Yabancıların Türkiye Enerji Piyasasına Olan İlgisi
Geçen yıl yabancı sermaye alanındaki en büyük ortaklıklarından biri enerji alanında yapılmıştı. Genel Enerji ile Vallares arasındaki ortaklık, yabancıların Türkiye enerji piyasasına olan ilgisi açısından önemli bir veri oldu. Bu yıl da piyasa çok hareketli ve yabancılar oldukça iştahlı. Uzmanlar enerji sektöründe benzer hareketler bekliyor.
Enerji sektöründeki talep büyümesi ve yatırım ihtiyacı, Türkiye’de kişi başı tüketimin gelişmiş ülkelerin gerisinde olması, sektördeki serbestleşme süreci ve sektörün büyüme potansiyeline yönelik beklentiler, bu alanı yatırımcılar açısından çekici kılan en önemli faktörler. Dünyanın büyük enerji şirketleri, ortaklıklar, işbirlikleri ya da satın alma şeklinde Türkiye’de yatırım yapmak için fırsat kolluyor.
Enerji Bakanlığı projeksiyonuna göre, ülkenin enerji ihtiyacı her yıl asgari yüzde 6, azami yüzde 8 oranında büyüyor. 2020 yılında öngörülen elektrik miktarı 500 milyar kilovat saat olarak hesaplanıyor. Bu da her yıl sadece elektrik üretimi için 34 bin megavatlık yeni santral, yani yaklaşık 5 milyar dolarlık yatırım anlamına geliyor.
Ülkenin bu potansiyeli yerlilerin yanı sıra yabancıların da dikkatini çekiyor. Çünkü, 2020 yılına kadar enerjiye yapılması gereken yatırım 130 milyar dolar olarak ifade ediliyor. Ayrıca, ülkenin 35 milyar dolarlık elektrik üretim piyasası, 40 milyar dolarlık akaryakıt piyasası, 10 milyar dolarlık da doğalgaz piyasasından bahsediliyor.
EN GÖZDE SEKTÖR
Enerji sektörünün birleşme ve satın almalar açısından son yılların en gözde sektörlerinden biri olduğunu söyleyen Deloitte Türkiye Kurumsal Finansman Ortağı Başak Vardar, sektörde doğal gaz dağıtımdan elektrik üretimine, petrol aramadan toptan satışa kadar uzanan yelpazede işlemler gerçekleştiğini belirtiyor.
Yerli – yabancı ortaklığı alanında geçen yılın işlem büyüklüğü olarak en öne çıkan işleminin petrol ve gaz üretimi alanında Genel Enerji ile Vallares arasındaki ortaklık olduğunu dile getiren Vardar, şu değerlendirmede bulunuyor:
“Bu yıl ise, henüz kapanmamış olmakla birlikte Aquila’nin Akfen Grubu’na ait santral portföyünü satın alması ile Goldman Sachs’in Aksa Enerji’den hisse satın aldığı işlem ilk akla gelenler. Türk yatırımcılar da bu alanda aktif ve özellikle finansman, proje geliştirme, know how konusunda destek almak için yabancı gruplarla ortaklığı tercih ediyorlar. Bu hareketin önümüzdeki dönemde de devam edeceğini düşünüyorum.”
LONDRA BORSASI’NDA
Enerji sektöründe geçen yılın en önemli işlemi olarak Genel Enerji ile Vallares ortaklığı gösteriliyor. Çukurova Grubu ve Mehmet Se-pil’in ortak olduğu, 2004 yılından beri Kuzey Irak’ta petrol arama ve üretim alanında faaliyet gösteren Genel Energy Intemational’ın yüzde 50’si 2011 Kasım ayında İngiliz yatırım şirketi Valleres’e 2.1 milyar dolara satıldı. Irak’taki petrol sahalarında üretim için nakit ihtiyacı bulunan Genel Enerji’nin Valleres ile kurduğu yeni şirketin ismi Genel Energy PLC oldu. Birleşme ile birlikte 4.1 milyar dolarlık büyüklüğe sahip bir şirket ortaya çıktı.
Birleşme sonucu ortaya çıkan yeni şirket Genel Energy Plc. hisseleri Londra Borsası’nda işleme açıldı. Toplam rezerv ve üretim kapasiteleri ile Londra Borsa-sı’nda işlem gören petrol arama ve üretim şirketleri arasında ilk üç içinde yer alacak olan şirket, Londra Borsası’na (FTSE 100) kote ilk Türk ortaklı şirket olma özelliğini taşıyor.
HES’LERE AQUİLA TALİP
Akfen Holding, şirketin bağlı ortaklarından Akfen Hes Yatırımları ve Enerji Üretim (HES 1) bünyesinde bulunan İdeal Enerji (139-1 milyon Kwh), Çamlıca Elektrik (180.6 milyon Kwh) ve Beyobası Enerji (251.1 milyon Kwh) hisselerinin tamamının satışı ile ilgili olarak geçtiğimiz nisan ayında Almanya’da merkezli Aquila Hydropower ile mutabakat zaptı imzaladı.
Satış işlemlerine ilk olarak ideal Enerji hisselerinden başlanacak olup bu hisselerin devrine ilişkin satış sözleşmesi 29 Haziran 2012 tarihine kadar (en geç 31 Ağustos 2012) gerçekleşecek. Alım hakları kullanılırsa üç şirketin toplam değeri 353-9 milyon Euro’ya ulaşacak. Şirket yetkilileri, enerji santrallerindeki satış sürecinin Akfen’in enerjiden tamamen çıkacağı anlamına gelmediğini vurguluyor.
DEĞERİ 1.8 MİLYAR DOLAR
Elektrik üretimi, doğalgaz dağıtımı gibi alanlarda faaliyet gösteren ve Türkiye enerji talebinin yaklaşık yüzde 5’ini karşılayan Aksa Enerji, Nisan 2012’de hisselerinin yüzde 13-30’unu 240 milyon dolar karşılığında uluslararası finans kuruluşu Goldman Sachs’a sattı. Aksa Enerji, 2 bin 36 MW kurulu güç ve aylık 1 milyar kWh elektrik üretimi ile sektörün önde gelen kuruluşları arasında yer alıyor.
2017’de kuaılu gücünü 4 bin 500 MW’a çıkarmayı hedefleyen şirket, portföyünün yüzde 60’ını doğalgaz, yüzde 40’ını ise diğer yatırımların oluşturmasını planlıyor. Aksa, önümüzdeki dönemde 2.5-3 milyar dolarlık yatırım hedefliyor.
Bu anlaşmayı daha büyük bir iş hacminin ilk etabı olarak değerlendiren Aksa Enerji’nin ana ortağı Kazancı Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili Cemil Kazancı, “Goldman Sachs, oluşturduğu değerleme neticesinde 1.8 milyar dolar şirket değeri ile ortaklığa gitmeye karar verdi” değerlendirmesinde bulunuyor.
PRİMA ENERGY’E SATILDI
2004 yılında kurulan ve Tahinci-oğlu Holding çatısı altında yer alan Avrasya Gaz, Rus doğalgazını Türkiye’ye ithal eden şirketlerden biri. Şirket, 2009 – 2022 yılları arasında Türkiye’ye 500 milyon metreküp doğalgaz sevk etmek hakkına sahip. Rus Gazprom’a ait Prima Energy Trading, Avrasya Gaz’ın yüzde 26’lık hissesini satın almak için 2011’in sonunda başvuruda bulundu. Yılın başında anlaşmaya varıldı ama satış rakamı konusunda açıklama yapılmadı.
Öte yandan geçen yıl nisan ayında isviçreli enerji şirketi EGL ile Demirören Şirketler Grubu arasında da bir anlaşma yapıldı. EGL Türkiye ile Milangaz LNG, ‘Demirören EGL Enerji’ ve ‘Demirören EGL Gaz’ adlarıyla iki ortaklığa dönüştü. Anlaşma uyarınca Demirören Grubu ve EGL Grup belirtilen şirketlerde eşit sermaye payına sahip olacak. İki şirket, başta elektrik ve doğalgaz ithalat-ihracatı olmak üzere enerji ticaretine yoğunlaşacak. Şirketler birbirinin elektrik ve doğalgaz lisanslarından da faydalanabilecek. Bu ortaklıklarla iki şirketin yerel ve uluslararası tecrübelerinden faydalanarak, hızla büyüyen enerji piyasalarına ürün ve hizmet sunulması hedefleniyor.
YATIRIMA SOYUNDULAR
Geçen yıl, yurt içi ve yurt dışı EPC faaliyetlerinde büyüme hedefiyle Çalık Enerji, Kanada menşeili Anatolia Energy ile 8 adet arama ruhsatı çerçevesinde petrol ve doğalgaz arama çalışmaları için stratejik ortaklık kurdu. Buna ek olarak şirket, Anatolia Energy ile iki adet petrol ve doğalgaz arama ruhsatı için kontrat imzaladı.
Ünal Aysal’ın şirketi Unit Group iştiraklerinden Unit Investment NV’nin yüzde 60, Italyan Ansaldo Enerjia’nın yüzde 40 ortaklığıyla kurulan Yeni Elektrik Üretim ise geçtiğimiz yıl temmuz ayında Gebze’de bir doğalgaz çevrim santrali yatırımına soyundu. 865 megavvattlık güce sahip olacak olan santralin toplam yatırım bedelinin 1 milyar doları bulacağı belirtiliyor.
2013 sonunda ticari işletmeye alınması planlanan santralin, ulusal şebekeye ve İstanbul metropolü başta olmak üzere civardaki yoğun yerleşim yerlerine ve endüstriyel kuruluşlara elektrik sağlaması planlanıyor.
Özlem Bay Yılmaz / Ekonomist
