Melek yatırımcı teşvikle girişimcileri uçurucak

Dünyadaki en yüksek melek yatırım teşviğini yüzde 75 destek oranıyla yaklaşık üç ay önce yasalaştıran Türkiye’ye yerli yabancı pek çok melek yatırımcı ve fon ilgi göstermeye başladı. Türkiye’deki pek çok holdingin yanı sıra yabancı fonların da bu yıl Türkiye pazarına girmesi ve özellikle internet girişimlerine yatırım yapması bekleniyor.

Türkiye’deki girişimciler 1991 yılında ‘franchising sistemi’ denilen yeni bir girişimcilik modeli ile tanıştılar. Bununla birlikte ‘Hiçbir yerde şubemiz yoktur’ yaklaşımından ‘Tüm dünyada şubemiz vardır’ anlayışına geçildi.

Şimdi ise, Türkiye’deki girişimciler ‘melek yatırımcılık’ adında yepyeni bir iş yapma modeliyle tanışıyor, iş fikri olan ancak yeterli sermayesi olmayan Türkiye’deki girişimciler, artık yerli ve yabancı finansman kaynaklarına rahatlıkla ulaşabiliyor ve kendisine ortak bulabiliyor. ABD’deki yıllık işlem hacmi 50 milyar dolar olan bu sistemin uygulanması ile Türkiye, ‘ortaklık kültürü’ ile tanışmaya başladı diyebiliriz. Melek yatırımcılık sistemi son üç yıldır Türkiye’nin gündeminde. ABD’de 1970’li yıllarda ortaya çıkan bu sistem, Avrupa’da da özellikle son 25 yıldır oldukça hareketli.

Yüksek teşvik

Türkiye her ne kadar sonradan bu sistemin önemini fark etmiş olsa da çok hızlı bir adım atarak dünyadaki en yüksek melek yatırım teşviğini yüzde 75 destek oranıyla yaklaşık üç ay evvel getirdi. Yabancı melek yatırımcıların da faydalanabileceği bu destekten dolayı, Türkiye hem AvrupalI hem ABD melek yatırımcılarının gündemlerindeki ilk desti-nasyon haline geldi. Zira Türkiye’den sonraki en yüksek teşvik yüzde 30 oranıyla İngiltere’de.

Keza, Avrupa Kalkınma Ajansları Birliği -EURADA’nın ve Avrupa Komisyon’un kurucuları arasında olduğu ve merkezi Brüksel’de bulunan bünyesindeki ağlar aracılığıyla 20 bin melek yatırımcıyı temsil eden şemsiye kuruluş EBAN’ın ll’inci Kış Zirvesi ilk kez Türkiye’de düzenlendi. TBAA – Melek Yatırımcılar Derneği ile işbirliği içinde düzenlenen bu zirve, EBAN’ın en başarılı zirvesi olarak kayıtlara geçti. 250 civarında katılımcı, 42 uluslararası konuşmacı, 7 vvorkshop, 14 stand, 12 canlı yayın ile çeşitli rekorlara imza atan bir zirve oldu. Ayrıca EBAN’ın Avrupa’nın En Başarılı Girişimcileri Yarışması’na da İstanbul Ticaret Üniversitesi’nde ev sahipliği yapıldı. Yarışmaya Türkiye’nin dışında ispanya, Hollanda ve Fransa’dan da yarışmacılar katıldı.

Yabancı fonlar takipte

Türkiye’deki girişimlere artık pek çok yabancı fon ve yatırım şirketi de ilgi göstermeye başladı. Örneğin, YemekSepeti.com’un 2012’de General Atlantic’ten aldığı 44 milyon dolarlık yatırım, Türkiye teknoloji pazarında önemli bir kilometre taşı oldu. Mekanist.net‘e Pond Ventures, eCift’e 3TS Capital Partners ve BrainsToVentures, Grupfoni’ye ikinci adımda Ouants Financial Services AG, Vipdukkan.com’a Eplanet Capital, Akinon’la beraber Teklifbor-sasi.com’a Vallie Invest, Mikroödeme’ye Private Equity Fonu Mediterra Capital yatırım yapmıştı.

Yine Peakgames’in yatırımcıları arasında yer alan Alpha Investment Partners, Early Birds Venture Capital, tasit.com’un yatırımcıları arasında olan CF Partners, Markavip’in yatırımcıları arasında olan Lumia Capital, Lidyana yatırımını yakın zamanlarda yapan Rusya’daki arama motoru pazarının lideri Yandex’in ilk yatırımcılarından Ru-Net akla ilk gelen yabancı fonlar olarak sıralanabilirler.

Kleiner Perkins Capital Partners Amerika’nın en önemli yatırım şirketlerinin başında geliyor. Trendyol’a Tiger Global’dan sonra üçüncü turda yatırım yapmış olması Türkiye’ye ilgi duyduğunun göstergesi olarak sayılabilir. Kleiner Perkins’in yanı sıra StartupTurkey kampına katılan Accel Partners Türkiye’deki internet şirketleriyle yakından ilgilendiğini belirtmişti.

Holdingler de yatırımcı oluyor

Bunun yanı sıra holdingler de bu alana ilgi duymaya başladı. TÜSİAD başkanlığını geçtiğimiz gün devreden Ümit Boyner de melek yatırımcı olacağını açıklamıştı. Yatırım alanına yeni giren Doğa Şirketler Grubu’nun Doğa Girişimi, Tahincioğlu Grubunun internet şirketlerine yatırım yapmaya başlaması Emre Berkinin öncülük ettiği ÇİT yatırım ideasoft’a ve cikolatasepeti’ne yatırım yapmış olması dikkat çekici. Emre Berkinle beraber ekibinde bulunan Tahir Zaimoğlu ve Serkan Aşıkoğlu internet sektörünü yakından takip ediyorlar.

Doğuş Grubu 2000’li yılların başında internet sektöründe öncü olrak hareket etmiş fakat sonra aynı şekilde hızla geri çekilmişti. Doğuş Yayın Grubu’nun için oluşturduğu ekiple Enmoda.com’un kuruluşu,

Euromessage’a yatırım yapmış olmaları ve Güney Koreli SK Grubuyla kurdukları fon önümüzdeki dönemde aktif olacaklarını gösteriyor.

Aynı şekilde inventram, Koç Holding ve Koç Üniversitesi ortaklığı ile Nisan 2010’da kurulmuş bir erken aşama teknoloji yatırım şirketi. Fikri mülkiyet hakları yönetimi, yatırımı ve ticareti konularında faaliyet gösteriyor. Girişimcilerin, buluşçuların ve şirketlerin projelerini hayata geçirerek, inovatif fikirlere finans ve yönetim desteği sunuyor, inventram’ın amacı erken aşamadaki, pazar potansiyeli olan yenilikçi ve teknolojik buluşları en doğru iş modelleri ile ticarileştirmek.

Inovent ise 2006 yılında Sabancı Üniversitesi tarafından kurulmuş, Türkiye’nin ilk teknoloji ticarileştirme ve transferi şirketi. Aynı zamanda Türkiye’nin ilk risk sermayesi ve çekirdek sermaye yatırımları yapan şirketi olan Inovent, Gebze Organize Sanayi Bölgesi Teknopark’ında yerleşik inkübasyon Merkezi’nde yatırım yaptığı ve destek verdiği projelere ofis ortamı sağlıyor.

Yeni fonlar gelecek

Türkiye’de henüz yatırım yapmamış olmalarına rağmen bazı risk sermayesi fonları pazarı yakından takip ediyorlar. Mangrove Capital Partners’dan Hans-Jürgen Schmitz, geçtiğimiz yıl düzenlenen Startup Turkey Kampı’nda Investors View adlı panele konuşmacı olarak katılmıştı. Fidelity Growth Partner da Türkiye’yi yakından takip eden şirketlerden.

Türkiye internet pazarıyla ilgilenen ve düzenli olarak bilgi alan Abraaj Capital, Sequoia Capital, Balderton Capital fonlarının orta vade içinde yatırım yapabilecekleri tahmin ediliyor.

Sektörde yapılan yatırımların yanı sıra son senelerde stratejik alımlar veya yatırımlarda gerçekleşti. Ebay’in Gittigidiyor.com’u satın alması, Amazon.com’un Ciceksepeti.com’a ortak olması, Ticketmaster’in Biletix.com’u satın alması, Xing.com’un cember.net’i, Naspers’in Markafoni.com’un çoğunluğunu ve en son olarak Perform Media Sales’in Mackolik’in çoğunluğunu satın alması bunlar arasında sayılabilir.

Rocket-internet bir yatırımcı şirket gibi görülmese de hızlı internet girişimlerini kendisi kuruyor gerektiği yerlerde satın alma teklifleri yapabiliyor. Samwer kardeşlerin şirketi olan ve kısa sürede kopya projeler yapmasıyla tanınan Rocket – Internet grubu Türkiye’de evimister, wimdu, westwing, zida-ya, sporena, eleseri gibi projeleri hızla hayata geçirip Bamarang ve GlossyBox‘ı da hızla kapatmaları grubun hızını ve sermaye büyüklüğünü göstermesi açısından örnek oluşturuyor.

Teşvikle yatırımlar artacak

TBAA Melek Yatırımcılar Derneği aynı zamanda Links Angel BAN Başkanı Baybars Altuntaş, kişisel anlamda melek yatırımlarını İT ve mobil teknolojileri üzerine yönlendirdiğini söylüyor. Aynı zamanda girişimcilerin tüm sektörlerdeki projelerini de takip ettiğini ifade eden Altuntaş, “Dragons’ Den’den sonra melek yatırımcı olduğumu itiraf etmeliyim ve şu anda 5 projeyi melek yatırımcı olarak takip ediyorum” diyor. Bundan sonraki yatırımlarını ise Links Angel Melek Yatırım Ağı ile gerçekleştireceğini belirten Altuntaş, şöyle devam ediyor:

“Links Angel BAN Melek Yatırım Ağı, şu anda yaklaşık 50 yatırımcıdan oluşan ve Türkiye’nin en büyük melek yatırım ağı olmaya aday. Girişimcilere mart ayından itibaren BAN üyeleri olarak ortak yatırımlar yapmaya başlayacağız. Asıl yatırımlar teşvik kanununun çıkmasıyla beraber 2013 itibariyle gerçekleş meye başlayacak. Özellikle başlangıç sermayesine ihtiyaç duyan ve Silikon Vadisi’nde de ilgi çekebilecek tüm girişimler için çok önemli bir kaynak oluşacak.”

“Birkaç şirketi inceliyoruz”

26 şubesi ve binin üstünde akredite yatırımcı üyesi ile dünyanın en büyük organize melek yatırımcılık ağı olan Keiretsu Forum, İstanbul şubesini açtı. Keiretsu Forum Genel Müdürü Aslı Gözören, üyelerin 2000 yılından bugüne dünya çapında 400 milyon doların üzerinde bir meblağı teknoloji, tüketim malları, internet, sağlık/hayat bilimleri, gayrimenkul ve yüksek büyüme gösteren diğer sektörlere yatırdıklarını söylüyor. İstanbul şubesinin açıldığından beri, birbio teknoloji şirketi ve internet şirketine yatırım yaptığını çok yakında eğitim sektöründeki bir şirkete de imza atacağını söyleyen Gözören, şöyle devam ediyor:

“Keiretsu Forum üyeleri özellikle teknoloji, gayrimenkul, sağlık, biyoteknoloji, doğa bilimleri ve benzer hızlı gelişme şansı olan sektörlerdeki 350 şirkete 400 milyon dolardan fazla yatırım yaptılar.

Dünyanın en büyük concierge hizmetleri kuruluşu olan ve dünyada 90 şehirde bu hizmeti veren Les Concierges, 2006-2011 yılları arasında dört kez Keiretsu Forum şubelerinden yatırım aldı. “Kira mülklerindeki kiraların ve diğer ödemelerin elektronik olarak toplanmasını sağlayan Property Bridge firması ise Keiretsu Forum üyelerinden 2 milyon dolarlık yatırım aldı ve 15 ayda şirketin Moneygram International’a 28 milyon dolara satıldı. Gözören, Keiretsu Forum İstanbul üyelerinin ise Savara Pharmaceuticals ve AnyMeeting şirketlerine yatırım yaptığı birkaç Türk girişimcisinin ise değerlendirme ve inceleme aşamasında olduğunu söylüyor.

“Türkiye bizi heyecanlandırıyor”

Earlybird Venture Capital Ortağı Cem Sertoğlu ise 2010 yılından itibaren özellikle e-ticaret girişimlerinin hızlı büyümesiyle birlikte, Türkiye’de melek yatırımcılığa olan ilgi çok arttığını çeşitli kurumların bu ekosistemi desteklemesiyle, potansiyel melek yatırımcıların bilgisinin de arttığını söylüyor. Earlybird’ün erken ve büyüme aşamalarındaki teknoloji şirketlerine yatırım yapan bir girişim sermayesi fonu olduğunu ve Türkiye’nin kendilerini en heyecanlandıran coğrafyalardan biri olduğunu belirten Sertoğlu, “Melek yatırımcı olarak son ortaklığımızı Idemama ile yaptık. Melek yatırımcıların artmasıyla, hızlı büyüyen genç şirketler için finansman op-siyonları her zamankinden daha geniş olacak” diyor.

Markafoni de melek oldu

Markafoni’nin Kurucu Ortakları Ahmet Emre Sarı, Tolga Tatari ve Sina Afra melek yatırım şirketine dönüştürdüğü Akinon bünyesinde kuruluş ya da fikir aşamasında olan girişimlere yatırım yapıyorlar. Haziran 2011’de Doğuş Grubu bünyesinde kurulan Enmoda.com’un hisselerinin yüzde 75’i Markafoni tarafından Nisan 2012’de satın alındı ve Enmoda.com yenilenen konseptiyle Eylül 2012’de modaseverlerle buluştu.

Diğer taraftan Akinon yatırım şirketi bünyesinde şu ana kadar Lidyana, Tasit.com ve Somedya gibi Türkiye’nin yükselmekte olan on internet girişimine yatırım yaptılar. Markafoni Yönetim Kurulu Başkanı Sina Afra, “Önümüzdeki dönemde de dünya e-ticaret trendlerini yakından takip edip pazarın ihtiyaçlarına etkili şekilde cevap veren girişimleri saptayarak bu konudaki çalışmalarımızı sürdüreceğiz” diyor.

Şimdiden yabancının gözdesi olduk

Lucis Global Başkan Yardımcısı ve HİS Capital’ın Kurucu Ortağı ismet Ömer Öztanık Türkiye’nin şimdiden yabancı melek yatırımcının gözdesi olduğunu ifade ediyor.

“Girişimciye en büyük desteğim, henüz projesi start-up sürecindeyken girişimcinin doğru hamleler atmasına yardımcı olmak ve onu, kısa vadede sonuca varmasını sağlayabilecek deneyimlerle buluşturmak’’ diyen Öztanık, yatırımları hakkında şu bilgileri veriyor :

“Lidyana.com web sitesinin hem yönetim kurulu üyesi hem de hissedarıyım, sitenin kuruluşundan bu yana aktif bir rol oynuyorum. Online yatırımlarımız ise yakın dostlarım Saffet Ulusoy ve Hakan Baş ile kurduğum HİS Capital adındaki girişim sermayesi şirketimizle devam ediyor. HİS Capital olarak ilk yatırımımız, çok yakında hizmete açacağımız yeni online eğitim platformu Mavikep Türkiye. Amacımız, Türkiye’nin dört bir yanında eğitim desteği bekleyen öğrencilerin, konuyla ilgili bilgi ve deneyim sahibi, başarılı üniversite öğrencilerinden yardım almasını sağlayan sosyal bir eğitim platformu yaratmak.”

“Kaliteli melek yatırımcı bulun”

Pozitron Kurucu CEO’su Fatih işbecer, eTohum ve Founder’s Institute sponsorluk ve mentorluk veriyor. Ayrıca Endeavor Derneği’nin danışma kurulunda yer alıyor, Galata Business Angels oluşumu altında da melek yatırımlar yapıyor.

Kişisel olarak yatırım yaptığı yatırımlar arasında genç kadınlara yönelik plaj koleksiyonları sunan Shakespeare İn Love adlı bir Ege markası var. Ayrıca Amerika’da benzerleri olan ve evinizin tadilat işlerini emanet edebileceğiniz, üstaeli ve sosyal alışveriş sitesi StilSOS.com bulunuyor. Bunların yanı sıra, online alışveriş siteleri müşterilerinin alışverişlerini sosyalleştirip, satışlarını arttırmalarını sağlayan SOCİAPlus girişimini destekliyor, işbecer, melek yatırımcılığı kolaylaştıran yasa tasarısının onaylanmasıyla birlikte Türkiye’de bu alanda faaliyet gösteren organizasyonların sayısında büyük bir artış yaşanacağını söylüyor. Burada önemli olan noktanın melek yatırımcının doğrusunun seçilmesi olduğunu kaydeden işbecer, “Kurumların bir sonraki yatırımlarını almalarında rol oynayacak ve onlara bu süreçte bilgi sağlayacak, kaliteli melek yatırımcılara yönelmeleri gerekiyor. Melek yatırımcıya sadece maddi destek olarak bakmak firmalar için yanlış bir strateji olacak” diyor.

Ekosistem büyüyecek

Enuygun.com Genel Müdürü Çağlar Erol da 2008 yılından bugüne 10 kadar farklı işe maddi olarak ya da tecrübelerinle destek verdi. Bugün artık yatırımcı olarak değil, bir men-tor olarak yeni işlere ve girişimcilere destek oluyor. 2012 yılında yaptığı son yatırımı, in-cir.com oldu, incir.com’da herhangi bir kullanıcı saniyeler içinde ürünleri ve web sitesiyle tamamen hazır, kendisine özel bir e-ticaret sitesini oluşturup satış yapmaya başlayabiliyor. Ondan önce ise Türkiye’nin en büyük an-ne-çocuk sitelerinden Anneysen.com’a yatırım yaptı. Erol, yeni bir iş kurarken girişimciler için en önemli değişkenlerden birinin sermaye olduğunu söylüyor.

Melek yatırımcılığın gelişmesiyle, girişimcilerin en azından bu önemli konunun çözümü için çok daha fazla alternatife sahip olacaklarını belirten Erol, “Bu da başarı potansiyeli taşıyan işlerin başarıya ulaşmalarının daha mümkün olacağı anlamına geliyor. Orta ve uzun vadede bu işlerden başarıya ulaşan kişiler de hem paraları, hem de deneyimleriy1 le birer melek yatırımcı olarak sektörlerine dönüp ekosistemi daha da büyütüyor olacaklar” şeklinde ifade ediyor.