açısından ciddi bir fırsat kapısı olarak karşımıza çıkıyor.

Nerelerde kullanılır?

Kekik, genelde baharat olarak kullanılır. Et yemeklerinin vazgeçilmez baharatıdır. Ayrıca zeytinyağlı kekik ve kekik sosları kahvaltıda ve salatalarda bol miktarda tüketilir. Kekik çayı da son yıllarda sağlıklı beslenme uzmanlarının tavsiyeleriyle sıkça tercih edilir oldu. Kekik suyu, mide rahatsızlıklarında, sindirimi kolaylaştırmak için kullanılıyor. Kekiğin kullanım alanları bunlarla da sınırlı değil. Kekik yağı ilaç ve kozmetik sanayinin de hammaddesi.

TÜRKİYE endemik bitki türleri açısından dünyanın en zengin ülkelerinden biri. Endemik, bilindiği gibi yöreye özgü, sadece o coğrafyada ve iklimde yetişebilen bitki anlamına geliyor. Türkiye’de yetişen yaklaşık 10 bin bitki çeşidinin 3 bininin bu kapsama girdiği tahmin ediliyor. Buna karşılık toplanabilen, ekimi yapılabilen yaklaşık 400 bitki çeşidimiz bulunuyor.

Endemik bitkilerle ilgili olarak geçtiğimiz yıllarda çok detaylı bir dosya yayınlamıştık. Bu bitkilerden özellikle kekikte ciddi bir hareketliliğin olduğunu gördük. Ağırlıklı olarak dağlardan toplanan kekik için son birkaç yıldır büyük bahçeler kuruluyor. Bu nedenle de kekik konusunu masaya yatıralım istedik.

Kekik Türkiye’nin her bölgesinde yetişebilen bir bitki türü. Ağırlıklı olarak dağlarda doğal ortamında toplanan kekikler son yıllarda bahçelere indi. Kekik yetiştirilen büyük bahçeler kurulmaya başladı. Manisa, Muğla, İsparta, Uşak’ta bahçeler kurulsa da bu işte en kayda değer sıçramayı Denizli yapmış durumda. Denizli tek başına toplam üretimin yüzde 90’ını yapar hale gelmiş bulunuyor.

Tütünün Alternatifi

Denizli ve çevresindeki illerde kekik yatırımlarının temelinde tütün ekiminde yaşanan dönüşüm yatıyor. 1997 yılında başlayan tütün krizi çiftçiyi alternatif ürünlere yöneltti. Tütünde kota ve Tekel’in tütün alımlarını minimum seviyeye indirmesiyle tütün üreten çiftçiler alternatif ürünlere yöneldi. Sulu tarıma uygun araziye sahip bölgeler alternatif bulmakta zorlanmazken, kırsal bölgeler su istemeyen kekiğe yöneldi.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Denizli İl Müdürlüğü uzmanları kekikle ilgili çalışmalara 1995 yılında başlamış. Bu çalışmaların içinde yer alan uzmanlardan biri olan Ziraat Mühendisi Nejdel Demir, “1995 yılında çalışmalara başladık. Ege Tarımsal Araştırma Enstitiisü’nden getirilen tohumlarla ilk olarak 10 dekar alanda deneme üretimleri yaptık.

Başarılı sonuç elde cdiliııce merkeze bağlı köylerde çiftçilere önerdik. Tütün ekimi yapan bölgeler bu ürüne rağbet gösterdi. Özellikle 2000 yılından sonra tütünde yaşanan kısıtlamalar, üreticinin alternatif ürün yetiştiriciliği konusunda zorunlu olarak ikna olmasına yol açtı. Tütündeki kayıp bir ölçüde kekikle giderildi. Bugün 150 bin dekar alanda kekik üretiliyor. Üretimin büyük kısmı da merkeze bağlı Gözler, Uzunpınar ve Eymir kasabalarında yapılıyor” diyor.

Nejdet Demir, bu yıl ekim alanlarının 150 bin dekar alanın üzerine çıkacağını söylüyor.

Türünü Bırakıp Kekiğe Yöneldiler

İklimin veya diğer şartların iyi gitmesi halinde ihracat miktarı 20 bin tonu bulabiliyor. Denizli genelinde 150 bin dekarlık alanda kekik üretimi yapıldığını belirten Gemici, “‘Denizli’de tütün de ön planda. Kalite açısından en iyisi burada yetişiyor. Ancak sözleşmeli üretim modelinden dolayı çiftçimiz tütünü bırakarak, kekiğe yöneldi. Çünkü kekiğin hem işçiliği kolay, hem de kazancı daha yüksek” diyor. 2020 yılında kuraklıktan dolayı verimde düşüş olduğunu belirten Gemici, çiftçinin fiyattan kurtardığını belirtirken, Denizli’de şu sıralar kar yağdığı için 2022 yılının verimli geçeceğini de tahmin ediyor.

Son dönemlerde baharatın yanında, kekik yağı ve kekik suyunun da tüketimi artmaya başladı. Yağ oranı en yüksek olan kekik cinsinin kültür kekiği olduğu biliniyor. Bunun için kekiğin kurutulması gerekiyor. Kurutma işlemi için de kekiğin üç gün boyunca güneş altında beklemesi gerekli. Soldurma işleminden sonra makinelere veriliyor.

Denizli Gözler Tarımsal Kalkınma Kekik Kooperatifi Başkanı Ali Akkaya, kekik yağını çıkarma işleminin zahmetli olduğunu belirterek, “Buhar sistemiyle vağ çıkarma işlemi yapılıyor. Hammaddenin içine buhar veriliyor. Böylece aynı anda hem yağı hem de suyu almıyor. Bu yöntem için de ibrik, yani ayrıştırma makinesi kullanılıyor.

Bu işlem için yaklaşık üç buçuk saat harcamak gerekiyor” diyor. Talebin çok yüksek olduğunu belirten Akkaya, kekik yağı olarak Hollanda’ya, baharat halinin ise çeşitli Avrupa ülkelerine ihraç edildiğini söylüyor. İç pazarda da büyük firmalar, kooperatiften kekik alıyormuş.

Çiftçilere Ücretsiz Fide

Manisa Kula Ziraat Odası Başkam Nuri Topal geçen sene bölgede kekik ekimi yaptıklarım ama kuraklık nedeniyle başarısız olduklarım belirterek, tekrar deneyeceklerini söylüyor. 10 dönümlük bir alana dikip Kula’da da kekik üretimi yapmak istediklerini belirten Topal, “Atıl bir arazi vardı orayı kiraladık. Bu araziyi verimli lıale getirmek ve çiftçilere örnek olmak için böyle bir çalışmamız var. Talep olduğundan dolayı da tıbbi ve aromatik bitki ekiyoruz. Bu bitkiler arasında kekiğe de yer verdik” diyor. Topal, Kula’da kendi seraları olduğunu belirtirken yapılan bu çalışma ile üretilen kekik fideleri, ücretsiz bir şekilde çiftçilere dağıtacaklarını söylüyor.

“Üretici Fiyattan Memnun”

Ege Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkam Nurettin Tarakçıoğlu ise kekik konusunda yapılan yanlışlıklara dikkat çekiyor. Kekik üretiminin yeni bölgelere de kaymasını istediklerini söyleyen Tarakçıoğlu, “Kekik üretimi özellikle toprak kalitesinin çok yüksek olmadığı ve suyun kısıtlı olduğu tarım arazileri için çok uygundur.

Bir kez dikim yapılarak birkaç yıl boyunca yılda iki kez ürün almak mümkün. Fiyat son iki üç yıldır iyi seviyelerde. Kekik üretiminde fırsat var. Bu işe giren üretici zararlı çıkmaz. Özellikle sulu tarım yapamayan bölgeler için ciddi fırsat kapısı” diyor. Tarakçıoğlu’nun kekik üreticilerine yönelik bazı uyarıları da var.

İhracatçı firmalarla, üreticilerin arasında bir alıcı-satıcı ilişkisinden ziyade iş ortağı ilişkisi sağlamak istediklerini söyleyen Tarakçıoğlu, hedeflerinin kazan-kazan ilişkisi kurmak olduğunu belirtiyor. Her iki tarafın hakkının korunduğu, kaliteli ve kalitesiz ürünlerin ayrı kefelere konulduğu bir sistemle üretimde sürekliliğin ve istikrarın sağlanmasının amaçlandığını söyleyen Tarakçıoğlu sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Bu güzel ürün üç beş kuruş fazla kazanmak uğruna feda edilmemeli. Ot ilacı kullanımında yanlış uygulamalar, bir gıda ürünü olarak tüketildiğini unutarak kirli ortamlarda işlenmesi, çöpünden arındırılmasında gerekli özenin gösterilmemesi, temiz olmayan ambalajlarda taşınması türü uygulamalar çözmemiz gereken ana sorunlar. İşletmeler bu yıl geçen yıllara oranla daha fazla oranda çöp temizlemek için çaba sarf etti ama ne yazık ki çoğu bunda başarılı olamadı. Üreticiler özellikle hasat döneminde patozdan uzak durmalı. Patoz makinesiyle yapılan hasatlarda çöp miktarı yüksek oluyor. Elle yapılan haşatı tavsiye ediyoruz.”

En Büyük Üretici

Kekik piyasasının lideri konumunda olan İzmir merkezli Kütaş, aynı zamanda üretici bir firma. Kütaş kekik konusunda en fazla çaba gösteren şirketlerin başında geliyor. Şirketin sahibi Gürel ailesi aynı zamanda yılların yaprak tütün ihracatçısı. Dolayısıyla tütün bölgelerini avucunun içi gibi biliyorlar. Aile Manisa’nın tütün ekilen bölgelerinde 3 bin dekar alanda kekik bahçesi kurarak bu alanda öncülük yapmış.

Kütaş Yönetim Kurulu Başkanı İlhan Gürel de kekik üreticilerine özellikle tarımsal ilaç kullanımının çok önemli olduğunu hatırlatıyor ve bir de örnek veriyor: “İhracat yaparken çok titiz analizler yaparak kekiği ihraç ediyoruz.

Bunca titizliğimize rağmen, Japonya’dan 0.0001 oranında zirai ilaç kalıntısı olduğu gerekçesiyle bir parti ürün geri gönderildi. Geri gelen ürünler Türkiye’nin itibar kaybetmesine yol açtı. Türkiye’den ihraç edilen ürünlerde zirai ilaç kalıntısı çıkması, hammadde fiyatlarının yükselmesi Fas, Peru, Şili, Meksika’nın ekmeğine yağ sürüyor. Buna fırsat verilmemeli.”

Tarım alanında yatırım yapmak isteyen girişimcilere tarımsal iş fikirleri paylaşmaya devam edeceğiz bizi takip edin.

İDRİZ ÇOKAL / Para Dergisi /