Kobilerde Modernleşme Eğilimleri Güç Kazanıyor

ESKİ Türk filmlerinde “Biz ayrı dünyaların insanlarıyız…” sözü, imkânsızlığın sınırında dolaşan ilişkilerde çoğu kez bir kırılma noktasının başlangıcı olurdu.

“Ayrı dünyalar” olgusu geçen yüzyılda ekonomide de gözlemleniyordu.

Ekonominin modern kesimi değişen koşullara uyum sağlamada büyük ölçüde başarılı olurken, daha çok küçük ve orta boy işletmelerden (KOBİ’ler) oluşan geleneksel kesimde verimlilik düşük kalıyordu. O günlerde büyük işyerlerinin yöneticileri, ekonomi medyasına demeç verdiğinde bu kesimi “merdiven altı üretim” diye eleştirirdi.

McKinsey Global Institute’un 2003 başında yayınladığı bir raporda, “ayrı dünyalar” olgusu derinlemesine analiz edilmişti. Raporda, Türkiye’de modern kesimde işgücü verimliliği ABD’nin yüzde 62’si düzeyinde bulunurken, geleneksel kesimde bu oranın yüzde 24’e kadar gerilediği vurgulanmıştı. IMF’nin başekonomisti Olivier Blanchard, Dani Rodrig ve Daron Acemoğlu gibi ünlü ekonomistlerin katkıda bulunduğu raporun yayınlanmasından sonraki 10 yıl içinde KOBİ’ler de bir yapısal değişim süreci geçirerek verimliliklerini yükseltmeye başladı.

Aşağıdaki etkenler bu sürecin itici güçlerini oluşturdu:

■ Önceleri ihracat ve inovasyon gibi konuların, yalnız büyük şirketlerin tekelinde olduğunu düşünen KOBİ sahip ve yöneticilerinde bir zihniyet devrimi yaşandı, özgüveni güçlenen bu kesimde “Biz de yapabiliriz” düşüncesi yaygınlaştı.

■ Ekonomideki modernleşme eğilimi, İstanbul ve büyük sanayi merkezleri dışındaki illeri de etkiledi.

■ KOBi’lerde göreve gelen ikinci kuşak dışa açık ve daha eğitimli idi.

■ KOBÎ’ler, kurumsallaşma doğrultusunda mesafe aldı.

■ Hiyerarşik bir yapıya sahip büyük şirketlerin aksine daha esnek ve hızlı olan KOBt’ler küreselleşmeye ve teknolojik ilerlemeye daha çabuk uyum gösterebiliyordu.

DİNAMİZMİN KAYNAĞI

Rating kuruluşları ve yabancı yatırımcılar, Türkiye ekonomisini değerlendirirken sık sık bir içsel dinamizmin varlığından söz ediyor. Bu dinamizmin bir kaynağını da KOBl’lerdeki isimsiz ve cesur girişimciler oluşturuyor. Bu dinamizmin sonuçlan, aşağıdaki göstergelerde de somut olarak ortaya çıkıyor:

■    TOİK istatistiklerine göre toplam istihdamın yüzde 77,8’ini, maaş ve ücretlerin yüzde 51,5’ini, brüt yatırımın yüzde 41.1’ni KOBl’ler sağlıyor.

■    KOBl’ler ekonominin her alanında faaliyet gösteriyor. Bilgi ve iletişim ile hizmetler alanlarındaki artış bu işletmelerin yeni koşullara kolaylıkla uyum sağladığını gösteriyor.

■    İhracatın yüzde 59.6’sını, ithalatın yüzde 39.9’unu KOBt’ler gerçekleştiriyor. Ekonominin tümünde ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 60 dolayında kalırken, KOBl’lerde bu oran yüzde 82’yi buluyor. 1 ile 50 arasında işçi çalıştıran KOBl’ler toplam olarak ithalattan daha fazla ihracat yapmayı başarıyor.

■    Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) harcamalarının yüzde 14.9’u KO-Bî’lerde yapılıyor. Ar-Ge’de çalışanların yüzde 23.5’i KOBl’lerde istihdam ediliyor.

■    Son 10 yılda KOBİ’lerin inovasyon konusunda da aşama kaydettiği görülüyor. Yenilikler hem teknoloji, hem de yönetim ve pazarlama konusunda yürütülüyor. Araştırma sonuçlarına göre KOBt’lerin yüzde 50.8’i yenilik faaliyetinde bulunuyor. KOBİ’lerin yüzde 34.6’sında teknoloji, yüzde 42’sinde organizasyon ve pazarlama konusunda yenilikler uygulanıyor.

AB’nin inovasyon skor tahtası istatistiklerinde kendi içinde inovasyon yapan KOBl’lerin oranının yüzde 28.2’yi bulduğu belirtiliyor. Bu oran AB’deki yüzde 30.3’lük orana çok yakın bir düzeyde bulunuyor.

■ KOBl’lerin yüzde 92.2’sinde internet erişimi, üretim ve ticaret faaliyetinin geliştirilmesinde kullanılıyor.

KOBl’ler ekonominin krize karşı dayanıklılığını da artırıyor. Ekonomistler, Almanya’nın krizden diğer ülkelere göre daha az zarar görmesinin bir nedeni olarak KOBİ kesiminin güçlülüğünü gösteriyor.

Ekonomideki dinamizmin ve büyümenin sürdürülmesi için KOBÎ’lerin gelecek yıllarda yeni yatırım alanlarına yönelmesi ve dünya standartlarında mal ve hizmet üretimini gerçekleştirmesi gerekiyor.

Faruk TÜRKOGLU / Para