23 İlde Yatırım Teşvikleri

23 ilde yatırım teşviği ve destekleri için ekonomist dergisinden Sibel atik ve Aram ekin duran’ın hazırlamış olduğu haberin ayrıntılarını paylaşıyoruz.

Yatırımcıya sunulan 7 destek

Danışmanlık Hizmeti Desteği
Bedelsiz Yatırım Yeri Tahsisi Desteği
Faizsiz Yatırım Kredisi Desteği
Anahtar Teslim Fabrika Binası Yapım Desteği
Üretim Tesislerini Taşıma D Desteği
Faiz indirimli İşletme Kredisi Desteği
Çağrı ve Veri Merkezleri Yatırım Desteği ile Veri Merkezleri için Enerji Desteği

Doğu ve Güneydoğu’da yatırımların teşvik edilmesi amacıyla Kalkınma Bakanlığı tarafından açıklanan ve 23 ili kapsayan’Cazibe Merkezleri Programı’na başvurular patlama yaptı. Binlerce firma 27 Şubat tarihinde başvuruların sona erdiği programa dahil oldu. Önümüzdeki birkaç yıl içinde Diyarbakır’dan Hakkari’ye, İğdır’dan Şanlıurfa’ya hayata geçirilecek yatırımlarla yüzbinlerce yeni istihdamın önü açıldı. Programa ilişkin kesin sonuçlar Kalkınma Bakanlığı tarafından nisan ayı içerisinde açıklanacak. Ekonomist Dergisi olarak, bakanlığın açıklamasından önce il il yapılan başvuruları araştırdık. 23 ilin Yatırım Destek Ofisleri’nden aldığımız verilere göre, Kalkınma Bankası’na yapılan başvurular hariç 23 ilde toplam 32,5 milyar TL’lik yeni yatırım başvurusu gerçekleşti. Bu yatırımların hayata geçmesiyle direkt olarak 158 bin yeni istihdam yaratılacak. Diyarbakır tekstil, Şanlıurfa ayakkabı, Muş tarım, Van lojistik üssü olacak.

Yıllardır terörün gölgesinde kalan ve gerek sosyal gerekse ekonomik kalkınmayı bir türlü yakalayamayan Doğu ve Güneydoğu illeri Cazibe Merkezleri Programı’yla yatırımcının odağına girdi. Hükümetin ocak ayında açıkladığı ve Kalkınma Bakanlığı yönetiminde ilerleyen Cazibe Merkezleri Programı çerçevesinde bölgede belirlenen 23 ile yatırım için yapılan başvuruların toplamı tahminen 82 milyar TL’yi buldu. Öyle ki bu rakam beklenenin üzerinde yatırımcı ilgisini ortaya koydu. 27 Şubat tarihinde başvuruların bittiği Cazibe Merkezleri Programı için kalkınma ajanslarına bağlı yatırım destek ofisleri ve Kalkınma Bankası’na yapılan başvuruların nihai sonuçlarının nisan ayında açıklanması bekleniyor.

Bakanlığın nisan ayında açıklaması beklenen çalışması öncesinde Ekonomist Dergisi olarak 23 ile tek tek ulaştık. Bu illerin bağlı oldukları Kalkınma Ajansları ve illerin yatırım destek ofislerine ulaşarak yapılan başvuruları derledik. Yaptığımız araştırmaya göre, direkt iller üzerinden yapılan başvuruların toplamı 2 bin 128’e ulaştı. Direkt başvuruların toplam yatırım tutarı ise 32,5 milyar TL’yi buldu. Kalkınma Bankası’na yapılan başvurularla bu rakamın çok daha yukarıya çıkması bekleniyor. Hazırladığımız araştırmanın sonuçlarına göre, en büyük ilgi ise 5,5 milyar TL’lik yatırım başvurusuyla Diyarbakır’a gösterilmiş bulunuyor.

BEKLENENİN ÜZERİNDE BAŞVURU

Cazibe Merkezleri’ne olan bu yüksek ilgi yatırıma dönüşecek mi, bunu zaman gösterecek. Fakat yapılan başvuruların sayısı umut veriyor. Bölge temsilcileri ve bakanlık beklenenin üzerinde bir ilgiliyle karşılaşıldığını ifade ediyor. Bölgedeki yeniden yapılanma süreci, yükselen döviz kuru ve artan maliyetler yatırımcı için bölgeyi cazip hale getirirken, sunulan desteklerin de daha önceki hiçbir teşvikle karşılaştırılamayacağı ve cazibeyi bu durumun artırdığı kaydediliyor.

Yüksek yatırımcı ilgisini ilk sonuçlar doğrultusunda değerlendiren Kalkınma Bakanı Lütfü Elvan’ın açıkladığı verilere göre, 23 ili kapsayan Cazibe Merkezleri Programı’nda en fazla başvuru Erzurum, Malatya, Elazığ, Şanlıurfa ve Diyarbakır’a yapıldı. 82 milyar liralık yatırım başvurusu olduğunu açıklayan Bakan Elvan, bu başvurularla toplam istihdamın 350 bini aşmasının öngörüldüğünü söyledi. Yapılan başvurulara göre gıda sektöründe çok yoğun bir talebin olduğuna da işaret eden Elvan, 1 milyar lira üstü yatırım yapmak isteyen beş, 500 milyon lira ile 1 milyar arası yatırım yapmak isteyen dokuz, 100-500 milyon lira arasında yatırım yapmak isteyen de 108 firmanın başvurusu olduğunu açıkladı.

HEDEF KÜMELENME

imalat sanayiine ve çağrı merkezlerine verilen destekler, 23 ilde kümelenme sağlamayı da amaçlıyor. Hatta Doğu illerinin yer aldığı 6. Bölge teşvikleri de bu programla birleştiriliyor. Öne çıkan sektörler ise emek yoğun ve hammaddeye dayalı alanlar olarak sıralanıyor. Tekstil sektörü için Malatya başı çekerken, Adıyaman, Batman, Siirt, Şımak, Van, Urfa, Diyarbakır, Bayburt gibi kentler de bu alandaki fırsatlarıyla öne çıkıyor. Bu iller için en önemli nokta, ucuz işgücü potansiyeli olarak ifade ediliyor.

Bunun yanı sıra gıda ve hayvancılık konusu da bölge yatırımlarında gözde. Elazığ, Tunceli, Bingöl, Erzincan, İğdır ve Kars hayvancılık ve gıda endüstrisi yatırımlarına kapı aralıyor. Öne çıkan bir diğer sektör olan madencilikte Ağn, Kars, Hakkari dikkati çekiyor. Her ne kadar ihtisaslaşma henüz istendiği gibi yapılamasa da kümelenmeyi güçlendirerek yan sanayii altyapısının da oluşturulması planlanıyor.

DESTEKLERE KARŞILIK VERİLDİ

Yatırımcı için bölgenin sunduğu fırsatlardan daha çok tabii ki desteklerin içeriği önemli. Öncelikle Kalkınma Ajansları’na bağlı yatırım ofisleri veya Kalkınma Bankası üzerinden yapılan başvurularda, ön koşul yüzde 30 öz kaynak varlığının olması. Fizibilite çalışması ücretsiz olarak kamu tarafından karşılanırken, ücretsiz yatırım danışmanlığı da alınabiliyor. Programın yatırım için en büyük avantajlarından biri bedelsiz yatınm yeri tahsisi. Buna göre yatırım yapılacak alanda arsa tahsisini devlet yapıyor. Öncelikli olarak OSB’den, burada yer yoksa OSB dışında bir alandan arazi tahsis ediliyor. Desteğin en dikkat çekici kısmı ise bina yapımında yatırımcılara alternatifler sunulması. Yatırımcıya 10 milyon liraya kadar bina yapım desteği veriliyor ve sonrasında rayiç bedelinin yüzde 10’uyla kiralanabiliyor. Yatırımcılar dilerse 15 yıl sonrasında, nominal maliyet bedeli üzerinden binayı satın alabiliyor.

Bir diğer önemli destek de faizsiz yatırım kredisi imkânı. Yatırımda kullanılan ithal makine teçhizat için iki yılı ödemesiz altı yıl vadeli sıfır faizli kredi veriliyor. Yatırımda kullanılacak makine teçhizat yerliyse üç yılı ödemesiz 10 yıl vadeli ve sıfır faizli kredi veriliyor. Makine teçhizat için ayrıca teminat istenmiyor, makine teçhizatın kendisi teminat sayılıyor. Dolayısıyla program yalnızca yatırım yapan firmalara değil, yerli makine ve teçhizat üretimi yapan firmalara da canlılık getirmeyi hedefliyor.

İşletme sermayesi konusunda ise faiz indirimi uygulanıyor. Yatırımcıya danışmanlık hizmeti desteğinin yanı sıra çağrı ve veri merkezleri için ek olarak enerji desteği de sunuluyor.