4.5G teknolojisi girişimcilere yeni iş fikirleri yaratacak

4.5G için geri sayım başladı. Türkiye’de internet hızı henüz istenen seviyede değil. Yeni altyapı yatırımlarıyla internetin hızlanması ve hem gündelik hayatımızda hem de iş dünyasında çok şeyin değişmesi bekleniyor.

İNTERNETE erişim hızı demek artık bilgiye erişim hızı demek. Kullanılan internet bağlantısının hızı uzun zamandır dünyada gelişmişlik göstergesi olarak kabul ediliyor. Türkiye’de henüz bu hız istenen seviyede değil. Ancak, son yıllarda fibere ve yeni nesil kablosuz iletişim ağlarına yapılan yatırımlar sayesinde internet hızında kayda değer bir artış var. 4.5G’nin hayatımıza girmesiyle birlikte bu hızın daha da artması ve hayatımızda köklü değişikliklerin olması bekleniyor.

45 ülkede var

Küresel Mobil Tedarikçiler Birliği (GSA) verilerine göre, şu anda 4G’yi 143 ülke kullanıyor. Dünya çapında 422 GSM operatörü 4G hizmeti veriyor, 638 operatör ise 181 ülkede çalışmalarını sürdürüyor. 2015 yılının ilk çeyreği sonu itibariyle dünya çapında 635 milyon 4G abonesi olacağı tahmin ediliyor. Teknik adı “IMT-Advanced” veya “LTE-Advanced” olarak adlandırılan 4.5G teknolojisini, dünya çapında 45 ülke şu an itibariyle aktif olarak kullanıyor. Maksimum hızı 300 Mbps’ye kadar çıkan bu teknolojiyi sunan 88 operatör bulunuyor.

Dünyanın önde gelen içerik dağıtım şirketlerinden Akamai’nin hazırladığı rapora göre, internet hızı dünya çapında artıyor. Rapora göre, geçen yılın son çeyreğinde Türkiye’deki ortalama internet hızı 5.8 Mbps oldu. Bu değer bir önceki çeyreğe göre yüzde 3.9’luk bir artış anlamına geliyor. Yıllık bazdaki ortalama internet hızı artışı ise yüzde 44 oldu. Türkiye’de internet hızının üst noktası ise son çeyrekte 33.7 Mbps oldu. Rapordaki bir diğer bilgiye göre, Türkiye’deki internet bağlantılarının yüzde 63’ü 4 Mbps’nin üstünde hızlara sahip. Yani abonelerin yarısından daha fazlasının hızı 4 Mbps ve üstündeki rakamlardan oluşuyor. İnternet abonelerinin sadece yüzde 3.5’inin hızı 15 Mbps’in üstünde değerlere sahip. Rapora göre, Türkiye’deki ortalama mobil internet hızı ise geçen yılın son çeyreğinde 4.6 Mbps oldu.

4.5G, 10 KAT ARTIŞ GETİRECEK

Artan fiber yatırımları ve akıllı telefon ve tabletlerdeki mobil internet hızını en az 10 kata kadar artıracak yeni iletişim teknolojisi 4.5G’nin hayata geçmesiyle bu hız artışı devam edecek. Ancak 4.5G’nin sağlıklı bir şekilde hayata geçebilmesi için yüksek performanslı altyapılara ihtiyaç bulunuyor. 4.5G ve fiber optik birbirini tamamlayan, birbirine güç veren iki teknoloji ve fiber 4.5G, 5G gibi yeni nesil mobil teknolojilerin olmazsa olmazı. Fiber yatırımlara geçmeden önce 4.5G teknolojisinin ne olduğunu açıklamakta fayda var.

4.5G TAM OLARAK NEDİR?

Dördüncü nesil kablosuz iletişim ağlarına genel olarak 4G adı veriliyor. Ülkemizdeyse 4G’nin daha gelişmiş bir sürümünün (LTE Advanced) kullanılacak olması nedeniyle, 4G yerine 4.5G kavramı kullanılıyor. Standart 4G bağlantısı, lOOMbps hıza ulaşabilirken 4.5G, 300Mbps (saniyede 37.5MB) ve üzerine ulaşabiliyor. Şu anki 3G şebekesi, yoğunluğun olmadığı zamanlarda 20-25Mbps’lik hızlara ulaşabiliyor. Bunu biraz açmak gerekirse; 3G ile 30 saniyede müzik indirirken 4.5G ile bu süre 1 saniyeye düşecek. Örneğin, oyun yüklemek 3G’de 3 dakika sürerken 4.5G’de 15 saniyede bu mümkün hale gelecek. Tabii bu hızların hepsi, baz istasyonundaki o anda bulunan aktif kullanıcı sayısına ve kullanılan veri kapasitesine göre değişiklik gösterecek.

“DAHA FAZLA İŞ MOBİL OLACAK”

Dahası da var elbette. Turkcell Genel Müdür Yardımcısı İlker Kuruöz’den aldığımız bilgilere göre, 4.5G sayesinde tüketicilere daha yüksek veri hızları, daha düşük gecikme süreleri sunmak mümkün olacak. Bu sayede bulut servislerinden mobil cihazlar üzerinden video izleme deneyimine, akıllı ev ve şehir altyapılarından mobil ofislere, yüksek boyutlu dosyaların paylaşılmasından mobil sağlık ve mobil eğitim servislerine kadar çok farklı sektörlerde büyük değişimler yaşanacak. Nesnelerin interneti döneminde her geçen gün daha fazla makinenin birbiri ile konuşması, daha yüksek veri transfer kapasitesi ve düşük gecikme süreleri gerektirirken, 4.5G teknolojisi akıllı şehirlere giden yolda ihtiyaç duyulan yüksek veri trafiğini rahatlıkla karşılayabilecek. Düşük gecikme süreleri, şirketler için de kritik öneme sahip. Bu sayede özellikle sahada faaliyet gösteren çalışanları olan şirketlerin gerçekleştirdikleri işlemlerin süresi kısalacak, dolayısıyla müşteri memnuniyetleri de yükselecek. Kuruöz, “Kısacası 4.5G teknolojisi ile önümüzdeki yıllarda çok daha fazla işin mobil olarak yapılabilmesini mümkün hale getirecek, müşterilerin mobil cihaz kullanım alışkanlıkları dönüşecek” diyor.

VERİMLİLİK ARTIŞI

Birey ve kuramların hayatını daha sorunsuz bir internet deneyimiyle zenginleştirecek olan 4.5G teknolojisi, daha hızlı ve rekabetçi iş süreçlerinin de mimarı olacak. Firma olarak 18 ülkede 4G, 12 ülkede ise 4.5G hizmeti verdiklerini aktaran Vodafo-ne Türkiye icra Kurulu Başkan Yardımcısı Haşan Süel, “Özellikle gecikme süresinin kısalmasıyla, online işlem ve faaliyetler gerçek zamanlı yapılabilecek.

Bu da iş süreçlerinde önemli ölçüde verimlilik artışını, rekabet-çiliği ve maliyet avantajını beraberinde getirecek. îş dünyası, daha akıllı ve yenilikçi iş yapma biçimlerini benimseyerek dijitalleşme-yi mümkün olan en hızlı şekilde gerçekleştirecek” diyor.

4.5G ile M2M (cihazlar arası iletişim) alanında da önemli değişiklikler olacak. Bu da aynı zamanda daha büyük bir bağlantı ekonomisine hayat verecek. 4.5G destekli M2M sayesinde, iş süreçlerinin hızlanması, akıllı kentlerde yaşama geçiş, eğitimden sağlığa, tarımdan belediyeciliğe birçok alanda verimlilik artışı mümkün olacak. Diğer yandan, 4.5G, yüksek performanslı bulut platformlarına erişim, ses ve görüntü akışı gibi hizmetlerde kullanıcı deneyimini önemli ölçüde artırırken, sağlık, güvenlik ve eğitim gibi alanlarda yenilikçi uygulamalar sunulmasına imkân tanıyor. Bulut çözümleri sayesinde tüm çalışanlar cihazdan ve lokasyondan bağımsız çalışma imkanına erişecek; esnek çalışma imkanlarıyla verimlilik artışı sağlanacak. Süel’e göre, 4.5G teknolojisiyle birlikte, mobil teknoloji kullanımındaki artışa bağlı olarak mobil uygulamalara olan ilginin artması sonucu yeni iş fırsatları sunan “uygulama (application) ekonomisi” de canlanacak.

GİRİŞİMCİLERE YENİ KAPILAR AÇACAK

4.5G teknolojisi, yeteneği daha da artırılmış bir ağ altyapısını temsil ediyor ve 5G’ye-geçişi mümkün kılıyor. “4.5G teknolojisini sadece hız ile tanımlamak işi çok basite indirgemek olur. 4.5G’nin sosyal hayatımızı nasıl dönüştüreceğini ise zaman içerisinde göreceğiz” diyen Türk Telekom Teknoloji Genel Müdür Yardımcısı Coşkun Şahin, 4.5G teknolojisinin, yapay zekâdan sanal gerçekliğe uzanan heyecan verici yeni nesil uygulamaların yaygınlaşmasını sağlayacağını ve özellikle girişimcilik ve inovasyon anlamında çok büyük kapılar açabileceğini söylüyor. 4.5G teknolojisinin sunacağı eşsiz mobil internet deneyimi iş dünyasında, medyada, dijital reklamcılıkta da yeni kapılar açacak.

TELEFON PAZARINA ETKİSİ

4.5G’yi kullanabilmek için her şeyden önce 4.5G’ye uyumlu akıllı telefonlarımızın ve buna uyumlu SİM kartlarımızın olması gerek. Bu teknolojiden yararlanmak için 4G özellikli telefonlar kullanılacak. 4G’li telefonlar 2014’den beri satılıyor. Şu anda ülkemizde 6 milyonun üzerinde bu özellikte telefon var. Türkiye’de yılda 15 milyon adet cep telefonu satılıyor. Bu yıl ise 10 milyona yakın 4.5G özellikli telefon satılması bekleniyor.

General Mobile Genel Müdürü Muzaffer Golcü, 4.5G ile akıllı telefon satışlarının yüzde 15-20 civarında artacağım düşünüyor. Golcü, iki yıldır General Mobile ürünlerinin 4.5G LTE teknolojisini desteklendiğini, yeni ürünlerin ise hem 4.5G hızında internet hem de CA (Carri-er Agregation) destekleyecek şekilde tasarlandığı bilgisini veriyor.

ASUS Sistem Iş Grubu Türkiye Ülke Müdürü Bora Aras ise, “Firma olarak yeni akıllı telefon ürünlerimizi zaten 4.5G destekli olarak piyasaya sürdük. Akıllı telefon ailemizin yeni üyesi Zenfone 2 de LTE yani 4.5G teknolojisine uyumlu olarak Türkiye’de satışa sunuldu” diyor.

DEĞİŞİM PAZARI OLUŞACAK

Bugün satışa sunulan telefonlarda üç ürün kategorisi var: 3G uyumlu cihazlar, 4G LTE uyumlu cihazlar ve gelişmiş LTE olarak adlandırılan 4.5G uyumlu cihazlar. Pazardaki ürünlerin çoğu LTE-4G uyumlu akıllı telefonlar. Yakın zaman içerisinde satışa sunulacak ürünler de 4.5G uyumlu olacak.

LG Electronics Türkiye Mobil İletişim Satış Bölüm Başkanı Ufuk Gürsoy, “Özellikle eski veya güncellenemeyecek yazılım ve donanıma sahip ürün kullanıcıları için 4.5G platformunun önemli bir değişim pazarı fırsatı yaratacağına inanıyorum. Bütün kullanıcı evrenini dikkate aldığımızda, çok önemli bir değişim pazarı oluşacağını ve özellikle 5 inç ile 6 inç arasında kullanılan akıllı telefon pazarının daha da önemli bir hale geleceğini öngörüyoruz” diyor.

SİM KARTLAR DEĞİŞECEK

4.5G kullanımı için SİM kartların uyumu olmazsa olmaz. Ancak Türkiye’deki SİM kartların yarısı 4.5G’yi desteklemiyor. Şu anda Türkiye’de yaklaşık 72 milyon cep telefonu hattı abonesi var. Bu abonelerin yarısında 4.5G uyumlu SİM kart bulunmuyor. Abonelerin çok büyük bir kısmının yeni teknolojiyi kullanabilmesi için yeni bir SİM kart alması gerekiyor. Kartını henüz değiştirmemiş ve mobil iletişim operatörlerinin bu kapsamda sunduğu kampanyadan yararlanmayan aboneler ücret karşılığında 4.5G’li SİM kartı satın alabilecek.

Operatörlere göre değişen bu ücretler, Avea’da 8 TL, Turkcell’de 19 TL, Vodafone’da ise 15 TL.

30 BİN YENİ BAZ İSTASYONU

1 Nisan 2016 tarihinde 4.5G hizmeti verecek olan operatörlerin 2024’e kadar Türkiye nüfusunun yüzde 95’ine yeni bağlantıyı ulaştırması gerekecek. Bunun için altyapının yeterli olması ve mevcut baz istasyonlarının yenilenmesi ve sayılarının artırılması gerekiyor. Şu anda Türkiye’de yaklaşık 100 bin civarında baz istasyonu olduğu tahmin ediliyor. 4.5G için ise mevcut baz istasyonlarının 4.5G hizmetine uygun hale getirilmesi ve ek olarak 4.5G için yeni baz istasyonlarının da kurulması gerekiyor. 4.5G ile Türkiye’deki toplam baz istasyonu sayısının yaklaşık 130 bine yükselmesi bekleniyor.

TELKODER Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Ata Arıak, baz istasyonlarıyla birlikte fiber altyapı gerçeğine de dikkat çekiyor. Arıak, “4.5G ile ortaya çıkacak olan büyük kapasitenin taşınabilmesi için her baz istasyonunun fiber ile merkez santrallere bağlanması gerekiyor. Yeni ihale ile baz istasyonu sayısı artacak. Yani fiber şebekelerin hızla yaygınlaştırılması şart. 4.5G için fiber altyapının tahminen 5-6 kat artırılması gerekiyor” diyor. Son beş yılda fiber altyapının yıllık artış hızının yaklaşık yüzde 23 olduğu görülüyor. Bu da beş yılda ancak iki kat artış olabildiği anlamına geliyor. Arıak’a göre, fiber altyapı açığı bu kadar kısa sürede kapatılamayabilir.

YERLİLİK ŞARTI ARTTI

Ayrıca ihale kapsamında kullanılacak baz istasyonlarında yerlilik şartı aranıyor. Henüz bu şartlar netleşmiş değil ancak yatırım yapacak şirketlere birinci yıl için en az yüzde 30, ikinci yıl için en az yüzde 40 ve üçüncü yıl ile devam eden yıllarda en az yüzde 45 yerli ürün kullanma zorunluluğu getirildi. Türk Tele-kom’dan Coşkun Şahin, “4.5G teknolojisinde yerli baz istasyonları da kullanacağız. Yerli baz istasyonunun prototipleri üretildi. Avea laboratuvarında ilk prototip ürün test ediliyor. Yeni dönemde her alanda insan kaynağına yaptığımız yatırımlar artarak devam edecek” diyor.

“Vodafone Türkiye olarak, yerli üretimini desteklemek konusunda kararlıyız” diyen Haşan Süel ise, ULAK Projesi’yle hayata geçecek prototip baz istasyonunu en kısa sürede test etmek istediklerini aktarıyor ve şöyle devam ediyor: “Maalesef ülkemizde henüz yerli tedarikçi çeşitliliği hayata geçmiş değil. Bu da, operatörlerin en uygun fayda/maliyet çözümüne sahip tedarikçiyi seçmesini zorlaştırıyor. Yerli baz istasyonu üretiminin, ancak maliyet avantajı, maliyet ölçeği ve yüksek Ar-Ge yatırımları gibi unsurlar göz önüne alınarak yapılması durumunda bir avantaja dönüşebileceğim düşünüyoruz.”

FİBER YATIRIMLARIN ARTMASI ŞART

Ayrıca fiber şebekelerin hızla yaygınlaşması için “Geçiş Hakkı” ve “Tesis Paylaşımı” olmak üzere iki yol bulunuyor ve bu iki yol da henüz Türkiye’de verimli şekilde kullanılamıyor. Bir işletmecinin kendi şebekesini (fiber kablo, kanal, göz) kurabilmesi ve kamu/özel mülkiyet altındaki arazilerden geçebilmesi için kazı yapma izni alması olarak tanımlanabilecek “Geçiş Hakkı” izni konusunda Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından yapılan düzenlemeler henüz beklenen sonucu vermedi. “Tesis Paylaşımı” konusu da çok farklı değil.

Tesis paylaşımı yoluyla her işletmecinin kendi kazısını yapmasının yerine, mevcut kurulmuş fiber şebekesinin herkes tarafından kullanılması sağlanıyor. Bu sayede fiber şebekelerin yaygınlaşması büyük hız kazanabiliyor. BTK’nın ilgilendiği tesis paylaşımı konusunda da gecikmeli olarak yapılan düzenlemeden beklenen sonuç alınamadı.

“BTK’nm 2011 yılında aldığı karar ile Türk Telekom’u fiber yatırımı yapması halinde beş yıl boyunca tüm düzenlemelerden muaf tutmasının da rekabeti engellemek dışında bir şeye hizmet etmediği açıkça görülüyor. Yatırımların artması için bu kararın ortadan kaldırılması gerekiyor” diyen Arak, 4.5G ihale şartnamesindeki kademeli kapsama alanı şartını dikkate alarak ve fiber altyapı kurulmasının önündeki engellerin ortadan kaldırılmasıyla 4.5G hizmetlerinin sunulmasında sorun yaşanmayacağını söylüyor.

“FİBER KAPASİTEMİZ YETERLİ”

Operatörler ve internet servis sağlayıcıları fibere yıllardır yatırım yapıyor ve 4.5G ihalesiyle bu yatırım miktarı daha da artacak. Türk Telekom’dan Coşkun Şahin, “2005 yılından bu yana devam ettiğimiz ve yılsonuna kadar, lisans ve frekans bedeli hariç yaklaşık 20 milyar TL’yi bulacak olan yatırımlarımızın üçte ikisini altyapı ve fibere yaptık. Bu yatırımlar sayesinde, Türkiye’de 21 milyon hanenin 11.3 milyonuna fiber ulaştırdık” diyor ve fiber abone sayısının son bir yılda (2015 ikinci çeyrek büyüme oranı) yüzde 17 arttığı bilgisini veriyor. 2015’in birinci çeyreği itibarıyla, 197 bin km’lik fiber hatta sahip olduklarını aktaran Coşkun, “4.5G baz istasyonlarını besleyecek olan fiber altyapımız, yeni nesil mobil teknolojinin getireceği iletişim trafiğini de rahatlıkla taşıyabilecek” diyor.

“YATIRIM DEVAM EDECEK”

Turkcell Grubu 2007’de başlattığı yatırımlar sonucunda halihazırda 14 ilde ev ve işyerlerinin kapısına kadar 1000 Mbps hızında fiber internet hizmeti sunuyor. Yine aynı dönem sonuçlarına göre şirketin fiber ağ uzunluğu 34.2 bin kilometreye ulaştı. 14 ilde 1000 Mbps hızında internet hizmeti götürülen hane sayısı ise 2.2 milyonu aştı. “2015 yılı ikinci çeyrek sonuçlarına göre, bu dönemde bir çeyrekte kaydedilen en yüksek abone alımı ile fiber abone sayımızı 818 bine çıkardık. Bu abone sayısı ile yüzde 53 ile pazar liderliği konumumuzu sürdürüyoruz” diyen İlker Kuruöz, “Artık mobil iletişimde tamamıyla internet tabanlı bir teknoloji hakim hale gelecek. Bunun için de baz istasyonları arasındaki fiber bağlantılar taşıyıcı olacak. Diğer yandan akıllı ev ve şehir projelerinin temel taşıyıcısı da fiber altyapı olacak” diyor.

“ALTYAPIMIZ 4.5G’YE HAZIR”

Son üç yılda Ankara, İzmir, Adana, Diyarbakır gibi büyük şehirler başta olmak üzere 17 bin baz istasyonu 4G ve üstü teknolojilerle uyumlu bir teknoloji olan Single-RAN teknolojisiyle yenilediklerini aktaran Haşan Süel, “Bu yatırımla yeni nesil geniş-bant teknolojilerine geçişi, yeni baz istasyonları kurmaksızın, yazılım güncellemesi ve basit donanım kapasite artırımlarıyla tamarnlayabiliyoruz” diyor ve bu süreçte toplamda 300 milyon TL yatırım bedeline ulaşacak fiber altyapıyı 2.5 katma çıkardıkları bilgisini veriyor. Özetle, 4.5G’ye hazır olduklarını aktaran Süel, “Türkiye’nin ikinci en büyük uluslararası doğrudan yatırımı olan şirketimizin 2006 yılından bu yana toplam yatırımları satın alma bedeli, 3G ve 4.5G lisans bedelleri dahil olmak üzere, 16.5 milyar TL’ye ulaştı. Grubumuzun Spring projesi kapsamında yatırımlarımızı hızlandıracağımızı, 2014-2015 finans yılının başından itibaren iki yılda 2 milyar TL’lik yatırım yapacağımızı duyurduk. Yalnızca 2014-15 mali yılı içinde 1.3 milyar TL’lik yatırım yaptık. Son bir yılda teknolojilerimize yaptığımız yatırımı bir önceki yıla göre yüzde 52 artırarak Vodafone Türkiye tarihinin yatırım rekorunu kırdık. Yine son bir yılda yaptığımız yatırımlar ile fiber hat uzunluğumuzu iki katma çıkardık. Çok güçlü bir yatırım programıyla tüketicilerimize en iyi 4.5G hizmetini vereceğiz” diyor.

Girişimcileri Zengin Edecek İş Fikirleri