Servetini Sanata Yatıran Patronlar

Servetini sanata yatıran yatırana…

Koleksiyonerlik, iş dünyasının en gözde hobileri araşma girdi. Bugün hemen hemen tüm popüler iş insanları koleksiyon merakı ve yatıranıyla biliniyor. En çok koleksiyonu yapılan ürün ise resim koleksiyonu. Rahmi Koç’tan Sabancı Ailesi’ne, Asun Kibar’dan, Ulusoy’a kadar pek çok ünlü, salonlarındaki resun tabloları sayısında yarışıyor.

Türkiye, koleksiyonerlik açısından son yıllarda oldukça önemli mesafeler kat etti. îş dünyası arasında gittikçe popüler olan koleksiyonerlik, hobiden çıkıp artık bir prestij göstergesi olarak itibar görmeye başladı. Aynı zamanda ciddi yatırım aracı olarak da tabii.

Türkiye’nin zengin aileleri ellerindeki koleksiyonları artık müzelerde sergileyerek, halka da açmaya başladılar. Türkiye’de özel müzecilik Koç Ailesi’nin 1980 yılında, Sadberk Hanım Müzesi’ni kurmasıyla başladı. Bu akımın bir başka öncüsü Sabancı Ailesi oldu. Ardından Rahmi Koç, Koç Müzesi’ni kurarak, kendi hobisi olan klasik araba tutkusunu bir müzeye dönüştürdü. Eczacı-başı Ailesi İstanbul Modem’i kurarak, Türkiye’ye adeta sanatta bir eşik atlattı. Kıraç Ailesi ise Pera Müzesi’ni kurarak, Anadolu sanatlarına sahip çıktı ve Türkiye’nin en prestijli müzelerinden birinin altına imzasını attı. İzmirli işadamı Lucien Arkas, sanata özel ilgisiyle tanınıyor. Özellikle de resim sanatına. Kasım 2011’cle İzmir Kordon’da Arkas Sanat Merkezi’ni açan Lucien Arkas, özel koleksiyonundaki resimlerden özel sergilere de ev sahipliği yapıyor.

ÇOCUKLAR DA DEVREDE

Kısacası babaların biriktirdiklerini oğullar büyüttü, torunlar daha genişletip müze kurmaya başladı. Koç Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili Ömer Koç’un birden fazla koleksiyonuyla öne çıkan iş insanlarından.

Koç Müzesi başta olmak üzere Türkiye ve yurt dışındaki birçok sanat galerisinde koleksiyonları bulunan Ömer Koç, eserlerini sığdıracak yer bulamadı. Hal böyle olunca işadamı, İstanbul Salacak’ta bulunan yalısını kişisel koleksiyonlarına ayırdı. Koç, sayısı çok az kişi tarafından bilinen tablolarının yanı sıra dünyanın sayılı sanat tarihi kitaplarının da sahibi aynı zamanda. Her yıl dünyanın en etkin sanat yazarlarını yalısında ağırlıyor, özel söyleşiler yapıyor.

GÜR’ÜN HAT SANATI

Örneğin Orjin Grubu Başkanı Zafer Yıldırım, Ramsey’in patronu Remzi Gür hat sanatı ile tanınıyor. Limak Holding Yönetim Kurulu Üyesi Ebru Özdemir, resim koleksiyonerliği alanında adı son dönemde öne çıkan isimlerden, ilgisi ve 1995’ten itibaren başladığı alımları ile resim sahasının iddialı isimleri arasında hızla ilerliyor. Özdemir, enstalasyon sanatına dayalı eserlere özel ilgi gösteriyor.

Yine uzun süre Zara’nın temsilciliğini yürüten Öner Kocabeyoğlu, Nişantaşı’ndaki show room’unda sergiliyor eserlerinin büyük bölümünü. Sanat alanındaki aktivitelerini Papko adı altında yürütüyor. Bu alanda adı Türkiye sınırları dışına taşan bir isim. Dünyanın sayılı koleksiyonerleri ve sanat insanları ile sık sık bir araya geldiği biliniyor.

SANATA İLGİ ARTIYOR

Kısacası gelişimi Batı’ya göre geç de olsa artık Türkiye’nin hatırı sayılır bir koleksiyonerler topluluğu var. Bugün müzayedelere ve sanat merkezlerine kayıtlı 2 bin 500 koleksiyoner bulunuyor. Bu koleksiyonerlerin hepsi ellerinde yüzlerce eser bulunduranlar değil elbette. Ancak ilgi son yıllarda büyük artış göstermiş dunımda. Hatta kimilerine göre bu ilgi nedeniyle fiyatlar ‘makul’ seviyesini çoktan aştı. Bazı koleksiyonerlerin müzayedelere katılmadığına dikkat çekiliyor.

Türkiye’de koleksiyonerlerin klasik ve çağdaş Türk resminin seçkin örneklerinin yanı sıra ünlü oryantalistlerin İstanbul Osmanlı saray hayatı, harem, odalık, Osmanlı tipleri ve İstanbul temalı tabloları tercih ettikleri belirtiliyor. Son yıllarda 20’nci yüzyılın ikinci yarısından günümüze kadar ta-rihlenen Türk heykeltıraşlarının eserlerine de yoğun ilgi olduğu ifade ediliyor.

Bunların yanı sıra Os-manlı sanat eserleri ve hat sanatı örneklerine de ciddi bir ilgi var. İş dünyasında pek çok işadamı artık müze açabilecek kadar koleksiyona sahip. Haberimizi hazırlarken, bu işadamlannın ellerindeki koleksiyon sayısı kadar, hangi tarz resimlere tutkun olduklarını da araştırdık. İşadamlannın bu tut-kulannı ise sanat erbaplarına yonım-lattık.

OSMANLI TUTKUSU

Alif Art Antikacılık ortaklarından Bingiil Tezer, iş dünyasında yeni kuşak koleksiyonerlerin daha güncel ve modern sanatlara ilgi duyduğunu ve büyük boyutlu eserleri tercih ettiğini söylüyor. Tezer, “Eski kuşak koleksiyonerlerin klasik resmin yanı sıra, Os-manlı sanat eserlerine, çok benimseyerek, büyük bir heyecanla sahip çıktılar. Bu ilgi ile kaybolmaya yüz tutan sanat eserlerimizden tekstil, maden sanatı tznik, Kütahya, ÇanakkaleTophane seramikleri, Beykoz camları, Yıldız porselenleri, hat sanatı eserleri özel müzeler ve koleksi-yonerler tarafından toplanarak ciddi koleksiyonlar oluştu” diyor.

Galeri Selvin’in Kurucusu Selvin Gafuroğlu, kimi koleksiyonerlerin iki ya da üç sanatçının koleksiyonunu yaptığını, bunu yaparken sanatçıların eserlerinden hemen hemen her döneminden toplamaya özen gösterdiklerine dikkat çekiyor.

Gafuroğlu, “Bazıları da okuyarak, miize-galeri gezerek, danışarak eserler toplarlar. Bazıları da ailelerinden kalan koleksiyonu devam ettirirler.

Bu tür toplayıcıların oldukça sağlıklı ve anlamlı birikimleri vardır” diyor.

YOLUN BAŞINDAKİLER

Galeri Baraz’ın Kurucusu Yahşi Baraz, 1970’li yıllarda koleksiyonerlerin doktor, avukat, öğretim üyelerinden oluştuğunu ancak son 10 yılda özellikle iş dünyasından birçok ko-leksiyonerin ortaya çıktığını söylüyor. Ancak Türkiye’nin henüz yolun başında olduğuna dikkat çeken Baraz, şöyle devam ediyor:

“Holdingler, koleksiyon işine oldukça yüklü miktarlarda bütçe ayırıyor. Ancak bu iş yuıtdışında holdinglerin özel tuttukları küratörlerle yapılıyor. Bu danışmanlar işadamları adına müzayedelere katılıyor, onlar adına alım yapıyor.

Türkiye’de henüz bu oluşmadı. Örneğin, hiçbir batı ülkesinde pazar günü müzayede yapıldığına şahit olamazsınız. Hiçbir ABD’li pazar günü takım elbise giymiş bir halde müzayedeye gitmez. Müzayedeler hafta içi mesai saatlerinde yapılır. Türkiye’de de zamanla oluşacak bu gibi yaklaşımlar.”

KOLEKSİYONLARA EN ÇOK GİREN RESSAMLAR

Koleksiyonerler klasik Türk resim sanatçılarından en çok Osman Hamdi Bey, Süleyman Seyyid, Şeker Ahmed Paşa, Halil Paşa, Hüseyin Zekâi Paşa, Hoca Ali Rıza, İbrahim Çallı, Sami Yetik, Hikmet Onat, Namık İsmail, Şeref Akdik’e ilgi gösteriyorlar. Modem ve çağdaş resimde ise Fikret Mualla, Fahrelnissa Zeid, Nejad Melih Devrim, Mübin Orhon, Avni Arbaş, Selim Turan, Abidin Dino, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Eren Eyüboğlu, Erol Akyavaş, Burhan Doğançay, Ömer Uluç, Ali Çelebi, Cevat Dereli, Nedim Günsur, İhsan Cemal Karaburçak, Güngör Taner, Ferruh Başağa, Mehmet Güleryüz gibi sanatçıların eserleri yoğun ilgi görüyor.

Burcu Tuvay / Ekonomist