Teknogirişimciler İçin Kuluçka Merkezleri

Erken aşama teknoloji yatırım merkezleri, teknoloji alanında girişim yapmak isteyenleri bekliyor. Kuluçka merkezi olarak da bilinen bu merkezler, girişimcilere, projeleri daha fikir aşamasındayken mentorluk, ofis, danışmanlık gibi hizmetler sunuyor. Proje geliştiğinde ve ürün ortaya çıktığında da yatırımcılarla buluşturup fikrin hayata geçmesinde yardımcı oluyor. Fikri olan herkesi bekleyen kuluçka merkezlerinden birkaçıyla konuştuk, beklentilerini, kriterlerini sorduk.

Girişimcilik son yıllarda çok popüler oldu. Birçok iş fikri, destekler ve yatırımcılar sayesinde hayata geçebiliyor. Henüz işin başında olan girişimcilere destek olan kuluçka merkezleri de kendilerine başvuru yapan ve gelecek gördükleri kişilere, fikirlere yatırım yapıyor. Çalışacakları ofisten telefona, avukatlık hizmetlerinden mentorlara birçok konuda yaratıcı projelerin hayata geçmesi için destek oluyorlar.

Bu kuluçka merkezlerine de birçok başvuru oluyor. Hemen hemen hepsi için ilk aşamada internetten bir başvuru formu dolduruluyor ve bir eleme yapılıyor. Proje bu aşamayı geçerse fikir sahibi görüşmeye çağrılıyor ve süreç başlıyor. Girişimci görüşmede fikrini kabul ettirebilirse projenin geliştirilmesi için çalışmaya başlıyorlar. Yeterli ilerleme kaydedildikten sonra sponsorlara, yatırımcılara sunumlar yaparak fikrin hayata geçmesi için çalışıyorlar. Alınan başvurulara bakılırsa teknoloji sektörüne ilgilinin büyük olduğu anlaşılıyor. Özellikle erken evrede, proje aşamasındaki teknoloji girişimleri sürekli artıyor. İnternetin yaygınlaşması, akıllı mobil cihazların daha çok kullanılması bunun en önemli nedeni. Bu da teknogirişimcilere fırsat yaratıyor.

Teknoloji alanında girişimcilerin fikirlerini bekleyen birçok kuluçka merkezi var. Bunlardan birkaçıyla görüştük, kriterlerini sorduk.

Kurulan şirketten hisse alıyorlar
2012’de kurulan Enkuba, başta Türkiye olmak üzere, Doğu Avrupa bölgesinde kuruluş aşamasındaki mobil ve internet bazlı şirketlere büyütme amaçlı destek sağlayan bir kuluçka merkezi. Enkuba’nın seçim kriterlerine uyan ekiplerle, ekip üyelerinin ihtiyaçlarına göre 3 aylık bir çalışma programı hazırlanıyor. Programın sonunda, sürdürülebilir bir ilk ürün geliştirilmesi hedefleniyor. Enkuba Yönetici Ortağı Ufuk Kayserioğlu, gerektiği durumlarda şirket kuruluşunu yaptıklarını, hukuki ve mali destek sağladıklarını söylüyor. Bunların karşılığında Enkuba yeni kurulan şirkette azınlık hisse alıyor ve azınlık ortak olarak gerektiği ve istendiği durumlarda şirketin büyümesine ve yeni sermayedarlarla buluşmasına katkı yapmaya devam ediyor. Mobil ve internet projesi olan ekipler www.enkuba.com/apply-now/ aracılığı ile başvuruda bulunabiliyor. Başvuru için herhangi bir kısıtlama yok, ancak seçim kriterleri var. En önemli unsur kurucu ekibin girişimci nitelikleri. www.myfikirler.com Öncelikle başvuran ekiplerin yaratıcı projeler geliştirme ve projelerini yeni ekonomi düzeninde gerçekleştirebilme yetkinliklerini değerlendiriliyor.

Şirketi kurmak kolay kapatmak zor
2008 yılında kurulan Etohum her yıl Türkiye’deki potansiyeli yüksek, internet üzerinde kendi girişimini başlatabilecek girişimcileri seçiyor. Bu erken aşamadaki girişimlere yatırımlar yapıyor, bir sonraki yatırımcılarla tanışmalarına ve büyümelerine yardımcı olmaya çalışıyorlar. Etohum, her yıl seçtiği girişimcilere belirlediği süreç içinde mentorluk, danışmanlık ve ortaklık çalışmaları yapıyor. 4 yıl içinde Etohum’a 5.250 başvuru olmuş ve Etohum olarak 25 girişimle ortaklık yapılmış. Bu girişimlerin 10 tanesi de yatırım fonlarından, melek yatırımcılardan destek almış. Başvuru süreçleri Temmuz ayında başlıyor. İnternet alanında yeni bir fikri olan veya girişimini başlatmış herkes Etohum.com üzerinden başvuru yapabiliyor. Ne yaş, ne eğitim, ne de başka bir koşul var. Temmuz–Aralık ayları arasında Etohum’a başvuru yapan adaylar değerlendiriliyor. Mülakatlardan sonra 40 girişim seçiliyor ve Etohum bu girişimlerle ortaklık yapıyor. Bu girişimciler, ocak ayı içinde Yatırımcı Kulübü’ne sunum yapıyor. Sunumlar sonrasında, 15 girişim belirleniyor ve bu girişimler şubat ayında Startup Turkey kampına gidiyor. 5 günlük kampa, Türkiye’den ve yurtdışından yatırımcılar davet ediliyor ve girişimciler yatırımcılarla buluşuyor. Yatırım almanın, bir amaç değil süreci hızlandıran bir değişken olduğunu belirten Etohum kurucusu Burak Büyükdemir, diğer girişimlerle çalışmaya devam ettiklerini söylüyor. Etohum sürecinde ortaya çıkan girişimlerden bazıları Grupanya, balerin.com, evidea, pabbuc.com, indirdik, pembepanjur.com… Endeavor, Bilkent Cyberpark, ODTÜ Teknokent, ATOM, Nokia, Qualcomm, Pozitron, Mynet, Markafoni, Sporx, Sahibinden, Reklamz, Sadecehosting, Nokta, Yemeksepeti ve Pozitiftv işbirliği yaptıkları kuruluşlar arasında. Büyükdemir, şirket kurmanın Türkiye’de kolay olmasına rağmen, kapatmanın yıllar aldığını söylüyor. Bundan dolayı ürün hazır değilse şirket kurmanın çok anlamlı olmayacağını da ekliyor. 2012 yılında seçilen 40 Etohum girişiminin konulara dağılımı şu şekilde olmuş; eğitim yüzde 10, e-ticaret yüzde 20, Ar-Ge yüzde 7,5, SAAS yüzde 10, sosyal medya yüzde 12,5, mobil yüzde 17,5, oyun yüzde 15 ve  online hizmet yüzde 7,5.

İş tutkusu konusunda ikna olmamız lazım
Inventram, 2010 yılında Koç Holding – Koç Üniversitesi ortaklığı ile bir erken aşama teknoloji yatırım şirketi olarak kuruldu. 2012’nin ilk yarısı itibariyle yatırım sürecinde yer alan 16 projeleri var. Yaptıkları yatırımlar projenin büyüklüğüne ve ihtiyacına göre 50 bin lira ile 1 milyon liralık bütçeler ile hayata geçiriliyor. Inventram Genel Müdürü Cem Soysal öncelikle fikrin arkasındaki insanın kendilerini ilgilendirdiğini söylüyor: “Fikrin sahibinin eğitimi, iş tecrübesi, yapabilirlikleri ve iş tutkusu konusunda mutlaka ikna olmamız lazım.”

Bir fikrin ya da projenin bazı temel sorulara da cevap vermesi gerekiyor: Fikri ortaya atan alanında profesyonel bir eğitime ve geçmişe sahip mi? Projesini ürünleştirebilir mi? Çözüm ve inovasyon getiriyor mu? Rakipler için giriş bariyeri yüksek mi? Toplumun hayatı açısından farklılık yaratıyor mu? Ayrıca girişimciler geliştirmeyi planladıkları ürünün içinde yer alacağı pazarın dinamiklerini rekabet, fiyatlama ve segmentler anlamında çok iyi bilmeli. Soysal, “ben bunu tasarladım, bu iyi satar” derlerse çok büyük hayal kırıklığına uğrayacaklarını söylüyor.

Başvuruların çoğu www.inventram.com adresindeki proje başvuru platformundan geliyor. 2012’nin ilk yarısı 1.400’den fazla proje başvurusu almışlar. Turkcell, Microsoft BizSpark, Projes ve TOBB ile ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Küresel Girişimcilik Programı Inventram’ın başlıca statejik iş ortakları arasında yer alıyor. Ayrıca melek yatırımcı ağı Galata Business Angels’a da üyeler. Otomotiv, enerji, bilgi ve iletişim, internet ve mobil tabanlı hizmetler, biyoteknoloji ve sağlık, çevre teknolojileri, dayanıklı tüketim, savunma sanayi, nanoteknoloji, malzeme bilimleri ve kimya, tarım ve gıda teknolojileri, Inventram’ın destek verdiği teknoloji alanlarını oluşturuyor.

Ankara’da ikâmet şart
2010’da kurulan Viveka, yazılım, tasarım, ofis ve altyapı, iş geliştirme, yatırım koçluğu gibi hizmetleri girişimcilere sunarak fikirlerini prototipe çeviriyor. Her takım için ortalama maksimum 15 bin TL değerinde hizmet sunuyor, nakdi yatırım yapmıyorlar. Aradıkları 2-3 kişilik takımların tercihen Ankara’da ikamet etmelerine dikkat ediyorlar. Veya projeyi uzakta yönetebilecek bir haftalık programları olması gerekiyor. Başvuran ekipte getirilen fikrin özgünlüğü, girişimcinin liderlik özellikleri ve ekibinde projeyi tamamlayabilecek yetilere bakıyorlar. Yenilikçi biraz riskli ve satabilecek fikirler arıyorlar. Ön yatırım miktarı çok yüksek olmamalı pazar, teknoloji ve hukuksal riskleri olmamalı. Viveka Kurucu Ortağı Emin Okutan, girişimcinin projeyi 4 aylık bir maratonun sonuna kadar taşıyabilmesi
gerektiğini söylüyor.

15 bin TL sermaye veriyorlar
Girişim Fabrikası, Özyeğin Üniversitesi ve Turkcell ortaklığında 2011 yılında kurulmuş. Şimdiye kadar 14 şirkete destek vermişler. Seçilen tüm projelere 15 bin TL tutarında çekirdek sermaye sağlanıyor. İnternet, mobil, iletişim (ICT) konularında iş fikri olan, gerekli temel yetkinlikleri barındıran en az iki kişiden oluşan, 6 ay içinde beta lansman yapabilecek takımlarla çalışıyorlar. Başvuruda, iş fikrinin ICT alanlarında olması, iş modelinde veya teknolojide yenilik yapmak istemesi, iş fikriyle ilgili temel seviyede bilgi/tecrübeye sahip olunması, takımın girişime tam zamanlı vakit ayırabilmesi en temel beklentileri. Girişimcilere ücretsiz hukuki danışmanlık, bulut bilişim, marketing altyapı desteği sağlanıyor. 6 aylık dönemde girişimcilerin ofis, internet, telefon, mutfak gibi temel hizmetler de yine Girişim Fabrikası tarafından sağlanıyor. Özyeğin Üniversitesi Girişimcilik Merkezi Direktörü İhsan Elgin, teknogirişimcilerin, girişimcilerin çok küçük bir kısmını, yüzde 1’ini temsil ettiğini söylüyor. E-ticaret, eğitim, tekstil, sosyal medya ve mobil uygulamalar en çok başvuru aldıkları başlıklar.

Girişimcilerin en büyük sorunları
– Ofis kurma,
– Çekirdek sermayeye erişememe,
– İş ilişkileri kuramama,
– İş modellerini hayata geçirememe,
– İnsan kaynağı bulamama,
– Motivasyonlarını kaybetmeleri
– Mentorluk eksikliği girişimcilerin önündeki en büyük engeller.

Hürriyet İK – Zeynep MENGİ