Afrika Ülkelerinde Yatırım Teşvikleri

Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Namibya, Zambiya, Mozambik, Tanzanya… Özellikle KOBİ’ler için üretim merkezi olabilecek bu ülkelerde yapılacak yatırımlara ciddi teşvikler var.

Gıdadan mobilyaya her türlü ürüne talep yoğun. Büyükelçiliğimizin bulunduğu bu ülkelere ulaşım kolay, üstelik vize sorunu da yok…

DÜNYADA özellikle gelişmiş Bcıtı ülkeleri ekonomik durgunlukla boğuşurken Türkiye büyümeyi sürdürüyor. En son kredi derecelendirme kuruluşu S&P’rıin (Standard and Poor’s) notumuzu artırması, bu büyümenin devam edeceğine ilişkin genel bir kanının olduğunun gösteıgesi. Türkiye ekonomisinin motoru ise hiç kuşkusuz ihracat. Mart ayı itibariyle son bir yıllık ihracat 153.7 milyar dolara ulaştı. Ama bu rakam yeterli görülmüyor. Ekonomi yönetimi, 2023 yılı için hedeflenen 500 milyar dolarlık ihracat rakamına ulaşmak için teknolojik lininlere ağırlık verilmesi gerektiğini her fırsatta dile getiriyor. Özel sektör de bu konuda son yıllarda ciddi yol almış durumda.

Ancak halen ihracatın en azından yükte ağır kısmını katma değeri düşük ürünler üreten KOBİ’lerin sırtladığı da bir gerçek.

Dünyanın dört bir tarafına mal sataıı bu firmalar için en önemli pazarlardan biri kuşkusuz Afrika. Kara Kıta, Türkiye iş dünyası için bıtyük fırsatlar barındırıyor. Yeraltı kaynaklarını ekonomiye kazandırmaya başlayan Afrika ülkeleri, KOBİ’ler için önemli bir üretim merkezi olabilir. Otomotiv yedek parçalarından tanın ve madencilikte kullanılabilecek makinelere, gıdadan mobilyaya birçok sektörde üretim yapılabilecek bu ülkelerde yatırımcılara çok cazip teşvikler var. Bu haberimizde Afrika ’nııı güneyinde yer alan, Sahra Altı tabir edilen ülkeleri, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Namibya, Zambiya, Mozambik ve Tanzanya ’yı mercek altına aldık. Bu ülkelerin ekonomik potansiyelini araştırdık…

Afrika’nın güney batısında, Atlas Ok yanusu kıyısında yer alan Namibya’nın bin 500 kilometrelik kıyı şeridinin tamamını Namib Çölü oluşturuyor. Zaten ismini de yerel dilde “çok büyük” anlamına gelen bu çölden alıyor.

2.3 milyon nüfusu bulunan Namibya, Afrika’nın en güvenli ülkelerinden biri. Aynı zamanda yolsuzluğun da en az olduğu ülkelerin başında geliyor. Siyasi açıdan istikrarlı olan ülke, son yıllarda ekonomik olarak da gelişme içinde. Yıllık ihracatı 4 milyar dolar olan Namibya, yılda 350 milyon dolar turizm geliri elde ediyor, ithalatı 4.2 milyar dolar olan ülkenin kişi başı milli geliri ise 6 bin 500 dolar civarında.

Yatırımcıların henüz keşfetmediği Namibya’da birkaç Türk iş insanı faaliyet gösteriyor. Bunlardan biri Hatem Yavuz. Deri sektöründe faaliyet gösteren ve Tuzla’da tabakhanesi bulunan Yavuz Grup’un patronu Hatem Yavuz, iki yıldır Namibya’nın İstanbul Fahri Konsolosu olarak da çalışıyor. Yavuz, Namibya’ya 12 yıl önce gitmiş. Girişimci, ülkede bir altın madeni sa hasını 32 yıllığına kiralamış. Bu madeni işletmeye açmak için yatırımcı arıyor.

Namibya’nın, Afrika’da altyapısı en gelişmiş ülkelerden biri olduğunu belirten Yavuz, bunun eski bir Alman sömürgesi olmasından kaynaklandığını söylüyor. Yavuz, “Bu ülkeye eskiden Güney Batı Almanya derlerdi. Halen nüfusun yüzde 5’ini Alman kökenliler oluşturuyor” hatırlatmasında bulunuyor.

İNŞAATTA POTANSİYEL YÜKSEK

Hatem Yavuz, her ne kadar altyapı konusunda birçok Afrika ülkesinden önde olsa da ekonomik büyümenin de etkisiyle Namibya’da özellikle konut ve baraj ihtiyacının arttığını belirtiyor. Yavuz, yeni demiryolu hattı kurulacağını bu projelerde Türk firmaların da yer alabileceklerini dile getiriyor. Yavuz’un verdiği bilgilere göre hastanelere de ihtiyaç var.

Birçok Afrika ülkesi gibi Namibya da yeraltı kaynakları bakımından zengin. Radyoaktif yoğunluk bakımından en kaliteli uranyum bu ülkede. Yine bu madende rezerv açısından dünya dördüncüsü. Ayrıca dünyanın en büyük elmas üreticilerinden biri durumunda. Altın ve çinkoda büyük rezerve sahip olan Namibya’da iki yıl önce petrol ve doğalgaz da bulundu. Petrol işleyecek bir rafineri kurulmasının da planlandığını belirten Yavuz, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Rafineri için yatırımcı arıyorlar. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) orada iş yapabilir. Namibya Enerji Bakanlığından petrol ve doğalgazıla ilgili projeler hakkında bilgi bekliyorum. Bunlar belli olduktan sonra Türk yatırımcıların orada yatırım yapmaları için görüşmelerde bulunacağım. Dünyanın önde gelen madencilik firmalarının merkezleri burada, yavuz Bunlardan Belçikalı De Beers, Namibya devletiyle yüzde 50 ortak altın madeni işletiyor.”

SADC ÜYESİ

Ülkede madenciliğin yanı sıra balıkçılık ve hayvancılık sektörlerinde de ciddi iş potansiyeli var. Kuzu ve dana besiciliğinin yaygın olduğu ülkeden kaliteli ham deri ve kıvırcık yünü alınabileceğini belirten Yavuz, ihracat konusunda ise şunları söylüyor: “Namibya dış ticaretinin büyük kısmını Güney Afrika Cumhuriyeti ile yapıyor. Bu ülkede satılan Türk malları da Güney Afrika üzerinden geliyor. Türkiye’yi yeterince tanımıyorlar. Bu ülkeye ihracat yapmayı düşünen firmalar sadece iç pazarı düşünmemeli. Çünkü Namibya, Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC) üyesi. Buradan Angola, Bostvana gibi çevre ülkelere gümrük vergisi ödemeden mal satılabilir. Bu ülkede başta çikolata ve bisküvi olmak üzere her türlü gıda üretimi yapılabilir. Yatırımcılara birçok teşvik veriliyor. Çalışanların sosyal sigorta vergisinde ciddi indirimler var. Gelir vergisi çok düşük. Örneğin madencilik sektöründe yüzde 5. Bu ülkeye Türk firmaların ilgisi artmış durumda. Son altı ayda 10’a yakın işadamı pazarı incelemek üzere bu ülkeye gitti.”

THY HAT AÇACAK

Türkiye, Namibya’nın başkenti VVindho-ek’te geçen yıl büyükelçilik açtı. Namibya’nın ise Ankara’da henüz büyükelçiliği yok. Bu ülkeye giden Türk vatandaşları vizeyi fahri konsolosluktan alabiliyor. Hatem Yavuz, geçen yıl yaklaşık 300 kişiye vize verdiklerini, bu rakamın 2011 yılında ise 30 olduğunu söylüyor.

Namibya’ya Türk Hava Yolları’nın (THY) henüz direkt uçuşu yok. Bu yüzden THY ile önce Güney Afrika Cumhuriyeti Johannesburg’a gitmek gerekiyor. Oradan bir buçuk saatlik uçuşla Windhoek’e ulaşı-labiliyor. Hatem Yavuz, direkt uçuş için THY ile görüştüklerini, Angola’nın başkenti Luanda’ya, oradan da Windhoek’e yeni bir hat açılmasının THY’nin gündeminde olduğunu hatırlatıyor.

Afrika’nın güneydoğusunda bulunan Tanzanya, Kenya, Uganda, Ruanda, Burundi, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Zambiya, Malavi ve Mozam-bik’e komşu. Hint Okyanusu’na da kıyısı var. Nüfusu 41 milyon ancak toprakları Türkiye’nin üç katı büyüklükte. Afrika’nın can damarı Nil Nehri bu ülke topraklarından doğuyor. Klimanjaro Dağı ve Zanzibar Adası da yine bu ülkede.

Ekonomisi daha çok baharat üretimi ve turizme dayalı. Turizm gelirlerinin neredeyse tamamını safari turlarına katılan turistlerden elde ediyor. Klimanjaro Dağı ve başkent Darüsselam bölgesi, Afrika’nın önde gelen safari bölgeleri arasında. Safari turlarına ilgi duyan turistler arasında Türkler de var. Türkiye’den her yıl yaklaşık bin kişi bu turlara katılıyor. Tanzanya’da Sheraton, Holiday Inn ve Kempinsk’nin de bulunduğu uluslararası birçok otel zinciri var ancak bu tesisler yine de talebi karşılamaktan uzak. Tanzanya’nın Ankara Fahri Konsolosu Mustafa Çıkrıkçı-oğlu, özellikle Zanzibar’ın tatil cenneti olduğunu ancak otel ihtiyacının bu bölgede çok daha fazla hissedildiğini belirtiyor.

Tanzanya, Hint fıstığı ve kaju üretiminde de iddialı ülkelerden. Sert ve dayanıklı olduğu için mobilya sektöründe özellikle talep gören tik ağacı da en fazla yine bu ülkede yetişiyor.