Ünvansız Çalışanları Olan Bir Şirket Olabilir Mi

Gelecek, Ünvansız Şirket Yapılarına Yer Verecek

Ütopik bir düşünce diyebilirsiniz. Ünvansız çalışanları olan bir şirket olabilir mi hiç?

Özellikle Türk insanı ünvanı yükseldikçe kendini güçlü hisseden ve bu yüzden de Geert Hofstede’in çalışmalarında güç farkını (power distance) korumayı herşeyden önemli tutan ülkeler arasında yer alır.

Gelecekte şirketlerin ünvanlardan arınmış organizasyonlar olacağına inanıyorum. Dünyadaki son 10 yılda ki gelişmelere bakmanız, Occupy Wall Street olaylarını incelemeniz ve yeni jenerasyonların düşünce ve hareket biçimlerini gözlemlemeniz size ciddi ipuçları verecektir.
“A man is rich in proportion to the number of things he can do without.” (Cultural Creatives)
Neden mi? Gelin sebeplerine bakalım, böylece kendinizi geleceğin iş dünyasına hazırlamak için neler yapmanız gerektiğine bir göz atmış olursunuz.

Günümüzde şirketler çalışanına belli ünvan verir. Sekreter, müdür, teknisyen, genel müdür. Yetki ve sormluluk seviyenizi gösteren ünvanlardır bunlar. Kimisine göre neyi düşünüp düşünemeyeceğini, neyi konuşup konuşamayacağını da anlatır. Düşüncelerin ünvanınla sınırlı kalmalıdır bu ortamlarda.

Sonra bakarsınız yönetimler şirket içi takım oyunculuğunu güçlendirmek için, genellikle, birbirinden anlamsız ve gerçek iş döngüsüyle bütünleşmeyen eğitimlere tabii tutar çalışanlarını. Hatta öyle ki direktör, genel müdür, CEO’ların ‘apoletlerini’ kenara koyarak düşünmesini teşvik eden eğitim programları dahi vardır. İçimiz dışımız eğitim olur anlayacağınız.

Eğitim bitince ne olur?

Hepimiz ünvanlarımızın yazılı olduğu odalarımıza geri döneriz. Gerektiğinde ünvanımızı kullanarak iş yaptırma yolunu seçeriz. Takımlar kurarken ünvanlara bakarız. Pozisyonlara takılırız. Sonra ünvanına sarılmış olanları bunun doğru yönetim yolu olmadığını anlatmak için koçluk eğitimlerine yollarız. Ofisine döndüğünde direktör odasının santimetresiyle teknisyen çalışanın açık ofisinin bulunduğu ortama giren yönetici, yine ünvanını hatırlatan göstergelerle başbaşa kalır.

Açık kapı politikamız var deriz ve gerçekten bu politikanın sadece kapımızı açık tutmak olduğunu sanırız. İçeriye neden kimsenin girmek istemediğinden rahatsızlık duymayız.

En sonunda ‘kültür değişimine ihtiyacımız var’ diye yeniden başlarız düşünmeye. Nedense hep birilerini değiştirmek üzerinedir çabamız.

Büyük bir elektronik şirketinin CFO’su yılda 8 milyon euro kazanç sağlarken, üretim bandındakilerin 10 bin euro maaşla greve giriyor olmalarına şaşırırız.

İş dünyası geçmişe bakıp geleceği şekillendirmekten bıkmadı.

Yarabandı çözümlerden bıkmadı.

Değişim zordur.

Bugünün geçmişle pek bir ilişkisi yok.

Yepyeni bir dünya düzeni yaratılıyor. Uyuyan kim bakmak gerekiyor. Kafamızı içinde bulunduğumuz kumdan çıkartıp, biraz daha fazla kafa yormak gerekiyor.

Internet teknolojilerinin gelişmesi, sosyal mecraların dünyayı kasıp kavurması, göçlerin iklimsel değişmelere bağlı çoğalması, ABD’de gelir eşitsizliğinden yakınanların %47’lere varması ve ülke çapında ayaklanmaların baş göstermesi… Bu değişimler doğrultusunda ‘neden oluyor bunlar’ diye oturup düşünmemiz gerekiyor.

Komuniteler üzerine bir dünya kuruldu.

Crowd sourcing’in yapıldığı, sanal dostlukların kurulduğu ve büyüyebildiği bir dünya. Ünvanlara bakılmaksızın kişilerin yetenekleri, yetkinlikleri, azimleri ve heyecanları doğrultusunda birçok çalışma aldı başını yürüyor. Wikiler bunlardan biri.

Ünvanlar, çok kaba bir tabirle, insanı yetenekleriyle değerlendiremeyen, grupların kendi içinde ki dinamiklerini açık bir ortamda ünvan olmaksızın kurabileceğine inanmayan sistemlerin ürünüdür.

Ünvansız şirketlerin ütopik olmadığını kanıtlayan bir şirket de var. Yani çok da ütopik değil. İsmi Sun Hydraulics.

• Şirketin organizasyon şeması yok
• Çalışanların ünvanları ya da iş tanımları yok.
• Performans kriteri yok.
• Bonus, araba tarzı paketler yok.
• Düzenli toplantılar yok.
• Harcamalarınız için onay mekanizmaları yok.
• Hedefler yok!
• Ofis ortamları yok.
• Ortak akıl bir fikri kabul ediyorsa, hareket yönü belirlenmiş oluyor. Yani yöneticilere ve bu tür sıfatlara gerek yok.
• Her çalışan şirkette nereye uygun olduğunu kendi belirliyor.

Sadece bir kişinin ünvanı var. O da ‘Plant Manager’. Ama fabrika yöneticisi anlamına gelenden değil. Fabrikadaki bitkilere bakmaktan sorumlu yönetici!  [Imagining a New Sustainable Capitalism,Ian Cheshire]

Sun Hydraulics $170 milyon değerinde halka açık bir şirket. 1970 yılında kurulduğundan beri kar ediyor.

Yazan : Fatmanur Erdogan : kariyeryolculugu.com