Değişimin Şifresini Ancak Öğrenen Şirketler Çözer
Değişimin Şifresini Ancak Öğrenen Şirketler Çözer
GEÇEN yüzyılda “öğreten şirket” kavramı geçerliydi. O yıllarda ürünler, yalnız şirket yöneticilerinin görüş ve düşüncelerine göre şekillendiriliyordu. Pazarın oyun kuralları, yönetim kurullarının lüks döşenmiş odalarında belirleniyordu. Şirket yöneticilerinin “eğittiği” tüketici kitlesi zamanla uyandı. Rekabetin yoğunlaşması sayesinde tüketici pazarda devrim yaparak egemenliği eline geçirdi. Yeni dönemde, bu kez şirket yöneticileri, giderek daha seçici olan tüketicilerin ne istediğini, ileride neler isteyebileceğini öğrenmek zorundaydı.
Aynı dönemde küreselleşme, yalnız ulusal pazarın değil dünyanın başlıca ülkelerindeki pazarların da “okunmasını” gerekli kıldı. Tüm ülkelerdeki tedarikçiler ve tüketiciler hakkındaki bilgileri öğrenmeyenler, maliyetlerini düşüremiyor, ürünlerini satamıyordu.
Eskiden genel müdürün ve üst yöneticilerin değişimi izlemesi ve değişenleri öğrenmesi yeterli oluyordu. Yeni yüzyılda ise şirketin tümünün bir “öğrenen şirket”e dönüşmesi, adeta bir bilgi ve enformasyon makinesi gibi çözüm üretmesi gerekiyor.
ŞİRKETLERDE ÖĞRENME SÜRECİ
Ünlü yönetim bilimci Peter Senge, “öğrenen şirket” sürecinin şu aşamalardan sonra tamamlanabileceğini vurguluyor:
Ekiplerde birlikte düşünme: Çok zeki kişilerden oluşan bir ekipte bazen “ortak akıl” ortaya çıkmaz. Öğrenmenin hızlanması ve kolektif zekâ düzeyinin yükselmesi ancak birlikte düşünme ve çözüm üretme alışkanlığı ile mümkün olabilir.
işbaşında eğitim: Öğrenme sürecinin en önemli bölümü sınıflarda değil iş başında gerçekleşir. îş yapılırken elde edilen somut deneyimler üzerinde düşünen bir kişi yeni fikirler ve çözümler üretebilir.
Her kademede öğrenme: Şirkette eğitim çalışmalarından yalnız bazı yöneticilerin veya bir altın çocuklar ekibinin yararlanması umulan sonuçları vermez. Verimlilik, ancak eğitim tavandan tabana yapıldığında yükselir.
Kesintisiz öğrenme: Albert Einstein, bir gün Einstein, yüksek lisans öğrencilerinin sınavını yönetirken, asistanı yanına yaklaşmış ve “Sayın Profesör” demiş: “Bir sorun var. Sorularınız, geçen yılda sorduklarınızın aynısı.” Ünlü bilgin cevap vermiş: “Sorun yok. Bu yılın doğru cevapları farklı!”
Ekonomide ve teknolojide de doğru cevaplar neredeyse her yıl değişiyor. Bu nedenle hem bireysel hem de örgütsel olarak öğrenmeye hiç ara vermeden devam etmek gerekiyor.
ÖĞRENEN ŞİRKETTEN ZEKİ ŞİRKETE
Öğrenen şirketin, zeki şirkete dönüşmesi için bilginin verimli kullanılması ve geliştirilmesi gerekir. Aşağıdaki adımlar kolektif zekanın geliştirilmesinde önemli rol oynayabilir:
■ Aynayı içe çevirmek: Şirketin değişimi nasıl algıladığının bilinmesi öğrenme sürecinin başlangıcıdır. Eğer bilgiler şirketin bir kapısından giriyor, diğerinden çıkıyorsa öğrenme gerçekleşmez.
■ Zihniyet değişimi: Şirkette ve şirketin bölümlerinde, “Düşman dışarıda” ve “Suç başkalarında” düşüncesi yaygınsa öğrenme kesintiye uğrar. Sorunların kendi eylemlerinden kaynaklandığını bilen yöneticiler, öğrenmeye daha yatkındır.
■ Düzensizliklerin tespiti: Mal ve hizmet üretimi sırasında ortaya çıkan düzensizlikler, normal olasılık sınırları içinde kalıyorsa, bunlar bilgi değil veridir. Ancak beklenen olasılık dağılımının dışına düşen ender olayların analizi öğretici olabilir.
■ Eşiğe dikkat: İnsanlar bir duyguyu, ancak belli bir yoğunluğa geldikten sonra algılar.
Kurumlarda da olaylar belirli bir yoğunluğa ulaşmadıkça ve algılama eşiğini aşmadıkça öğrenme gündemine giremez. Eşik kavramı olayların birbiri ardına gelmesinin ne zaman eğilim haline dönüştüğünü ortaya koyar.
■ Kilit olayın belirlenmesi: Bazı olay ve olgular, performansın bağlı olduğu dayanak noktası niteliğindedir. Bu olay belirlendikten sonra veri yığını daha anlamlı bir şekilde örgütlenebilir.
■ Kara kutunun çözümü: Her şirkette dönem dönem ortaya çıkabilen başarısızlıkların analiz edilmesi de eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Geçmişten ve geçmişin hatalarından öğrenen şirket yöneticileri, gelecek için daha hazırlıklı olur.
