Karadut Bahçesi Kurmak
Şifalı bir ürün olan dut, taze meyve, kuru çerez ve pekmez olarak tüketilmeye başlandı.
Son yıllarda artan talebi gören tarım girişimcileri dut bahçeleri kuruyor.
Bu işe gireceklere özellikle karadut yetiştirmeleri öneriliyor…
SON zamanlarda sizin de dikkatinizden kaçmamıştır. Market raflarında bolca görmeye başladığımız bir meyve var. Çocukluğumuzda ticari olarak üretilmeyen, sadece ailelerin kendi bahçelerinde üretip komşusuna ve misafirine ikram ettiği duta artık market raflarında sıkça rastlamaya başladık. Biz de bu haftaki sayımızda dut meyvesine ve yetiştiriciliğine yer verelim istedik.
Sağlıklı beslenme uzmanları ve doktorların sıkça tavsiye ettiği dut Türkiye’nin her bölgesinde yetişiyor. TOIK rakamlarına göre, geçen yıl yaklaşık 2.8 milyon dut ağacında 77 bin ton dut elde edildi. Üretimin yüzde 95’ini beyaz dut, yüzde 5’ini ise kırmızı ve siyah dutlar oluşturuyor. Beyaz vc karadutların 17 çeşit türü bulunuyor. Her bölgemizde dut yetişse de ilk akla gelen yerler Elazığ, Tunceli, Malatya, Balıkesir, Aydın, Yalova, Bursa, Bilecik, Tokat, Amasya, Çorum, Kahramanmaraş ve Erzincan.
Bilindiği üzere ipekböceklerinin temel besin maddesi dut yaprakları. Bu nedenle geçmişte ipekböcekçiliğinin yaygın olduğu Marmara Bölgesi’nde dut yaygın olarak yetiştiriliyordu. Günümüzde ise bölgede artık sadece meyvesi için üretiliyor.
Bir dekar bahçe kaça kurulur?
Dut fidanları türüne göre 15-40 TL arası bir fiyattan satılıyor. Bir dekar alana 18-24 adet arasında fidan dikilebiliyor. Bir dekarda 500 ile bin TL arası fidan maliyeti bulunuyor.
Sulama sistemleri ve bakımla birlikte bir bahçe 2 bin TL’ye kurulabiliyor. Uzmanlar dut meyveciliğine en az 30 dekarla girilmesini tavsiye ediyor. Kuru dut ve pekmez üretimi yapan Bozağaç ve Ulukale köylerinde dekardan 700 kilogram kuru dut elde ediliyor. Kuru dutun kilosu ise 10 TL’den satılıyor. Yani bir dekarlık bahçeden 7 bin TL ciro elde ediliyor. Karadut ağacı az olduğu için buradaki fırsat ve kazanç daha fazla. Çünkü pazar halen boş.
ARANAN MEYVE OLDU
Dut günümüzde sadece meyve olarak tüketilmiyor. Meyvesinin dışında kurutulmuş çerez, pekmez ve reçel olarak da ticari bir ürün haline geldi. Yetiştiği yörelerde meyvesinden pekmez, reçel, pestil, dut ezmesi, dut kurusu, meyveli dondurma, cevizli sucuk, sirke, meyve suyu konsantresi, ispirto gibi onlarca ürün yapılıyor. Özellikle karadut son yıllarda aranan bir meyve haline geldi. Karadut suyu ise çeşitli rahatsızlıklara iyi geldiğine inanıldığı için giderek daha fazla tüketiliyor. Şu sıralar yolu Susurluk-Ayvalık hattından geçenler yolda sağlı sollu karadut suyu ve pekmezi satıcılarını görür. Yerel üreticilerin büyük talep gören ürünleri için özel siparişler verilir.
Dut sevilerek yenen bir meyve olmasına karşın meyvesi çok yumuşak olduğundan soğukta saklama süresi çok kısa. Bu yüzden taze olarak tüketimi sadece hasat dönemi ile sınırlı. Ancak, karadutlar soğuk hava depolarında bir ay süre ile veya derin dondurucularda daha uzun süre saklanabiliyor. Bu durum karadulun sanayide işlenmesi için bir avantaj sağlıyor. Bu nedenle de dut yetiştiriciliğinde yeni bahçelere dikilen ağaçların karaduta kaydığı görülüyor.
Dut konusunda marka olmuş ilçelerimizden biri Tunceli’nin Çemişgezek ilçesidir. Özellikle bu ilçenin Ulukale ve Bozağaç köylerinin tamamı geçimini duttan sağlıyor. Çemişgezek Kaymakamı Ali İkram Tuna, bu iki köyün dut konusunda marka haline geldiğini söylüyor. Üreticilerin dutu pekmez yaparak ve kurutarak değerlendirdiğini söyleyen Tuna, diğer köylerde de karadulun yaygınlaşması için çalışmalar yaptıklarını belirtiyor. Girişimcilere öncülük yaparak başarılı bir kaymakam profili çizen Tuna, “Ulukale ve Bozağaç beyaz dut üretiminde marka olmuş. Biz daha yüksek köylerimizde karadut konusunda eğitimler veriyoruz. Köylerimize 2 bin adet karadut fidanı dağıttık. iki köyümüze rakip çıkarmadan dutun yaygınlaşması için çalışıyoruz” diyor.
Bozağaç’ta hem üretim hem muhtarlık yapan Dursun Yıldız ise, dutun öncelikle kurutularak değerlendirildiğini söylüyor. Dutları köylerinde işleyip paketlediklerini belirten Yıldız, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Köylerimizin ana gelir kapısı oldu. Senede üretici başına 50-100 bin TL arası gelir getirebilecek potansiyele ulaştı. 50 yıl önce göç etmiş köylülerimiz geri gelmeye başladı. Biz kuru dut konusunda ve pekmezde iyiyiz. Bu konuda marka olduk. Bu bölgedeki dutların ayrı bir aroması var. Aynı fidanları başka yerlerde denedik ama aynı tadı yakalayamadık. Allah vergisi özelliğimizi değerlendirmek istiyoruz.”
“HER YERDEN SİPARİŞ GELİYOR”
Dut fidanı satan fidanistanbul.com’un yöneticilerinden Berna Doğan da dut konusunda ciddi bir talep olduğunu söylüyor. Son yedi yıldır meyveciliğe yoğun bir ilgi olduğunu söyleyen Doğan, “Dutta çeşitli vitaminlerin bulunmasının yanı sıra mikrop öldürücü özellikler de mevcut. Kentlerde yaşayan insanlar dut meyvesine fazlasıyla talep göstermeye başladı” diyor. Türkiye’nin her yerinden sipariş aldıklarını söyleyen Doğan şu bilgileri veriyor:
“Dut fidanına talep en fazla Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’dan gelirdi, fakat son zamanlarda Marmara Bölgesi’nden de fark edilir bir talep artışı var. Yeni bahçeler kuruluyor. Bunun yanı sıra bilinçli tüketiciler organik meyve yiyebilmek için kendi meyvesini bahçesinde, terasında hatta balkonunda yetiştiriyor. Toplu konut sitelerinden ve belediyelerden yeşil alanlara ve parklara dikmek için özellikle paraşüt ters dut fidanı dediğimiz türe yoğun bir talep söz konusu.”
Dut üretim merkezlerinden biri olan Balıkesir’in Ziraat Odası Başkanı Sami Ozat da kentteki dut ağacı dikiminde artış olduğunu söylüyor. Üreticinin pazar sorununu halletmesi halinde dut meyvesini tercih edeceğini söyleyen Özat, “Tarım Bakanlığı dut konusunda proje hazırlarsa üretim daha planlı olur” diyor. Antalya Ziraat Odası Başkanı Nazif Alp de şehirde dut ağaçlarının şimdilik tarla kenarlarına dikildiğini gelecekte narenciye gibi ayrı bahçelerinin olabileceğini söylüyor. Alp, “Batı Akdeniz Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü yeni dut fidanları üzerinde çalışmalar yapıyor” diyor.
İstanbul Meyve ve Sebze Komisyoncuları Derneği Başkanı Burhan Er de dut yetiştiricisi. Aydın, Manisa ve Antalya’da dut bahçelerinin bulunduğunu açıklayan Burhan Er, Türkiye’nin her bölgesinde yetişebilen dutun giderek tercih edilen bir meyve haline geldiğini söylüyor.
Nevzat DİNDAR / Koska Yönetim Kurulu Başkanı
“Dut pekmezine talep katlanıyor
Koska olarak dut pekmezini kendi fabrikamızda üretip, değişik ambalajlarda zincir marketler ve kendi mağazalarımız üzerinden tüketiciye ulaştırıyoruz. Ayrıca ABD, Almanya başta olmak üzere Avrupa ülkeleri, Rusya, Türk Cumhuriyetleri’ne ihraç ediyoruz. Dutları Tunceli, Elazığ, Adıyaman ve Malatya’dan temin ediyoruz. Yıllık 400 ton dut pekmezi üretip satıyoruz. Üzüm pekmezinden sonra en çok tercih edilen pekmez türü. Dut pekmezine talep her yıl katlanıyor. Karadut pekmezi ise daha az üretiliyor. Çünkü yeterince karadut üretimi yok. Üretilenin bir kısmı da yaş olarak tüketiliyor.
Karadutun faydaları
Vücuttan toksinleri atıyor diş eti kanamasını önlüyor Ağız aftlarına iyi geliyor Kansızlık için faydalı Bağırsak iltihabına iyi geliyor Güçlü bir antioksidan.
En çok tercih edilen dut çeşitleri
Erzurum [Tortum) dutu
Avustralya dutu
Eksikara dut
Paraşüt ters dur
Siyah dut
Beyaz dut
İdriz Çokal / Para
