Barışa ilk destek turizmden gelecek

Tur şirketleri, raflarda unutulmuş turların tozunu almaya başladı bile.

Doğu’da yeşeren barış umudu belki de ilk filizlerini turizm sektöründe verecek. Bölgede otel yatırımı teşviği alanlar heyecanlı. Havayolu şirketlerinin haftada 900 civarmda olan uçuş sayısının 3 binin üzerine çıkmasını bekliyor. Tur şirketleri Diyarbakır, Hasankeyf, Mardin, Doğu Beyazıt, Van, Midyat, Ş. Urfa dışında, unutulmuş destinasyonları yeniden çizmeye hazırlanıyor.

Türkiye unutulmaz bir geçen hafta yaşadı. Ülke tarihinin en acılı dönemini bitirebilecek tarihi hamlelerden birine şahit olduk.

Cezaevinde 15 yılı geride bırakan PKK lideri Abdullah Öcalan’ın “Silahların bırakın, geri çekilin” çağrısı, Diyarbakır’da milyonlar karşısında okundu. Yaşanan ve eğer bir provakasyona kurban edilmezse, ileriye götürülmesi muhtemel banş sürecinin olumlu meyvelerini vermesi doğal olarak bölge iş yaşamını da derinden etkileyecek.

Geçen haftaki hareketlenmeden de anlaşılacağı üzere, barışın destekleyeceği ilk sektör ya da bir başka deyişle barışa ilk destek aırizmden gelecek. Çünkü ulaşımda yaşanan aksamaların ve güvenlik sorununun en asgari düzeye inmesiyle birlikte bölgeye dönük ulusal ve uluslararası turizm hareketlerinde tam bir patlama yaşanması bekleniyor.

BÖLGENİN PAYI ARTIYOR

Ekonomist olarak ‘banşa ilk dokunacak sektör’ olarak öne çıkan turizmin bölge için en ifade ettiğinin, potansiyelinin nabzını utmaya çalıştık. Aslında son dönemde teşviklerin de etkisiyle bölgeye yapılan yatırımlarda ciddi bir artış olduğu gözleniyor.

Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği’nin (AKTOB) hazırladığı turizm yatırımları çalışmasına göre, turizm sektörü 2012 yılında, 274 projede, 71 bini aşan yeni yatak yatınım için yatırım teşvik belgesi aldı. Yeni yatırımlarla toplam 4.1 milyar TL’ye mal olan 274 proje ile 16 binden fazla kişiye iş olanağı da yaratılacak.

Araştırmaya göre Antalya, İzmir gibi turizm bölgelerinin dışında artık Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerine yönelik yatırımlarda da ciddi bir artış var. 2003 yılında yüzde 51.8’lik oran ile yatırımlarda aslan payını alan Akdeniz Bölgesi’nin bugün yatırımlardan aldığı yüzde 21.5’ye gerilemiş durumda. Akdeniz Bölgesi’nden sonra yüzde 21.1 ile Marmara Bölgesi geliyor. Asıl büyük yatınm patlaması ise Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde. 2003 yılında yatıranlardan sadece yüzde 5.8 pay alabilen iki bölge, bugün yüzde 21 ile yatınmcılann ilgi odağı olmaya başladı bile.

YERLİ YABANCI YATIRIMCILAR

Yeni yatırımlarda Diyarbakır, Urfa, Van ve Mardin öne çıkıyor.

2012 yılında alınan ve 5 yıldızlı otel yapmayı öngören projelerin yapılacağı iller arasında Diyarbakır ve Şanlıurfa var. 4 yıldızlı otel yatırımlarında ise Diyarbakır ve Van öne çıkan iller arasında. Butik otel yatıranlarında ise yüzde 7’yle Mardin göze çarpıyor.

Yatırım konusunda pek çok yerli ve yabancı zincirin adı geçiyor. Intercontinental, Nova İbis, Hilton, Rixos ve Divan oteller zincirleri Diyarbakır’a yatırım için çalışma yürütüyor. Van’da depremden sonra biri 5 yıldızlı yedi büyük otel açıldı. Dedeman ve Ri-xos’un kentte araştırma yaptığı konuşuluyor.

Barış süreciyle birlikte bölgede ciddi bir turizm hareketi beklediklerini söyleyen Anadolu Turizm İşletmecileri Demeği Başkanı Seçim Aydın, “Bugün yatırım için bekleyen yerli yabancı pek çok yatırımcı var. Sadece konaklama değil, bunun yanında restoran, ulaşım gibi çok farklı alanlar ciddi bir turizm eko sistem yaratacak” diyor.

Eylül ayında Van’da ilk şubesini açan Elite World Otelleri’nin genel müdürü Ünsal Şinik, terör olaylarının bitmesi ile yurt içi ve yurt dışından gelen ziyaretçi sayısında ciddi bir talep artışı ile karşılaşmayı beklediklerini vurguluyor. Şinik, bölgede şu an için yeni bir yatırım planlan olmadığını ancak zaman içinde sağlanacak koşullara göre bölgedeki yatıranların sayısını artırabileceklerini vurguluyor.

ACENTELER HEYECANLI

Terörün seyahat özgürlüğü üzerinde yıllardır süren baskısına karşılık barış süreci seyahat acentelerini de hareketlendirdi. Zaten az da olsa GAP turlarıyla bölgeye seyahatler düzenleyen acenteler, banş süreciyle yeni tur programlan da oluşturmaya başladı. Yılda 20 bin kişinin bölgeye yaptığı turlarda yaşanan en büyük sıkıntı olan kaliteli konaklama sorununun da aşılmasıyla bu rakamın çok daha yukarılara çıkması bekleniyor.

GAP turlanyla bölgeye yılda 20 bin turist gittiğini belirten Baracuda Tour Başkanı Cem Poyrazoğlu, banş sürecinin sekteye uğramaması halinde çok değil, iki yıl içinde bu rakamın 400 bine çıkabileceğini söylüyor.

Tarihi varlıklan, yemek kültürü ve yayla turizmiyle ilgi gören güneydoğu illerinin artık, medeniyetler ittifakı çerçevesinde bölgede inanç turizmini de canlandıracağını kaydeden Poyrazoğlu, seyahat acentelerinin bölgede Diyarbakır, Mardin, Urfa ile sınırlı olan turlarına yeni adresler de ekleyeceklerini belirtiyor.

TURLAR CANLANACAK

Fakat bu noktada büyük gmpları ağırlayacak konaklama imkanlarının sınırlı olduğunu anlatan Poyrazoğlu, şu bilgileri veriyor:

“Diyarbakır’da iyi otel fiyatıyla İstanbul’daki fiyat aynı. Dolayısıyla 4 gece 5 günlük turlar bin 200 lira civarında oluyor. Bu da bölgeye seyahati sınırlandırıyordu. Şimdi yeni yatırımlarla düşecek maliyetler barış ortamı ile turist sayısını artıracak.”

Visitur’un Yönetim Kumlu Başkanı Talha Çamaş ise şu an çok erken olsa da durumun netlik kazanması halinde güneydoğuda bir kültür turizmi hareketi başlayacağını belirtiyor. Geçmişte Doğu Anadolu’dan Güneydoğu Anadolu’ya uzanan turlar yapıldığını fakat güvenlik sorunu nedeniyle bu turlann unutulduğunu belirten Çamaş, yeni süreçle Erzurum’dan başlayıp Diyarbakır’da son bulan turlann yine gündeme geleceğini anlatıyor.

BÖLGEYE UÇUŞLAR PATLAR

Bölgede güvenlik endişesinin ortadan kalkmasıyla birlikte kuşkusuz en hızlı büyüyecek sektörlerin başında havacılık geliyor. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nin verdiği bilgiye göre, Güneydoğu ve Doğu Anadolu illerine haftalık 900 civannda sefer gerçekleşiyor. Beklenen adımların gelmesiyle bu sayının kısa sürede birkaç katına çıkması bekleniyor.

Atlasjet icra Kurulu Başkanı Sami Alan, “Barış ortamıyla birlikte, yolcu sayısı tam anlamıyla patlar. Çünkü her şeyden önce ticaret ve sanayi devreye girer. Iş hayatı güven üzerinden yürür. Şu an Doğu ve Güneydoğu’da güven ortamı çok düşük. Bu sağlandığında bölgeye seferler anında 3-4 kat artar” diyor. Van’a sabah kahvaltısı için gitmek isteyip de “Ne olur olmaz diyerek” gidemeyen onlarca insan tanıdığını söyleyen Alan, Mardin, Diyarbakır, Gaziantep, Şanlıurfa başta olmak üzere bölge trafiğinde ciddi artış olacağını sözlerine ekliyor. Bu doğrultuda şirketler de yatırıma başladı. Onur Air, 5 Nisan itibariyle Şanlıurfa’ya uçmaya başlayacağını açıkladı bile.

Ekonomist Dergisi