2019 Yılında Girişimcilik Ekosisteminde Öne Çıkan Trendler Neler Olacak?

Durgun olarak adlandırabileceğimiz 2018 yılını geride bıraktık. 2019 yılına ise girişimciler umutlu giriyor. Zira düşük yatırımlı bir yıl olarak geçmesine rağmen, 2018’de Trendyol, Gram Games ve Opsgenie şirketlerinin toplam 7 milyar dolar üzerindeki satışları, gelecek yıllar için umut verdi. 2019’da yapay zeka, genetik, blockchain veri güvenliği en çok ön plana çıkacak başlıklar olacak. Genetik mühendisliği hayatımızda daha büyük yer kazanmaya devam edecek. Girişimcilerin bu yıl satış odaklarını daha çok yurtdışına çevirmeleri bekleniyor.

Girişimcileri 2019’da Neler Bekliyor?

Son dönemde tüm dünyada birtakım siyasi ve ekonomik belirsizlikler var ve bu beraberinde pek çok sektörü olumsuz etkiliyor. Ancak tüm bunlara rağmen umut verici gelişmeler de yaşanıyor. İçinde bulunduğumuz koşullar gençleri girişimci olmaya yönlendiriyor. Sınırlı imkanlarla girişimini hayata geçirmiş ve daha önemlisi ayakta kalmayı başarmış bir girişimci nesil yetişiyor. Türkiye her ne kadar girişimcilik alanında önemli mesafeler kat etmiş olsa da start up’lara yapılan yatırımlar hala istenilen seviyelere ulaşmış değil. Veriler gösteriyor ki, start up’lara yapılan yatırımlar Türkiye’de kişi başı 1.3 dolarken, Avrupa Birliği’nin ilk 10 ekonomisinde en düşük paya sahip olan İspanya’da ise bu oran 12.7 dolar. Bizdeki tablodan farklı olarak, melek yatırım piyasasının büyüklüğü Avrupa’da 9.8 milyar Euro’yu, ABD ve Kanada’da ise 26 milyar doları aşmış durumda. 2020 yılında dünyadaki erken dönem yatırım piyasası büyüklüğünün 50 milyar doları aşacağı düşünülüyor.

Türkiye melek yatırım potansiyeli en yüksek olan ülkelerden biri ve son yıllarda bu potansiyel hızla artıyor. Geçen yıl melek yatırım, girişim sermayesi ve özel sermaye yatırımları olmak üzere toplamda 177 milyon dolarlık bir yatırım gerçekleştirildi. Günümüzde, artık, dev holding ve şirketlerin üst yönetiminde olan iş insanlarının da girişimlere destek olduğu ve melek yatırımcı olarak sermaye aktardıkları dikkat çekiyor.

Durgun olarak adlandırabileceğimiz 2018 yılında Türkiye’de girişimcilik ekosisteminde yaşanan gelişmeler de bunu kanıtlar nitelikte… Kısaca hatırlamak gerekirse, 2018 yılında Çinli dev Aliba-ba’nın Türk e-ticaret sitesi Trendyol’u 728 milyon dolar ödeyerek şirketin çoğunluk hissesini alması önemli haberlerden biriydi. Atlassian ’ın OpsGenie’i 295 milyon dolara satın alması, Peak Games’in Zynga ile yaptığı satış anlaşması da 2018 yılının önemli gelişmelerinden oldu. Sequoia Capital’ın Insider’a 11 milyon dolar yatırım yapması yıla damgasını vuran önemli gelişmelerdendi.

Bu yıl Ekonomist Dergisi, Garanti Bankası ve KAGİDER işbirliğiyle 12’ncisini düzenlediğimiz Türkiye’nin Kadın Girişimcisi Yarışması bugüne kadar 37 bin başvuru aldı. Başlangıçtan bu yana yarışmaya ilginin katlanarak artması bir yana, kadın girişimcilerin bilim, tarım, hayvancılık ve sosyal girişimcilik gibi alanlarda etkinleştiklerini de gördük.

Türk girişimcilik ve inovasyon ekosistemi için 2018 yılını farkındalığın arttığı bir yıl olarak nitelendirebiliriz. 2018, ülke olarak girişimciliğin öneminin farkına daha da çok vardığımız, devlet katkılarıyla düzenlenen AR-GE Zirvesi ve TEKNOFEST gibi birçok organizasyona ev sahipliği yapılan bir yıl oldu. En geniş anlamda 2018 yılını, girişimciliğin daha ciddiye alınmaya başlandığı ve geleceğin inovatif fikirlerine destek verilerek ülkesel kalkınmanın gerçekleşeceğinin ” İfade edildiği bir yıl olarak tanımlayabiliriz.

2019 yılının girişimcilik trendleri

■ İhracat yapan girişimlerin ön plana çıktığı bir sene olacak

■ Tech-InvesTR Girişim Sermayesi Destekleme Programı sayesinde girişimlere yapılacak yatırımlar bir hayli artacak.

■ Dünyada #MeToo gibi hareketler hız kazanacak. Dürüst, şeffaf, eşitlikçi ve hukuka saygısı olmayan girişim/girişimciler daha büyük sıkıntılar yaşayacak. Evrensel normlarda iş yapanlar uzun vadede kazanacak.

■ Genetik mühendisliği hayatımızda daha büyük yer kazanmaya devam edecek, CRISPR gibi tabirleri daha sık duymaya başlayacağız.

■ E-ticaret alanında girişimlerin sayısı artacak. Yeni dijital teknolojilerin, yapay zekânın daha fazla devreye girmesiyle katma değerli ürünler de artarak ticaret hacminin artışım destekleyecek.

■ Kullanıcı deneyimini kesintisiz sağlayan girişimciler ön plana çıkacak. Yem dünyanın, yeni tüketicisini anlayan çözümler ağırlıkta olacak.

■ 5G’nin hayatımıza girmesi ile birlikte daha da hızlanacağız.

■ Siber güvenlik ve veri güvenliği, GDPR, Türkiye’de de uygulanmaya başlayan KVKK gibi konularda hem tüketiciye hem de markalara çözümler sunan girişimler artacak.

■ Hükümetin 2019 programında teknoloji tabanlı erken aşama girişimlere yatırım yapacak fonlar teşvik edilerek ülkemizin girişim sermayesi ekosisteminin geliştirilmesine katkı sağlanması hedefleniyor.

■ Giderek Türkiye’de daha fazla sayıda kurum ve kuruluşun girişimlere müşteri olduğunu, kapsamlı iş birlikleri geliştirdiğini ve kurumsal girişim fonlarım kurmaya yöneldiklerim göreceğiz. Bu sektörlere de yıllardır kendi alanında girişimlere destek veren otomotiv sektörü, bankacılık ve finans, sigorta ve bulut bilişim alanları öncülük edecek.

■ Elektrikli araç, nesnelerin interneti (IoT), eklemeli imalat ve üç boyutlu yazıcılar, biyoteknoloji, büyük veri, yapay zekâ, blokzincir ve e-spor gibi yenilikçi alanlar hızlı gelişmelerine devam edecek. Bu alanlara ek olarak hassas tarım, kişiselleştirilmiş ilaç ve yenilikçi tıp alanlarının dünyada gelişimini hızlandırması, Türkiye’de de bu konuların önem kazanmasını sağlayacak.

SİBER GÜVENLİK ÖNE ÇIKACAK

Peki, 2019 yılında girişimcilik ekosisteminde öne çıkan trendler neler olacak? Sınır ötesi e-ticaret hacminin, 2020’de 994 milyar dolara ulaşacağı ve küresel ticaret içindeki payının yüzde 14’e çıkacağı öngörülüyor. Bu kapsamda e-ticaret alanında girişimlerin sayısının da artacağı tahmin ediliyor.

2019 aynı zamanda belirli sektörel alanlarda uzmanlık taşıyan kurum ve kuruluşların, özelleşmiş dikey girişim hızlandırma programlarını giderek daha fazla sayıda hayata geçirdikleri bir yıl olabilir. Sektörlerdeki önemli oyuncular, sektörel inovasyon içeriklerini artırmak ve dönüşümü hızlandırmak için özel dikey hızlandırma programlarına ağırlık verecekler.

KAGİDER Başkanı Sanem Oktar, yeni dijital teknolojilerin, yapay zekânın daha fazla devreye girmesiyle katma değerli ürünlerin de artarak ticaret hacminin artışını destekleyeceğini söylüyor. Kullanıcı deneyimini kesintisiz sağlayan girişimcilerin ön plana çıkacağını ifade eden Oktar,

“Yeni dünyanın, yeni tüketicisini anlayan çözümler ağırlıkta olacak. 5G’nin hayatımıza girmesi ile birlikte daha da hızlanacağız. Siber güvenlik ve veri güvenliği, GDPR (AB Genel Veri Koruma Regülasyonu), Türkiye’de de uygulanmaya başlayan KVKK (6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu) gibi konularda hem tüketiciye hem de markalara çözümler sunan girişimler artacak” diyor.

2019’da girişimci kadınların girişimcilik ekosisteminin çok daha geniş bir parçasını oluşturmalarını beklediklerini ifade eden Oktar, ayrıca kadın girişimcilerin teknoloji ve inovasyona dönük girişimlerde daha fazla yer ve pay almaları, katma değerli üretim ve ihracat artışının öncüsü olmalarını da beklediklerini sözlerine ekliyor. Oktar,

“2019’da kadın girişimciliğinin gelişimi için kitlesel fonlama yasasının mevzuatının çıkacağını umut ediyoruz. Bir diğer beklentimiz ise uygulamada kadın ve erkek arasında hak eşitliğinin sağlanması için tüm kamu ve özel sektör temsilcilerinin inisiyatif almasıdır. Bu da ancak kadınların her platformda temsil gücünün artırılması ile mümkün olabilir” diyor.

PAYLAŞIM ŞİRKETLERİ YÜKSELECEK

2019 yılında yatırımların daha çok B2B alanında olacağını öngördüklerini söyleyen StartersHub Yönetici Direktörü Arda Aşkın, son kullanıcı ve iç pazara yönelik hizmet girişimlerinin ihtiyacı olan giriş sermayesi miktarının yükseldiğine dikkat çekiyor. Bu nedenle yapay zeka destekli birçok B2B girişim göreceğimizi söyleyen Aşkın’ın tahminleri şöyle:

“Otomotiv sektöründe beklenen sert daralmayla yeni inovatif çözümlerin pazara giriş yapacağı düşüncesindeyim. Fintech girişimleri tüm dünyada çok ilgi görse de, Türkiye’de bankacılık altyapısındaki kısıtlar, APriarın sınırlı olması gibi sebeplerle ne yazık ki hala emekleme aşamasında olacaklar. Kripto paralara olan ilgi ve güven düşmesine rağmen, blockchain altyapısını kullanan girişimler sigorta, finans ve tedarik zinciri yönetimi gibi farklı sektörlerde uygulanabilir modeller geliştirmeye başlayacaklar. Araç, bisiklet ve e-scooter paylaşım şirketleri pazara giriş yapacaklar.”

“BLOCKCHAİN ÇAĞI BAŞLADI”

Türkiye Girişimcilik Vakfı Genel Müdürü Mehru Aygül de yapay zeka teknolojilerindeki yükselişin 2019’da da devam edeceğin görüşünde. Aygül, 2019’un özellikle blockchain teknolojilerinin daha da geliştiği bir yıl olacağını belirtiyor. Varlığını önce kripto para birimleriyle birlikte öğrendiğimiz bu kavramın bütün sektörlerde köklü değişimler yaratabilecek bir potansiyele sahip olduğunu söyleyen Aygül,

“Blockchain, güvenli kayıt tutma gerektiren işletmeler için giderek daha önemli bir teknoloji konumunda. Kamuya açık ya da özel blockchain veri tabanlarından verinin karşılıklı gönderildiği işlemlerde verimliliği artıracak ve maliyetleri düşürecek iş modellerine kadar çok geniş bir yelpazede blockchain çağı başladı” diyor.

Girişimcilerin bu yıl daha çok satış odaklarını yurtdışına çevireceklerini de belirten Aygül, zira bu hareketin 2018’in ikinci yarısından itibaren de görülmeye başlandığını söylüyor.

YATIRIM MODELLERİ DEĞİŞİYOR

2019 yılında girişimcilik alanında sağlık teknolojisi girişimlerinin önemli bir ivmelenme yakalayacağını öngördüklerini belirten Keiretsu Forum Türkiye Genel Müdürü Esra Talu, sağlık konusunda büyük ölçekli kurumsal şirketlerin sağlık teknolojisi girişimleri ile hem yatırım hem de işbirliği konusunda artan şekilde ilgileri olduğunu vurguluyor. Bununla birlikte bir turizm ülkesi olan Türkiye’de seyahat alanında girişimlerin hızlı büyüme ivmesini 2019 yılında da artıracağını belirten Talu, “2019’da yapay zeka girişimlerinin teknoloji geliştirme tarafı ile değil ‘ürün-pazar uyumu’ tarafında ciddi başarılar sağlanması durumunda yapay zeka girişimleri önemli bir trend olarak devam edecek. Ayrıca 2019’da melek yatırımcılık alanında yatırımcı kurumlar arasında ortak yatırım (co-investment) ve tamamlayıcı yatırım gibi finansal işbirliği modellerin daha da artmasını bekliyoruz” diye konuşuyor.

GENETİĞİN YILI OLACAK

Commencis CEO’su ve melek yatırımcı Fırat İşbecer ise 2019’un ihracat yapan girişimlerin ön plana çıktığı bir yıl olacağını belirtiyor. Tech-InvesTR Girişim Sermayesi Destekleme Programı sayesinde girişimlere yapılacak yatırımların artacağını da vurgulayan işbecer, şöyle devam ediyor:

“Dünyada #MeToo gibi hareketler hız kazanacak. Dürüst, şeffaf, eşitlikçi ve hukuka saygısı olmayan girişim ve girişimciler daha büyük sıkıntılar yaşayacak. Evrensel normlarda iş yapanlar uzun vadede kazanacak. Genetik mühendisliği hayatımızda daha büyük yer kazanmaya devam edecek, CRISPR (Düzenli aralıklarla bölünmüş palindromik tekrar kümeleri) gibi tabirleri daha sık duymaya başlayacağız. Türkiye ve dünyada 2019 yılını “cash is king” yani “nakit kraldır” senesi olarak özetleyebiliriz. Kuvvetli bilançosu olan, nakit akışı pozitif, döviz kazanan firmalar için büyük fırsatlar olacak.”

Melek yatırımcılık açısından Türkiye’de zayıf bir seneyi geride bıraktığımızı ifade eden İşbecer, “Ekosistemin bütün yükü bir kaç yatırımcının sırtına binmiş durumda. 2019’un da zayıf geçmesini bekliyorum. Türk sermayesi hala uzun vadeli düşünmekten imtina ediyor” diye konuşuyor.

Durgunluktan çıkış için 6 öneri

1. Hem girişim hem yatırım tarafında uluslararası pazarlarla İletişim kurmak ve uluslararası işbirliği kurmak çok kritik bir rol oynuyor. Kurumsal olarak uluslararasüaşmak ve ürün tarafında da küresel müşterilerinin ihtiyaçlarına da hitap etmek çok önemli.
2. 2019’da nakit akışı yönetimi girişimciler için en önemli konulardan biri olacak. Bu süreçte katma değerli ürün ve hizmet üretimine odaklanmak ve ihracata yönelik stratejiler öne çıkacak.
3. TÜBİTAK gibi teknoloji odaklı teşvikler mutlaka yakın bir şeküde takip edilmeli.
4. B2B girişimler ürün ve ‘l servislerini yurtdışına satmaya çalışmalı. Bunun için gerekli yatırım ve satış partnerleri üzerine yoğunlaşılmıştı.
5. Bu dönemde müşterisine yakın duran, onun ihtiyaçlarım doğru tespit edip ürünlere dönüştüren girişimler başarılı olacak.
6. Girişimciler, sahip oldukları az ve değerli kaynakları doğru kullanarak, iyi planlama ve hızlı aksiyon alma kabiliyetleri ile müşterilerin ihtiyaçlarım yakından ve doğru analiz ederek zorluğu fırsata çevirebilirler.

2018’e damga vuran gelişmeler

• Alibaba Trendyol’a 750 milyon dolar ödeyerek ortak oldu.
• Türk girişim Insider, Silikon Vadisi ikonu olan Sequoia’dan yatırım aldı.
• Peak Games’in Zynga ile yaptığı satış anlaşması da 2018 yılının önemli gelişmelerinden biriydi.
• Global Girişimcilik Kongresi 2018 yılının nisan ayında İstanbul’da düzenlendi. Dünyanın girişimcilik ekosisteminin temsilcilerini bir araya getiren kongreye; tüm dünyadan 3000’den fazla katılımcı, 550 GEN delegasyonundan oluşan girişimcilik ekosistemi liderleri, araştırmacılar, kamu görevlileri, girişimciler ve yatırımcılar katıldı. Bu etkinlik dünya çapında girişimciliği ve girişimcilik ekosistemlerini geliştiren kurum ve kuruluşların buluşma noktası haline geldi.

GARANTİ BANKASI KOBİ BANKACILIĞINDAN SORUMLU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI CEMAL ONARAN
“Girişimciliği desteklemeye devam”

İTÜ TEKNOPARK GENEL MÜDÜRÜ DOC. DR. DENİZ TUNÇALP
“Scale-up kavramını sıkça duyacağız”

YILDIZ TEKNOPARK GENEL MÜDÜRÜ PROF. DR. MESUT GÜNER
“AR-GE ve inovasyona önem verin”

Burcu Tuvay