Özbekistan, Türkiye’den turist ve yatırımcı bekliyor

Özbekistan, mevcut ve yeni kurulan serbest bölgelerinde sunduğu özel gümrük ve vergi oranlarıyla yatırımcılar için büyük kolaylıklar sağlıyor. Ülke, inanç turizmi açısından da ciddi bir potansiyele sahip.

ORTA Asya’nın hızlı gelişen ülkelerinden olarak bilinen Özbekistan, Türkiye’den turist ve yatırımcı bekliyor. Yerli ve yabancı tüm girişimciler, Özbekistan’da üretip yurtdışına satmaları için teşvik ediliyor. Biz de Türk girişimciler için bu cazip pazarı inceledik. Ülkeyi gezerek bilgi aldık. Öncelikle Özbekistan hükümeti bu amaçla yatırımcılara Karakalpakistan Cumhuriyeti ve Harezmî vilayetine çekmek için çeşitli teşvikler uygulamaya başladı. Ülke yönetimi günümüzde Ne-vai kentinde oluşturulan Serbest Endüstriyel Ekonomi Bölgesi’ne ağırlık veriyor.

Söz konusu bölgedeki havalimanını kargo taşımacılığının önemli bir merkezi yapmak isteyen hükümet, burayı Kore Havayolları ile ortaklaşa işletiyor. Nevai Serbest Endüstriyel Ekonomi Bölgesi (NSEEB) olası uzatma süresi ile birlikte 30 yıllık bir süre için oluşturuldu. Bu süre zarfında Nevai vilayeti hududunda özel gümrük, döviz ve vergi oranları uygulanıyor. Vilayet dışından buraya çalışmaya gelenler için kolaylaştırılmış oturma izni prosedürü uygulanıyor.

YATIRIMA 7 YIL BOYUNCA MUAFİYET

NSEEB’te yapılacak yatırımlar, özellikle küçük yatırımcılar için ciddi rakamlar tutan Yol Fonu, Eğitim Kurumlarını Yeniden Yapılandırma, Tadilat ve Donatma Fonu için yapılan kesintilerden ve çeşitli vergilerden muaf tutuluyor. Bu muafiyet, 3-10 milyon euro arası yatırımlarda yedi yıl, 10-30 milyon euro arası yatırımlarda 10 yıl geçerli. Bu arada ilk beş yıl gelir ve birleştirilmiş vergilerde genel vergi oranının yarısı uygulanıyor. Yatırım 30 milyon euro’dan fazla olursa, muafiyet 15 yılı buluyor, ayrıca ilk 10 yıl gelir vergisi ve birleştirilmiş vergiye genel vergi oranının yarısı uygulanıyor.

NSEEB’te kayda alınmış tüzel şahıslar, faal olan süre zarfında ihracata yönelik ürün üretmeleri halinde gerekli teçhizat, hammadde ve yedek parçaların ithalatında gümrük bedellerinden de muaf tutuluyor. Girişimci sadece gümrük çıkış masraflarını ödüyor. Girişimci, Özbekistan iç piyasası için üretim amacıyla hammadde ve yedek parçalar ithal ediyorsa, gümrük bedellerinden yüzde 50 indirimli yararlandırılıyor. Özbek yasalarında daha makul süre tanınmadığı sürece 180 gün gecikmeli ödeme yapma imkânı tanınıyor. Burada yatırımcılar, vergi yasalarında ortaya çıkabilecek zıt değişikliklerden de korunuyor.

İHRACATA YÖNELİK TEŞVİKLER

Serbest konvertibl döviz karşılığı ürün ve hizmet ihracatı yapan şirketin toplam satışındaki ihracat payı yüzde 15’ten yüzde 30’a kadarsa, kurumsal gelir vergisinde yüzde 30 indirim yapılıyor. Şirketin toplam satıştaki ihracat payı yüzde 30 veya üstüyse, kurumsal gelir vergisinde indirim oranı yüzde 50’ye çıkıyor.

Bu teşvik emlak vergisine ise şöyle uygulanıyor: İhracat payı yüzde 15-30 arasında ise emlak vergisinde yüzde 30, ihracatın payı yüzde 30 ve üstü ise yüzde 50’lik indirim yapılıyor.

Söz konusu teşvikler perakende/toptan satış yapan şirketlere ve aracı firmalara, ayrıca pamuk lifi, petrol, doğalgaz, değerli metaller ve başka önemli ürünlerin ihracatını yapan firmalara uygulanmıyor. Üreticiler ihraç edilecek ürünlerin imalatında kullanılan malzeme ve teçhizatların KDV vergisini de 90 güne kadar geciktirebiliyor. Petrol ve doğalgaz arama ve çıkarma sektöründe faaliyet gösteren yabancı şirketler ortak şirket kurarak veya imtiyaz sözleşmelerine göre bulunma ihtimali yüksek olan bölgelerdeki teşviklerden yararlanabiliyor.

YENİ BÖLGELER GELİYOR

Özbekistan Hükümeti, Nevai Serbest Endüstriyel Ekonomik Bölgesi’nden sonra şimdi de Angren Özel Sanayi Bölgesi’ni kurmayı planlıyor. Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov söz konusu bölgenin oluşturulmasına ilişkin bir kararname imzaladı. Yeni projeyle yüksek ve ileri teknolojilerle üretim yapacak yerli ve yabancı yatırımcılara elverişli bir ortam oluşturulması amaçlanıyor. Özbekistan’da ilk defa oluşturulacak bölge, Taşkent’in Angren ilçesinde kurulacak.

Bölgede 300 bin ile 3 milyon dolar arasında yatırım yapan işletmelere 3, 3 milyon ile 10 milyon dolar arasında yatırım yapanlara 5, 10 milyon doların üzerinde yatırım yapan işletmelere de 7 yıl süreyle vergi ve gümrük kolaylıkları sağlanılacak. İlk etapta 30 yıl için planlanan sanayi bölgesinin bu süresinin uzatılabileceği belirtiliyor.

Kerimov, 18 Mart 2013 tarihinde Cizzah ilinde Cizzah Özel Sanayi Bölgesi oluşturulmasına ilişkin Karar’ı da imzaladı. Bölgede Angren Özel Sanayi Bölgesi’nde uygulanan vergi ve gümrük kolaylıkları aynen sağlanılacak.

TURİZMİ YENİ KEŞFEDİYOR

Bünyesinde tatil.uz, citytour.uz ve uz-booking.com’u barındıran Özbekistan’ın en büyük tur operatörlerinden Miramax’ın yöneticisi Dilmurad Sabirov, Türk misafirlere İstanbul kalkışlı turlar hazırladıklarını belirterek şu bilgileri veriyor:

“Yedi günlük turlarımızda fiyatlar 980 dolardan başlıyor. Turda misafirlerimiz Bağımsızlık Meydanı, Hazreti İmam Cami, Hz. Osman’ın Kuranı’nm sergilendiği Kukeldaş Medresesi, Urgenç, Hiva Kalesi, Cuma Camii, İslam Hoca Medrese ve Camii, Palvan Darvaza Kapısı, Buhara, Nakşibendî Türbesi, Ulugbek Medresesi, Buhara Emiri’nin Yazlık Sarayı, İmam Buhari Türbesi, Registan Meydanı, Şahi Zinda Kompleksi, Bibi Hanım Camii ve Hz. Daniel Türbes’nin yanı sıra şehir gezilerine katılıyor.

Kerem köfte oğlu / Para dergisi