E-Ticaret’siz Ticaret Çok Zor

BANKALARARASI KART MERKEZİ (BKM) VERİLERİNE GÖRE TÜRKİYE’DE GEÇEN YIL YURTİÇİ VE YURTDIŞINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN TOPLAM E-TİCARET HACMİ 23 MİLYAR TL’YE ULAŞTI, PAZAR GEÇEN YILA ORANDA YÜZDE 57 BÜYÜDÜ. YERLİ VE YABANCI YATIRIMCILARIN DA İLGİ ODAĞINDA OLAN E-TİCARET SEKTÖRÜNÜN BU YIL DA YÜZDE 50 NİN ÜZERİNDE BÜYÜMESİ BEKLENİYOR.

E-ticaret, son dönemin en popüler konularından biri. Artık bilgi çağındayız, internet kullanımı hızla yaygınlaşıyor. İnternet üzerinden alışveriş yapanların sayısı ise her geçen gün daha da artıyor. Günümüzde elektronik eşyadan, gıdaya, araç kiralamadan ve spor malzemelerine kadar her türlü ürün internetten alınabiliyor. Türkiye, bu alanda çok hızlı koşuyor. 2009’da 10 milyar TL olan e-ticaret hacmi, 2010 yılı sonunda 15 milyar TL’ye, geçen yıl ise 22.9 milyar TL’ye ulaştı. Bu yıl ise yüzde 50’nin üzerinde bir büyüme bekleniyor.

İnternet üzerinden en fazla ulaşım biletleri, bilgisayar donanımı ve cep telefonu satın alınıyor. Bugün Türkiye’de 32 milyon internet kullanıcısı var.

Türkiye, bu sayı ile dünyada 12, Avrupa’da ise 4.sırada yer alıyor. Bu kadar çok sayıda ve en önemlisi etkin müşteriye neyi, nasıl satabiliriz’in sorusuna cevap arayan gıda, elektronik, tekstil, kozmetik, fırsat, ev eşyası, ulaşım ve daha birçok alanda faaliyet gösteren şirket, bu alandaki hedeflerini büyütüyor.

22 MİLYAR TL’LİK HACİM

Türkiye’de e-ticaret hacmi hızla büyüyor. 2010 yılı sonunda yerli ve yabancı kredi kartlan ile 91 milyon adedinde ve 15 milyar 137 milyon TL tutannda e-ticaret işlemi gerçekleştirildi. 2010 yılındaki ciro 2009’a göre yüzde 50 arttı. Yine geçen yıl da yüzde 57oranında bir büyüme gerçekleşti ve hacim 22.9 milyar TL’ye ulaştı. E-Ticaret Siteleri ve İşletmecileri Demeği (ETİCAD) Yönetim Kurulu Başkam Ercüment Erdem, her yıl ortalama yüzde 50’nin üzerinde büyüyen e-ticaret sektörünün, birçok sektör için itici güç halini aldığını söylüyor. Türkiye’de 5 yıl içerisinde 250 Milyar TL’lik hacme ulaşması beklenen e-ticaret sektöründe, hızlı lojistiğin büyük önem kazanacağını vurguluyor.

Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre en büyük payı ulaşım biletleri, bilgisayar donanımı ve cep telefonu alıyor. Bilgisayar donanımı, bilgisayar, cep telefonu, elektronik eşya, 2.el ürünler, spor ekipmanları, oto aksesuarları erkekler tarafından, kozmetik ürünleri ise kadınlar tarafından daha çok tercih edilirken, otel rezervasyonu, tur, tatil A SES grubu arasında diğer SES gruplarına göre daha çok satın almıyor.

ETİD (Elektronik Ticaret İşletmecileri Demeği) Yönetim Kumlu Başkanı Hakan Orhun, BKM verilerine göre geçen yıl bir önceki yıla göre işlem adedinde yüzde 40’lık bir artış yaşandığını söylüyor. 2005 yılında 76 TL olan bir kişinin harcamış olduğu ortalama alışveriş tutarının, 2011 yılında 182 TL ye yükseldiğini söyleyen Orhun, “Tüm rakamlar, e-ticaretin her yıl yüzde 50’ye yakın bir büyüme ile artışını devam ettirdiğini gösteriyor” diyor.

ABD’DEKİ PERAKENDE DÜNYASINDAN ÇARPICI RAKAMLAR

•    Son moda ürünlerin perakendecisi Abercrombie & Fıtch, 3 Ekim 2009’da sona eren beş haftalık dönemde elde edilen 244 milyon dolarlık net satış tutarına oranla bu yıl aynı dönemde yüzde 25’lik bir artışla 305.3 milyon dolarlık net satış rakamı elde ettiğini bildirdi.

•    Perakendeci American Eagle Outfitters, yine 3 Ekim 2009’da sona eren beş haftalık toplam satış rakamının yüzde 4 artışla 251 milyon Amerikan dolanıra çıktığını bildirdi. Geçen yıl durgun geçen aynı döneme oranla, aynı mağazalardaki satış rakamları yüzde 4 artış gösterdi.

•    ABD’nin ünlü departman store zinciri Macy’s, 2 Ekim’de sona eren beş haftalık dönem için %6.9’luk bir artışla toplam 2.183 milyar dolarlık bir satış rakamı bildirdi. Aynı mağazalar bazında Mary’sin Eylül ayındaki satışları bir önceki yıla göre %4.8 daha yüksekti.

İKİ YILDA YÜZDE 60 BÜYÜYECEK

E-ticareti son yıllarda patlatan neden ne? Uzmanlara göre, tabii ki en önemli neden internet kullanımının artması ve tüketicinin online alışverişin kolaylığını tercih etmesi. Uzmanlar, internet üzerinden alışverişin, kişilere seçme, en iyi ürünü en iyi fiyata satın alma konulannda imkan tanıdığını söylüyor. Güvenlik önlemleri arttıkça e-ticaret de yaygınlaşıyor. Kredi kartı güvenliği önemli bir nokta.

E-ticaret, 6 yıl içinde 40 kat büyüdü. Elektronik perakendeyle ilgili beklentiler, pazann daha da büyüceği yönünde. 2013’te internet kullanıcı sayısının 44 milyona, online alışveriş yapanlann 22 milyona çıkması bekleniyor. Farklı tahminler de var.

Örneğin bugün yüzde 2’den az olan online alışverişin perakende içindeki payı 2013’te yüzde 10 ila 12 arasında olacak. Aynca yabancı yatınmcı ilgisinin de devam etmesi bekleniyor.

Bu alanda bilindiği gibi ilk yatırım 2006’daki Biletix’in Ticketmaster tarafından alınması olmuştu. eBay, gittigidiyor’a yatınm yaptı, yemeksepeti. com’a yabancı ortak geldi. Tiger, trendyol.com’u, Alman Holtzbrinck ise cember.net’i satın aldı. 15 milyar Euro’luk cirosuyla dünyanın en büyük e-ticaret şirketlerinden Alman Otto Group, Türkiye’de Limango’yu kurdu. Facebook, Skype ve Spotify gibi önemli şirketlerin yatınmcısı olan Travas şirketinin ortaklanndan Klaus Hommels ise Markafoni’ye yatınm yaptı. 1.35 milyar dolarlık ciroyla dünyanın en büyük kolektif satın alma şirketlerinden olan Amerikalı Groupon, pazara sehirfirsati.com markasıyla girdi. Bu ilginin devam etmesi ve online seyahat ve uçak bileti satışı yapan şirketlere yönelmesi bekleniyor. Özellikle THYnin cirosunun yüzde 8’ini online bilet satışlanndan sağlaması ve bu alanda önemli büyüme oranlan yakalaması yabancı yatınmcılann bu konudaki iştahını amnyor.

DÜNYADA DURUM NASIL?

Türkiye geçen yıl, Hindistan’dan sonra dünyada en hızlı büyüyen ikinci e-ticaret pazan oldu. 2010 ve 2011 yıllannda Türkiye’deki e-ticaret sektörüne yaklaşık 750 milyon dolarlık doğmdan yabancı yatınm geldi. Bu rakam Türkiye’ye yapılan doğmdan yabancı yatınmlann yüzde 3.7’sini oluşturdu. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı yetkilileri, elektronik ticaret alanında dünyada önemli pazar paylanna sahip Amazon, eBay ve Naspers gibi şirketlerin Türkiye’de yatınmlannın her geçen gün arttığına dikkat çekti. Özellikle yabancı yatınmcılann Türkiye’deki elektronik ticaret potansiyelini ve gelişimini yakından takip ettiğini söyleyen yetkililer, “Ülkemizde e-ticaret yatırımlarım artırmış olup, özellikle son dönemde yabancı yatırımcılar ülkemizin e-ticaret potansiyeli ve gelişimi yakından takip ediyor” diyor.Dünyada 1 milyardan fazla kişi internetten alışveriş yapıyor. En fazla internetten alışveriş yapılan ülke Güney Kore. Güney Kore’de internet kullanıcılarının 99’u online alışveriş yapıyor. Dünyada e-ticaret pazannın hızlı bir büyüme trendi içinde olduğu görülüyor. Yakın gelecekte Amerika, İngiltere, Japonya, Almanya ve Çin gibi 5 ülkenin toplam e-ticaret hacminin 500 milyar dolar olacağı tahmin ediliyor. Türkiye ise bu ülkelerin içinde bulunduğu sıralamada Fransa’dan sonra yedinci sırada yer alıyor. ABD, online pazarın en gözde ülkelerinden. ABD’de online harcamalar bu yıl kasım ve aralık aylannda 32.6 milyar Amerikan dolarını buldu ve geçen yılın aynı dönemine göre bu rakam yüzde 13 arttı. ABD’deki online perakende satışları 155 milyar dolann üstüne çıktı. E-ticaret satışları 2014 yılı itibariyle ABD’de tüm perakende satışlar arasında yüzde 8’lik bir paya sahip olacak.

TÜRKİYE’DEKİ ŞİRKETLERİN GELİŞİMİ

Türkiye’de e-ticaret son bir yılda private shopping siteleri, fırsat siteleri, fiyat karşılaştırma ve sosyal paylaşım sitelerinin gelişiyle canlandı. Türkiye’de faaliyet gösteren online mağazalann geçmişi aslında çok eski yıllara dayanmıyor. 10 yaş ve üzerinde olan alışveriş siteleri arasında Hepsiburada, idefix, sahibinden, gittigidiyor gibi şirketler var. E-ticaret siteleri için 2000-2005 yıllan arasında bir yaprak dökümü oldu. 2001 ve 2004 krizlerinden etkilenen çok sayıda şirket, altyapı ve sermaye yetersizliği nedeniyle kapılanna kilit vurmak durumunda kalmıştı. Ancak alanında ilk olan siteler gayet başanlı bir şekilde faaliyetlerini sürdürüyor, ebebek, hepsiburada ve gittigidiyor.com gibi 10 yaş ve üzerindeki elektronik ticaret sitelerinin hemen hepsi faaliyet gösterdikleri alanlann ilkleri. Bugün, Türkiye’de bankalara kayıtlı 24 bin 541 sanal işyeri bulunuyor. Ancak bunlann sadece yansı aktif durumda. Son 10 yılda online alışveriş sitelerinin konseptinde de önemli değişikler yaşanıyor. Özellikle 2006’da sektöre yabancı girişiyle birlikte ilk başta her türlü ürünün satıldığı yatay yapıdaki siteler yerlerini daha az veya tek ürün gruplannın satıldığı dikey yapılara bıraktı. Son iki yılda bu alana damgasını vuran siteler ise alışveriş klüpleri oldu. Bu alanın Türkiye’deki en önemli temsilcileri ise Markafoni ve Limango olarak karşımıza çıktı. Bu siteler kapalı devre alışveriş mantığıyla çalışıyor. Sadece davetle üye olunabiliyor. Hedefleri ise sınırlı sayıdaki lüks ürünü kısıtlı zaman aralığında satmak. Böylece kulüp üyeleri her gün farklı bir alışveriş kampanyasıyla karşılaşıyor. Dünyanın en lüks markalannı yüzde 70’e varan indirimlerle satın alıyor. Markafoni ve Limango dışında son aylarda çıkış yapan şirketlerden biri Trendyol.

AÇILIM TEKSTİL-HAZIR GİYİMDE OLACAK

Türkiye’de e-ticarette halen elektronik ürün satışlannın hakimiyeti var. Ancak özellikle bu yıl açılımın perakende sektöründe olması bekleniyor. Mudo’dan Beymen’e, Silk&Cashmere’den Kiğılı ve Damat’a kadar birçok perakende şirketi, artık online satışlara da ağırlık vermeye başladı. Kiğılı’nın patronu Abdullah Kiğılı, Kiğılı markasıyla son bir yıldır e-ticarete de başladıklarım, bu konu üzerinde daha fazla çalıştıklarını söylüyor. Kiğılı’ya göre bu yıl perakende için e-ticaret yılı olacak. Ancak Kiğılı’nın bu konuyla ilgili bir tespiti var. Sadece bir tek markanın satışıyla e-ticaret yapmak pek verimli olmuyor. Dolayısıyla birkaç marka ve ürün grubunun bir arada satılmasıyla daha başarılı sonuçlar elde edilebilir. Kiğılıya bunun için diğer perakendecilerle bir işbirliği yapıp yapmayacaklannı soruyoruz. “Şu an öyle bin çalışmamız bunun için de görüşmelerimiz var” diyor. Orka Group da modaelinizde. com sitesiyle e-ticareti kullanan şirketlerden.

Grup kuruluşu olan ORD1SC şirketinin genel müdürü Levent Arar, internet üzerinden satışlara ağustos 2008’de başladıklarını söylüyor, tik zamanlarda, özellikle internet ortamında hazır giyim ürünlerinin satışı daha hareketlenmeye başlamadığından, ilk 4 ay sadece emekleme dönemi olmuş şirket için. Ancak 2009 yılı itibariyle, toplam mağaza satışlarına göre oranlandığında ortalama 3 mağazalarına yakın bir ciroyu elde eder duruma gelmiş site. Arar, “İnternet sitesi üzerinden sattığımız ürünlerin cirosu grup cirosunun yüzde 4’ü gibi bir paya sahip” diyor.

Sina Afra / markaforıi Yönetim Kurulu Başkanı
“DİKEY E-TİCARET SİTELERİ YAYGINLAŞACAK”

Markafoni’nin kurucusu Sina Afra, Türkiye’de ve dünyada dikey e-ticaret siteleri olarak adlandırabilecekleri e-ticaret sitelerinin yaygınlaşacağını ve insanların bu büyük siteler aracılığıyla online alışverişlerini yapacaklarını söylüyor. Bunun yanı sıra tek bir ürüne odaklanan niş sitelerin varlığıyla e-ticaret pazarı renklilik ve yaygınlık kazanacak.

Afra, dünyanın e-ticaret pazarı en büyük olan Amerika, İngiltere, Japonya, Almanya ve Çin gibi ilk 5 ülkesinin toplam e-ticaret hacminin 500 milyar dolar olacağını tahmin ettiklerini söylüyor. Afra, şöyle devam ediyor: “Türkiye bu listede Fransa’dan sonra yedinci sırada yer alıyor. 2006’dan bu yana Türkiye’deki e-ticaret pazarı hızla büyüyor. Türkiye pazarı dünyaya ayak uydurabiliyor. Yabancı yatırımcıların Türk e-ticaret pazarına gösterdikleri ilginin de bunun bir kanıtı olduğunu düşünüyorum. Türkiye e-ticaret pazarı 2012 yılında doyuma ulaşacak.”

Özge Yavuz / Ekonomist