35 Milyar Dolarlık Franchising Sistemi Girişimcileri Bekliyor
Türkiye’de yıllık 35 milyar dolarlık işlem hacmine ulaşan franchising sistemi, hız kesmeden büyümesini sürdürüyor. Halen 7 bin 526 mağazasıyla Türkiye’ye yayılan 100 büyük franchising şirketi, 2013 sonuna kadar bin 874 girişimciyi daha bu sisteme dahil etmeyi hedefliyor.
Mavi Jeans, Burger King, Mado, Remax, Domino’s Pizza, Bimeks… Farklı sektörlerde faaliyet gösteren ve alanında başarılı bu markaların ortak bir noktası var. Hepsi büyümelerini franchise sistemi üzerine kurguluyor. İlk olarak ABD’de doğan ve bugün tüm dünyaya yayılan franchise sistemi pek çok şirketin büyüme dinamiğinin temellerini oluşturuyor. 1985 yılında McDonald’s’ın pazara girmesiyle franchise sistemiyle tanışan Türkiye’de bu sistem her gün yeni şirketleri ve girişimcileri dahil ederek büyüyor.
Franchising Derneği’nin (UFRAD) rakamlarına göre bugün Türkiye’de zincir işletmelerin sayısı bin 850’ye ulaşmış durumda. Bunların yüzde 24’ü yabancı, yüzde 74’ü ise Türkiye kökenli markalar. 35 milyar dolar bir ciroyu kontrol eden zincirlere bağlı şube sayısı ise 50 bin civarında. Son rakamlara göre franchise veya bayilik verenlerin sayısı bin 471’e ulaştı. Bunların zincirlerin içindeki oranı ise yüzde 78. Sadece kendi şubelerini açıp kendileri işleten zincirlerin oranı ise yüzde 22.
HİZMET ÖNE ÇIKIYOR
Önümüzdeki dönemde, ekonomik anlamda büyük potansiyele sahip olan franchising sistemine daha fazla girişimcinin dahil olarak, kendi işini kurması bekleniyor. Türkiye’yi franchising ile ilk tanıştıran şirketler yabancı olmasına rağmen bugün yerli şirketlerin de satış ve hizmet ağlarını genişletmenin en güvenli yolu olarak bu sistemi seçtiği görülüyor.
Son zamanlarda tüm dünyada ve Türkiye’de, hizmet sektörünün büyümesine paralel şekilde franchising sisteminde de çok hızlı bir büyüme süreci yaşanıyor. UFRAD Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Aydın, franchising sisteminin bu hızlı büyümesinin bazı nedenlerini, “Sistem için gerekli sermaye tutarı, girişimcinin motivasyonu, sistemin standart olması, kabul görmüş bir marka ve kontrol mekanizması” olarak sıralıyor.
Günümüzde müşterilerin zamanı etkin kullanmak istediğini, dolayısıyla en kısa zamanda kaliteli mal ve hizmet satın almayı arzu ettiklerini belirten Aydın, “Bu da kalitesini ve markasını kabul ettirmiş ürünlerin satıldığı mağazalardan alışverişle mümkün olmaktadır. Bu aşamada franchising’in önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır” diyor.
KONTROL MEKANİZMASI ÖNEMLİ
Franchise veren markaların öncelikle konseptlerini doğru oturtup, müşterilerin istek ve ihtiyaçlarına göre markalarını geliştirmeleri gerekiyor. Franchise sisteminin başarılı olması için kalite standardının yüksek tutulması ve operasyon-kontrol mekanizmasının çok etkin kullanılması gerekiyor. Zira her ne kadar franchise sistemi son dönemde şirketlerin büyümesinin ve yeni girişimcilerin daha güvenli bir şekilde yatırıma soyunmasının itici gücü olsa da, yapılan hatalar, sistemde başarısız örneklerin ortaya çıkmasına neden olabiliyor. Örneğin Gold Bilgisayar, İnci Ayakkabı gibi bazı şirketler stratejik hatalar nedeniyle franchise sisteminden çekilmek zorunda kaldı. Bu noktada başarılı olabilmek için bazı noktalara özellikle dikkat edilmesi gerekiyor.
Mustafa Aydın’a göre, franchise zincirlerin gelişmesindeki en önemli etken yönetim. Vasat yönetilen bir zincirin büyüyemeyeceğine dikkat çeken Aydın, şöyle devam ediyor: “Vasat yönetilen bir zincir büyüyemeyeceği gibi markalaşamaz, hatta rakipleri büyüdükçe o küçülür. İyi yönetilen bir zincir ise sıfırdan yola çıksa bile marka olur.”
Türkiye’de hızla sayısı artan alışveriş merkezlerinin markalara yer vermesi de son dönemde franchise zincirlerin gelişmesindeki en önemli etkenlerden biri. Müstakil perakendecilerin sürekli yaptıkları hatalar ve ihmaller, franchise zincirlerin tüketiciler tarafından tercih edilmesinde ve gelişmesindeki diğer bir önemli etken olarak görülüyor. Her işletmede aynı standardın tutturulmasını temel alan franchise sistemi, markalaşmada önemli bir rol oynuyor. Giderek bilinçlenen tüketici, güven veren franchise markaları tercih ediyor.
