Hisse Senedi Nedir, Hisse Senedi Piyasasının İşleyiş Şekli

Hisse Senedi Nedir?
Getirisi
Sağlayabildiği Diğer Haklar
Riskler
Strateji
Varlık Dağılımı Stratejinizdeki Yeri
Hisse Senedi Seçerken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Temel Analiz
Temel Analizde Kullanılan Oranlar
Elimizdeki Hisse Senedini Ne Zaman Satmalıyız?
Hisse Senedi Piyasasının İşleyiş Şekli
Alım-Satım İşlemlerinde Kar/Zarar ve Hedef Fiyat Hesaplama
İMKB Hisse Senedi Piyasası

Hisse Senedi Nedir?

Hisse senedi alarak bir şirkete ortak olursunuz. Her bir hisse senedi, şirket sermayesinin belirli bir bölümüne karşılık gelen ve sahibine ortaklık haklarından yararlanma imkanı veren kıymetli evraktır.

Şirket başarılı oldukça, yatırımınızın değeri de artar. Şirket ciddi bir olumsuzluk yaşarsa, siz de bu olumsuzluktan pay alırsınız.

Bir şirketin sermayesine ortak olurken, o şirketin büyüme potansiyelinden pay alabilmek temel amaçtır. Bu sebeple uzun vadeli yatırım stratejileri için daha uygundur.

Şirketin büyüyebileceğinin veya karlı olabileceğinin hiçbir garantisi yoktur. Şirketin değeri ile beraber hisse senedinin fiyatı yukarı veya aşağıya gidebilir. Hisse senedi yatırımcısı, büyüme ve/veya karlı olma ihtimali”nden pay alabilmek için yatırım yapar.

Getirisi

Hissedar, büyüme potansiyelinden pay alabilme ve yönetime katılabilme haklarına sahip olur. Bunun karşılığında, hissedarın şirketin gelirlerinin paylaşımındaki hakkı tüm şirkete kredi verenlerin (ticari alacaklıları, bankaları, gibi) haklarından sonra gelir.

Satış fiyatı, alış fiyatınızın üzerinde ise kar, altında ise zarar.
>Temettü ödemelerinden size düşen pay.

Sağlayabildiği Diğer Haklar

Hisseler değişen ölçülerde aşağıdaki hakları da sağlayabilir:

> Rüçhan hakkı.
> Oy kullanma, yönetime katılma.
> Tasfiyeden pay alma.
> Bilgi alma.

Riskler

Hisse senedi yatırımının içerdiği en önemli risk, hisse senedini satmak zorunda olduğunuz anda, hisse senedi fiyatının reel bazda (enflasyon etkisi arındırılmış bazda) aldığınız fiyatın altında olmasıdır.
Hisse senetlerinin değerleri genel olarak sermaye piyasalarını etkileyen faktörlerdeki dalgalanmalardan hızlı şekilde etkilenir.

Ekonomik krizler gibi sermaye piyasalarını etkileyen olumsuzluklar (Piyasa Riski), şirketin içinde bulunduğu sektöre ilişkin olumsuzluklar (Sektör Riski) veya şirketin kendi içindeki olumsuzluklar (Şirket Riski) şirket değerini etkiler.

Strateji

Farklı şirketler veya farklı sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin hisse senedi portfoyüne dahil edilmesi ile şirket ve sektör risklerinin önemli bir bölümü dağıtılabilir.

Aynı piyasa gelişmelerinden farklı şekilde etkilenen hisselerin seçimi ile de portfoyün piyasa riskini azaltmak mümkün olabilir.

Varlık Dağılımı Stratejinizdeki Yeri

Hisse senedi yatırımlarınızın büyüme potansiyeli, bono yatırımlarınızın büyüme potansiyelinden çok daha yüksektir. Ancak, hisse senedi yatırımları ile ana para kaybına uğrama riski de daha fazladır.

Hisse senedi yatırımı; elinizdeki hisseleri, bunlara ilişkin piyasa, sektör ve şirket risklerini, piyasadaki fırsatları sürekli ve dikkatli takip etmeyi gerektirir.

Hisse senedi seçerken farklı sektörlerden farklı şirketlerin hissesini alarak çeşitlendirme ile portföyünüzün riskini azaltabilirsiniz.

Örneğin, ekonomik dalgalanmalardan hızlı etkilenen otomotiv, beyaz eşya gibi sektörlerden firmaların yanında, yavaş etkilenen gıda, hızlı tüketim malları sektörlerinden şirketleri seçebilirsiniz.

Hisse senedi yatırımlarınızı yapmadan önce Fortis Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Yatırım Danışmanı’nıza danışmanızı önemle tavsiye ederiz.

Hisse Senedi Seçerken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Hisse Senedi seçerken dikkat edilmesi gereken unsurlar;

– Şirketin içinde bulunduğu sektör: Şirketin içinde bulunduğu sektörün potansiyeli, avantajlı, dezavantajlı yanları araştırılmalıdır. Sektörün cazibesini anlamak için; uzun vadeli büyüme potansiyeli, ortalama ve potansiyel karlılığı, ve sektördeki rekabet üzerinde durulmalıdır.

– Rakiplerine göre sektördeki konumu: Sektöründeki diğer firmalarla rekabette kazanmasını sağlayacak rekabet avantajları var mı diye bakılmalıdır.

– Büyüme potansiyeli: Yatırım yapmaya karar verilen sektör içerisinde en fazla büyüme potansiyeline sahip şirketler tercih edilmelidir.

– Yönetim kadrosu: Şirketin yöneticilerinin tecrübesi ve geçmiş başarıları incelenmelidir.

– İşletmenin sürekliliği: Ayrıca, seçilen şirketin nakit akımlarının (özellikle vergi faiz amortisman öncesi faaliyet karı) olması ve bu karın sürekliliği önemlidir.

Hisse senedi seçerken sık olarak kullanılan yöntemler teknik analiz ve temel analizdir.

Temel analiz şirketlerin bilanço ve gelir tablolarının incelenmesi ile gelecekteki hisse senedi fiyat performansları konusunda bilgi edinmeyi amaçlar. Temel analiz ile geçmişteki aktifleri, pasifleri, satışları, ürünleri, yönetimi ve piyasaları inceleyerek şirketin gelecekteki başarı veya başarısızlığını öngörmeye çalışılır. Böylelikle her hissenin piyasada ucuz veya pahalı olduğu konusunda bir kanıya varılır.

Teknik analiz ise finansal bilgileri dikkate almaz. Hisse senetlerinin geçmişteki fiyat ve hacim hareketlerinin grafiklerini bilgisayar programları ile inceleyerek, gelecekteki hareketlerle ilgili bir öngörüde bulunmaya çalışılır.

Temel Analiz

Temel analizde ilk olarak mali tablolar incelenir. Mali Tablolar; Bilanço, Gelir Tablosu ve Nakit Akım tablosudur.

– Bilanço: Şirketin toplam aktiflerini, borçlarını ve özsermayesini gösterir. Aktifler, dönen ve duran varlıklar diye ikiye ayrılır. Dönen varlıklar şirketin en likit aktifleridir. Duran varlıklar ise şirketin likit olmayan aktiflerini gösterir. Pasifler, kısa vadeli borçlar, uzun vadeli borçlar ve özsermaye olmak üzere üçe ayrılır. Borçlar kendi aralarında ticari ve finansal olarak ayrılır. Özsermaye ise şirketin sermayesi, yedekleri, yeniden değerleme fonu ve net karını içerir.

-Gelir Tablosu: Şirketin dönem içindeki satışlarını, satışların maliyetini, faaliyet giderlerini, faaliyet dışı gider ve gelirini, vergi karşılıklarını ve kar/zararını gösterir.

– Nakit Akım Tablosu: İşletmenin nakit giriş ve çıkışlarını gösterir. Faaliyet karına nakit çıkışı gerektirmeyen kalemler ilave edilir, işletme sermayesi değişimleri ve finansal hareketlere bakılır.

Bu tabloları kullanarak belirli oranları hesaplayarak sorularımıza cevap bulabiliriz. Oranları hesaplarken geçmiş 12 aylık dönemler de göz önünde bulundurulmalıdır. Fiyat / Performans analizi yapılırken kullanılan başlıca oranlar;

– Piyasa Değeri / Satış, Firma Değeri / Satış
– Piyasa Değeri / VAFÖK, Firma Değeri / VAFÖK
– Piyasa Değeri / Net Kar, Firma Değeri / Net Kar
– Piyasa Değeri / Defter Değeri

Bilanço Ana Kalemleri

– Dönen Varlıklar, şirketin en likit varlıklarıdır. Şirketin kolaylıkla nakite dönüşebilen ve bir yıl içinde veya bir işletme dönemi içinde (hangisi daha uzunsa) satılması veya tüketilmesi beklenen varlıklardır.

– Duran Varlıklar, şirketin likiditesi daha az olabilen ve uzun bir vadede kullanım için elde tutulan varlıklardır.

– Kısa Vadeli Borçlar, şirketin bir yıldan kısa süre içinde ödemesi gereken borçlardır.

– Uzun Vadeli Borçlar, şirketin bir yıldan daha uzun vadede ödemesi gereken borçlardır.

– Özsermaye, şirket ortaklarının katkısını, şirketin üretip dağıtmadığı karlarını ve sabit kıymetlerin yeniden değerlemesini içerir.

Brüt Satışlar, dönem içerisinde faturalanan tüm satışların toplamıdır.

– Satışların Maliyeti, dönem içerisinde satılan malın üretimi için oluşan maliyettir.

– Faaliyet Giderleri, dönem içerisinde oluşan satış ve genel yönetim giderleridir.

Temel Analizde Kullanılan Oranlar

Aşağıdaki oranları, sektörlerin ve aynı sektördeki şirketlerin birbirlerine göre performansını incelemek için kullanabilirsiniz. Bir yatırım kararının bu rasyolardan tek bir tanesi ile değil, hepsi birarada incelenerek verilmesi daha doğrudur.

Şirket Kısa Vadeli Borçlarını Ödeyebilir mi?

Cari oran hesaplanarak şirketin borç ödeme gücü hakkında bilgi edinilebilir. Oranın yıllar içinde büyümesi şirketin cari borç ödeme gücünün arttığını gösterir. Aynı dönem için karşılaştırılan şirketler arasında cari oranı yüksek olan şirketler daha likit durumdadır.

Cari Oran = Toplam Dönen Varlıklar / Toplam Kısa Vadeli Borçlar
Şirketin Likiditesi Değişiyor mu?

Kısa vadede hızla nakde dönüşebilecek dönen varlıkların, kısa vadeli borçları karşılama gücü için Asit Test oranı incelenebilir.

Asit Test Oranı = Toplam Dönen Varlıklar – Stoklar – Diğer Dönen Varlıklar / Toplam Kısa Vadeli Borçlar

Şirketin Borçları Artış Göstermiş mi?

Yüksek borçluluk firmanın borç ödeme gücünü olumsuz etkileyerek finansal riskini arttırabilir. Yüksek borçluluk hissedarların yüklendiği riski artıracaktır.

Kaldıraç Oranı = Toplam Borçlar / Toplam Aktifler

İşletme Kaynaklarını Karlı Bir Şekilde Kullanabiliyor mu?

Aktif Karlılığı oranı işletmenin varlıklarını karlı bir şekilde kullanıp kullanmadığını gösterir. Yüksek oran firmanın aktif yatırımlarından daha fazla kar ettigini gösterir.
Aktif Karlılığı Oranı = Net Dönem Karı / Aktif Toplamı

İşletme Özvarlıklarını Karlı Bir Şekilde Kullanabiliyor mu?

İşletmenin özsermayesine yapılan yatırımın kara dönüşüp dönüşmediğini gösterir. Yüksek oran firmanın özsermayesini daha karlı kullandığını gösterir.

Özvarlık Karlılığı = Net Dönem Karı / Toplam Özsermaye

İşletme Satışlarını Net Kara Dönüştürebiliyor mu?

İşletmenin dönem sonu net karının dönem içinde gerçekleştirdiği satışlara oranını gösterir.

Net Kar Marjı (%) = (Net Dönem Karı /  Net Satışlar ) x 100

İşletme, Faaliyetlerinden Kar Edebiliyor mu?

İşletmenin, finansman gelir ve giderlerinden bağımsız olarak, faaliyetleri dolayısıyla ne oranda karlı çalıştığını gösterir. Esas faaliyet karı brüt kardan (satış, yönetim gibi) faaliyet giderlerinin çıkarılması ile hesaplanır.

Faaliyet Kar Marjı (%) = (Esas Faaliyet Karı / Net Satışlar ) x 100

Piyasa Değeri

Bir şirketin toplam piyasa değerinin gösterir. Hisse senedi fiyatının hisse senedi adediyle çarpılması ile bulunan değerdir.

Piyasa Değeri = (Hisse Senedinin Fiyatı x Ödenmiş Sermaye)  / 1000

Net Finansal Borçlar:

Bir şirketin borç verenlerden temin ettiği fonları gösterir. Kısa ve Uzun Vadeli Banka Borçları’nın toplamından şirketin Hazır Değerler (Nakit, Mevduat) ve Menkul Kıymetleri’nin toplamının çıkarılması ile bulunan değerdir.
Net Finansal Borçlar = Kısa Vadeli Finansal Borçlar + Uzun Vadeli Finansal Borçlar -Hazır Değerler – Menkul Kıymetler

Firma Değeri:
Bir şirketin sermayedarlardan ve borç verenlerden elde ettiği fonlarla yarattığı toplam değeri gösterir. Şirketin piyasa değeri ile net finansal borçlarının toplanması ile bulunan değerdir.
Firma Değeri = Piyasa Değeri + Net Finansal Borçlar

Hisse Başına Defter Değeri:
Şirketin özsermayesinden her bir hisse başına düşen payı gösterir. Şirketin özsermayesinin hisse senedi adedine bölünmesi ile bulunur.

Hisse Başına Defter Değeri = (Özsermaye / Ödenmiş Sermaye) x 1000

Piyasa Değeri / Defter Değeri:
Bir şirketin piyasa değerinin, şirketin özsermayesinin kaç katı olduğunu gösterir.

Piyasa Değeri / Defter Değeri = Piyasa Değeri / Özsermaye veya

Piyasa Değeri / Defter Değeri = Hisse Senedinin Fiyatı / Hisse Başına Defter Değeri

Piyasa, Şirketin Birim Karı Başına Ne Kadar Fiyat Biçer?

– Piyasa Değeri / Net Kar (Fiyat / Kazanç)

Türkiye’de en sık kullanılan oranlardan birisi olan Piyasa Değeri / Net Kar (veya başka bir deyişle Fiyat / Kazanç) oranı, hisse senedinin kapanış fiyatının en son hisse başına kara bölünmesiyle bulunan orandır. Fiyat / Kazanç oranı yüksekse, piyasa şirketin gelecek dönemlerdeki karlarının yüksek olacağını beklemekte veya hisse senedi başına dağıtılacak temettüleri ve sermaye kazancını beklenenden daha düşük oranda iskonto eder.

Fiyat / Kazanç oranını daha sağlıklı hesaplayabilmek için, yıl içi dönemlerde kaydırılmış net dönem karı kullanılmalıdır. Yani, şirketin açıklanan en son finansal tabloları itibariyle son bir yıllık net karı hesaplanmalıdır. Kaydırılmış net dönem karı hesaplamasına bir örnek verecek olursak, şirket eğer en son altı aylık net kar rakamlarını açıklamışsa, kaydırılmış net dönem karı; en son açıklanan altı aylık net kar rakamı ile bir önceki yılın son altı ayında oluşan net kar rakamının toplanması ile elde edilir.

Bir önceki yılın son altı aylık net kar rakamını hesaplayabilmek için ise, bir önceki yıl sonu net karından yine aynı yılın ilk altı aylık net kar rakamı çıkarılır. Böylece, bir önceki yılın yedinci ayı başından içinde bulunulan yılın altıncı ayı sonuna kadar olan net kar rakamına ulaşılmış olur.

Fiyat / Kazanç = (Hisse Fiyatı) / (Şirketin Net Dönem Karı / Şirketin Toplam Hisse Adedi)

– Firma Değeri / Net Kar

Firma Değeri / Net Kar oranı, Fiyat / Kazanç oranından farklı olarak şirketin net borçluluk miktarını da dikkate alır ve firmanın yarattığı toplam değerin, şirketin net dönem karına bölünmesi ile hesaplanır.

Firma Değeri / Net Kar = (Piyasa Değeri + Net Finansal Borçlar) / Şirketin Net Dönem Karı

VAFÖK (Vergi, Amortisman, Faiz Öncesi Kar)

İşletmenin, vergi, amortisman, finansman gelir ve giderlerinden bağımsız olarak, faaliyetleri dolayısıyla ne oranda karlı çalıştığını gösterir. VAFÖK, faaliyet karına dönem içerisinde Satılan Malın Maliyetine yansıtılmış olan Amortisman giderlerinin eklenmesi ile bulunur. Bir başka deyişle VAFÖK, şirketin vergi, amortisman, faiz gelir ve giderlerinden bağımsız olarak operasyonlarından gerçekte elde ettiği kar tutarıdır.

VAFÖK = Esas Faaliyet Karı + Amortisman Gideri

Piyasa, Şirketin Birim Operasyonel Karı Başına Ne Kadar Fiyat Biçer?

– Piyasa Değeri / VAFÖK

Piyasa Değeri / VAFÖK oranı, hisse senedinin kapanış fiyatının en son hisse başına VAFÖK’e bölünmesiyle bulunan orandır. Piyasa Değeri / VAFÖK oranı yüksekse, piyasa şirketin gelecek dönemlerdeki operasyonel karlılığının yüksek olacağını beklemektedir.

Piyasa Değeri / VAFÖK = (Hisse Fiyatı) / (VAFÖK / Şirketin Toplam Hisse Adedi)

– Firma Değeri / VAFÖK

Firma Değeri / VAFÖK oranı, Piyasa Değeri / VAFÖK oranından farklı olarak şirketin net borçluluk miktarını da dikkate alır ve firmanın yarattığı toplam değerin, şirketin satışlarına bölünmesi ile hesaplanır.

Firma Değeri / VAFÖK = (Piyasa Değeri + Net Finansal Borçlar) / VAFÖK

Teknik Analiz

– Hisse fiyat hareketlerinin tahmininde Teknik Analiz dışında temel analizin yapıldığını söylemiş ve temel analizi incelemiştik. Bir hisse senedinin fiyatını etkileyen faktörler arasında şirket’in performansı ile ilgili faktörlerin yanı sıra, temel analiz ile incelenemeyecek olan çeşitli iç faktörler (hisse fiyat spekülasyonları, tiyo ve beklentiler), ve dış faktörler (alternatif para piyasaları, genel ekonomik ve siyasi durum) de bulunur.

– Gelecekteki fiyat hareketini tahmin etmek amacıyla, fiyat grafikleri kullanılarak geçmişteki piyasa hareketlerinin incelenmesine Teknik Analiz denir. Teknik analizin en önemli eksikliği geçmiş verilere dayanmasıdır.

– Teknik Analiz ile bir hisse senedinin kısa, orta ve uzun vadede fiyat trendini, gücünü, al/sat sinyallerini, aşırı alış veya satışta, toplanmakta veya elden çıkarılmakta olduğunu inceleyebiliriz.

– Dış faktörlerden dolayı teknik göstergeler hatalı sonuçlar verebilir. Hisse senetleri kendi dinamikleri yönünde farklı fiyat grafikleri çizer.

Murlaka okuyun: Ekonomi haberleri

Elimizdeki Hisse Senedini Ne Zaman Satmalıyız?

Hisse senetlerini satarken de, alırken olduğu gibi bazı prensiplerden faydalanabiliriz. Örneğin genellikle küçük yatırımcılar hisse senedinin fiyatı düştüğünde veya borsa düştüğünde paniğe kapılıp ellerindeki hisse senedini satar. Hisse senetlerini satmadan belirli faktörleri değerlendirmek gerekir. Bu faktörler;

– Hisse senedini henüz alırken bir satış stratejisi ve hedef fiyat belirleyebilirsiniz. Bu hedef fiyata yani amacınıza ulaşıldığında satmak doğrudur. Hedef fiyatı risk toleransınıza göre belirlemelisiniz.

– Piyasada şirketle ilgili çıkan dedikoduları, sorgulamadan doğru kabul etmek yerine somut bilgileri analiz etmeli, paniğe kapılmamalısınız.

– Sektöre güçlü bir rakip girebilir, rekabet artabilir ve bu sebeple şirketin hisse senetlerinin değeri düşebilir. Sektörle ilgili sizin belirlediğiniz elde tutma süreci içinde düzelmeyecek bir olumsuzluk oldu ise satmak doğrudur.

– Şirkette önemli bir değişiklik olursa, örneğin şirket yeni bir şirketle birleşmeye giderse veya yönetim değişirse bu şirketi olumsuz etkileyebilir mi? Birleşmenin avantajlarını ve dezavantajlarını gözönünde bulundurmalıyız. Yönetim değişikliği şirketi olumlu noktalara taşıyacabileceğı gibi aynı zamanda uyuşmazlıklara da neden olabilir.

Hisse Senedi Piyasasının İşleyiş Şekli

Hisse Senedi Piyasası, işlem görmekte olan hisse senedinin alıcı ve satıcılarının biraraya getirildiği bir pazar işlevi görmektedir. Her bir hisse senedinde alıcılar ve satıcılar belirli limitler dahilindeki fiyatlardan almak istedikleri veya satmak istedikleri hisse senedi miktarlarını belirtir. Alıcılar satıcıların satmaya razı olduğu en düşük fiyattan alım gerçekleştirdiğinde veya satıcılar alıcıların almaya razı olduğuı en yüksek fiyattan satış gerçekleştirdiğinde alım-satım işlemi gerçekleşmiş olur.

Borsada alım-satım işlemlerinin gerçekleştirilmesinde kullanılan birim Lot’tur. Bir lot hisse senedi, 1.000 adet hisse senedine veya başka bir deyişle 1.000.000.-TL nominal değerli hisse senedine karşılık gelir.

Bir seansta ya da dönemde alım-satım işlemi gerçekleştirilen menkul kıymetlerin toplam adedi, işlem miktarını verir. İşlem hacmi ise, her bir işlemin miktarı ile fiyatının çarpımının alt alta toplanması sonucunda elde edilen miktardır. Ağırlıklı ortalama fiyat, bir hisse için belirli bir dönemde gerçekleşen toplam işlem hacminin yine aynı dönem içerisinde gerçekleşen işlem miktarına bölünmesi ile bulunur.

Hisse senedinin bir seans süresince işlem görebileceği en alt ve en üst fiyat limitlerinin ve fiyat adımlarının belirlenmesine teşkil eden fiyata baz fiyat denir. Baz fiyat, menkul kıymetin en son işlem tarihindeki ağırlıklı ortalama fiyatının en yakın fiyat adımına yuvarlanması ile elde edilir.

Örnek: ABC hisse senedinin,

İkinci seans ağırlıklı ortalama fiyatı: 9.837 TL
Bir sonraki gün birinci seans baz fiyat aralığı: 5.100 – 10.000 TL
Fiyat Adımı: 100 TL

En yakın fiyat adımına yuvarlanmak suretiyle baz fiyat 9.800 TL olur.

Örnek: XYZ hisse senedinin,

Birinci seans ağırlıklı ortalama fiyat: 2.224 TL
İkinci seans baz fiyat aralığı: 1.025 – 2.500 TL
Fiyat Adımı: 25 TL

En yakın fiyat adımına yuvarlanmak suretiyle baz fiyat 2.225 TL olur.

Rüçhan hakkı kuponlarının ilk işlem gördüğü seansta daha baz fiyat tespit edilecek geçmiş fiyat datası olmaması nedeniyle kupon değerine yakın bir referans olarak kullanılmak üzere eski hisse senedinin bölünmeden önceki en son işlem gördüğü saatteki ağırlıklı ortalama fiyatı ve bedelli artırım oranı kullanılarak referans fiyatı bulunur.

Hisse senedi işlemlerinde, işlemler ancak daha önceden belirlenmiş fiyat adımlarından gerçekleştirlebilir. Hisse senetlerinin fiyat adımları baz fiyatına göre belirlenir. Emir verilirken fiyat adımlarına uymak zorunludur.

Örnek: ABC hisse senedinin önceki seans ağırlıklı ortalama fiyatı 1.188 TL ise, yeni seans baz fiyatı 1.200 TL olarak bulunur.

BAZ FİYAT ARALIĞI FİYAT ADIMI
10 – 1.000 TL 10 TL
1.025 – 2.500 TL 25 TL
2.550 – 5.000 TL 50 TL
5.100 – 10.000 TL 100 TL
10.250 – 25.000 TL 250 TL
25.500 – 50.000 TL 500 TL
51.000 – 100.000 TL 1.000 TL
102.500 – 250.000 TL 2.500 TL
255.000 – 500.000 TL 5.000 TL
510.000 – TL 10.000 TL

1.200 TL’lik baz fiyatı, 1.025 – 2.500 TL fiyat aralığında bulunduğundan, o seansta 25 TL’lik fiyat adımları uygulanır. Dolayısıyla, örneğin 1.210 TL’den alım satım emri vermek mümkün değildir.

Seans içerisinde her hisse senedi için önerilen tavan ve taban fiyatları o hisse senedi için fiyat aralığını oluşturmaktadır. Hisse senetleri piyasasında fiyat aralıkları baz fiyatın %10 altı ve üstü ile sınırlıdır. Alt ve üst sınırlar ilgili fiyat adımına uygun olarak yuvarlanır ve böylece fiyat değişme sınırları hesaplanmış olur. Örneğin, hisse senetleri piyasasında fiyatlar değişme sınırları içinde oluşur, her hareket fiyat adımı kadardır.

Örnek: A hisse senedinin 30 Mayıs 2001 ikinci seans ağırlıklı ortalama fiyatı 13.452 TL ve kapanış fiyatı da 13.000 TL’dir. 31 Mayıs 2001 tarihinde birinci seansta uygulanacak baz fiyat, fiyat adımı ve fiyat değişme sınırlarını hesaplayınız.

Baz Fiyat: 13.500 TL
Fiyat Adımı: 250 TL
Fiyat Marjı (%): + / – %10

– Alt Sınır: 13.500 – ( 13.500 * 0.10 ) = 12.150 TL
Alt sınır, fiyat adımına uygun olarak ; 12.150 TL’nin altındaki en yakın fiyat adımı olan 12.000 TL’ye yuvarlanır.

– Üst Sınır: 13.500 + (13.500 * 0.10 ) = 14.850 TL
Üst sınır fiyat adımına uygun olarak;: 14.850 TL’nın üstündeki en yakın fiyat adımı olan 15.000 TL’ye yuvarlanır.

– Fiyat Değişme Sınırları: 12.000 – 15.000 TL

Bu durumda, hisse ilk seans 12.000 TL’den kapanırsa bir önceki kapanışa göre %7.69 değer kaybetmiş, 15.000 TL’den kapanırsa bir önceki kapanışa göre ise %15.38 değer kazanmış olacaktır.

Alım-Satım İşlemlerinde Kar/Zarar Ve Hedef Fiyat Hesaplama

-Almış olduğumuz hisse senedinden elde ettiğimiz kazancı nasıl hesaplayabiliriz?

Hisse senetlerinden elde etmek istenilen kazancı hesaplamak için;

Kazanç= ( Satış Fiyatı – Alış Fiyatı ) * Alınan Lot Adedi * 1000

Örnek; ABC şirketinin hisselerinden 5.000 TL fiyatla 30 lot aldınız. Maliyetiniz 150 milyon TL olacaktır. Şu anda ABC hisseleri borsada 5.200 TL fiyattan işlem görüyorsa, hisse senedini hemen satmanız durumunda 6 milyon TL = (5200 5000) * 30 * 1000 kazanç elde etmiş olursunuz.

– Almış olduğumuz hisse senedinin hedeflediğimiz kazanca bağlı olarak satış fiyatının hesaplanmasını nasıl yaparız?

Satış Fiyatı= ( Maliyetimiz + Hedeflediğimiz Kazanç ) / (Alınan Lot Adedi * 1000)

Örnek; XYZ şirketinin hisselerinden 35.000 TL fiyatla 10 lot aldınız. Bu durumda, maliyetiniz 350 milyon TL olacaktır. Eğer bu yatırımdan 20 milyon TL kazanç elde etmek istiyorsanız satış fiyatınız;
37.000 TL =(350.000.000 + 20.000.000) / (10*1000) olmalıdır.

IMKB Hisse Senedi Piyasası

– 26 Aralık 1985 tarihinde faaliyete geçen İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda ilk hisse senedi işlemleri, 3 Ocak 1986 tarihinde gerçekleşmiştir. Başlangıçta, 36 borsa üyesinin işlem yapma yetkisine sahip olduğu piyasada, 41 anonim şirketin hisse senedi işlem görmekteydi.

– IMKB’nin ilk yıllarında fiyatların yazıldığı işlem panolarının kullanımı ile “tek fiyat-çok fiyat” veya “Toplu Açılış Fiyatı Yöntemi” olarak adlandırılan sistemle işlemler yürütülmekteydi. Bu sistem Kasım 1998’e kadar geçerli olmuştur.

– 1993 yılı Aralık ayına kadar panolara emirlerin aktarılmasıyla “Çok Fiyat, Sürekli Müzayede Sistemi” uygulanmasına geçilmiştir.

– 1993 yılı Aralık ayında ilk olarak düşük işlem hacimli 50 hisse senedi bilgisayar ortamında işlem görmeye başladı. Kasım 1994’e kadar aşamalı olarak tüm hisse senetleri bilgisayarlı sisteme alındı ve pano kullanımı Kasım 1994’te tamamıyle sona erdirilmiştir.

– 14 Temmuz 1994 tarihinden itibaren Hisse Senetleri Piyasası’nda ikincil piyasa seansı birden ikiye, dolayısıyla günlük işlem süresi de dört saate çıkarılmış, aynı tarihte takas süresi, işlem gününün iki iş günü sonrası (T+2) olarak belirlenmiştir.

– 1994 yılının sonunda, İMKB’nin kuruluşundan o döneme kadar işlem yapılan pazarın adı Ulusal Pazar olarak belirlenmiş ve sadece borsa kotunda bulunan şirketlerin hisse senetlerinin bu pazarda işlem görmesine olanak tanınmıştır. 1995 yılının ilk aylarından itibaren kotasyon şartlarını sağlayamayan şirketler için Bölgesel Pazar ve Yeni Şirketler Pazarı faaliyete geçirilmiştir. Bu süreç içerisinde piyasadaki gelişime paralel olarak Toptan Satışlar Pazarı ve Gözaltı Pazarları da kurulmuştur.