2014’te uygulanacak maaş ve yan haklar
PwC Türkiye’nin araştırmasına göre, 2014 maaş zam oranları enflasyon düzeyinde olacak. Şirketler, çalışanlarını kaçırmamak için prim ve yan haklara giderek daha fazla önem veriyor. İşte 2014’te uygulanacak maaş ve yan haklar…
ŞUBAT ayı geldi… Şanslı çalışanlar bu ay zamlı yeni maaşlarına kavuşacak. Şanslı diyoruz, çünkü 2014 un beraberinde getirdiği ekonomik ve siyasi belirsizlikler nedeniyle pek çok kurumun ücret artışına temkinli yaklaştığını, çalışanlarınsa zamlı maaş konusunda umutsuz olduğu görülüyor. Başarılı çalışanları kaybetme riskini göze alamayan şirketler, ihtiyaç duyulan motivasyonu sağlamak için şartlar elverdiği ölçüde artış yapacak. Şirketlerin pek çoğunun, zam konusunda enflasyon oranlarını takip etmesi beklenirken, 2014 yılında hemen her sektörde çalışanlara iyi ihtimalle yüzde 8 oranında zam yapılması bekleniyor. Tahminlere göre, bu yıl şirketler, zam dışında performansa göre değişken prim uygulamasına ve yan hakların çeşitliliğine ağırlık vererek çalışanlarını motive etmeye çalışacak.
BU YIL PRİM ÖNE ÇIKACAK
Danışmanlık şirketi PwC Türkiye’nin “2013 yılı Destek Fonksiyonları Ücret ve Yan Haklar Araştırması”na göre de, 2014 yılında zam artışının yüzde 6 ila 10 civarında olması bekleniyor. 2014 ücretleri belirlenirken çalışanların yüzde 58’i gibi büyük bir çoğunluğunun tahmini maaş artış oranının yüzde 7-8 arası olacağı öngörülmekte. Araştırma sonuçlarına göre, 2012 yılındaki yüzde 9 seviyelerinde olan ücret artışı 2013 yılında yüzde 8 seviyelerinde gerçekleşti.
2014 yılı ücret artışlarının 2013 yılma yakın bir düzeyde gerçekleşmesini bekleyen PwC Türkiye insan Kaynakları Danışmanlığı Kıdemli Müdürü Murat JJrl’C. Karakaş, 2014’de de zam artışının aynı oranda kalmasını enflasyon beklentilerinin benzer düzeylerde olmasına bağlıyor ve şöyle diyor:
“Ücret artışları, nispeten enflasyon ve kuramların bütçe planlan ile şekille-niyor. Araştırmada 2013 yılında kuram içi baz maaş dengeleri oluşturmaya yönelik çalışmalara odaklanıldığı, ancak 2014 yılı için performansa dayalı değişken ödeme (prim) uygulamalarına yönelik sistemlere de öncclik verileceği belirtilmiş durumda. Yani kuramlar, bu yıl kısıtlı olan ücret kaynaklarının daha etkin şekilde ve daha sınırlı bir çalışan grubu için kullanılmasına yönelik sistemlerini oluşturmayı planlıyorlar.”
EN YÜKSEK MAAŞ CFO’YA
PwC, bu araştırmada maaşlarda zam tahminiyle birlikte 125 kurumdan elde ettiği verilerden yola çıkarak geçtiğimiz yıl, çalışanların kazandığı ücret ve yan haklara da odaklanıyor. Ortaya çıkan sonuçlara göre, çalışanların ücret ve yan haklan, çalışma alanı ve fonksiyon bazında, aldıkları sorumluluk ve kurum içindeki seviyelerine göre değişkenlik gösteriyor.
Eylül 2013 verileri itibariyle, en yüksek ücret seviyesine sahip olan mali işlerde, genel müdür yardımcısı, direktör, grup başkanı, koordinatör, CFO unvanlarıyla çalışanların aldıkları yıllık baz maaş ortalama 191 bin 632 TL olurken, alman primin ise yıllık baz maaşa oranı yüzde 34 seviyesinde gerçekleşti. Yine üst düzeyde bu unvanlara sahip İK yöneticileri 2013’te yıllık ortalama 175 bin 818 TL baz maaş alırken, BT’de CIO gibi unvanlarla çalışan yöneticiler 184 bin 423 İS W Tl. kazandı. Mali işlerden M sonra baz maaşa göre en yüksek primi yüzde 27 ile BT yöneticisi alırken, en düşük primi yüzde 21 oranıyla İK yöneticisi aldı. Hukuk departmanına baktığımızda ise kıdemli bir avukatın geçtiğimiz yıl ortalama baz maaşı 136 bin TL olurken, primi baz maaşa göre yüzde 16 seviyesinde kaldı.
Orta kademe yönetimdeki maaş oranlarından devam edersek, yine bu kademe en yüksek maaş seviyesinin mali işlerde, en düşük seviyenin ise idari işler fonksiyonunda olduğunu görüyoruz. Sorumlu olduğu departman ve fonksiyonun strateji ve hedeflerinin geliştirilmesinde rol oynayan müdür, yönetici gibi unvanlara sahip mali işler çalışanı geçtiğimiz yıl toplamda 132 bin TL baz maaş kazanırken, bu unvanlara sahip orta düzey BT çalışanı 124 bin 489 TL, ÎK çalışanı ise 116 bin 835 TL yıllık ortalama baz maaş aldı. Bu kademede, baz maaşa göre en yüksek primi ise yüzde 16 ile BT yöneticisi alırken, en düşük primi yüzde 13 ile İK yöneticisi aldı. Bu kademede çalışan mali işler çalışanın primi ise baz maaşa göre yüzde 15’te kaldı. Bu seviyede en düşük maaşı alan idari işlerdeki orta düzey bir yönetici ise yılda 81 bin 960 TL kazandı. Geçtiğimiz yıl bir avukat ise ortalama 72 bin TL yıllık baz maaş alırken, primi baz maaşa göre yüzde 14 seviyesinde kaldı,
ALT KADEME İDARİ İŞLER
Gelelim, rutin ve destek görevlerin yürütülmesinden sorumlu olan en alt kademeye… Görevli, asistan, eleman, memur gibi unvanlara sahip olan alt kademe pozisyonlarda çalışanların yıllık ortalama baz maaşına baktığımızda en yüksek seviyenin, diğer tüm orta ve üst düzey seviyelerde en düşük maaşı alan idari işlerde olduğunu görüyoruz. Üniversite formasyonu gerektirmeyen bazı pozisyonların da olduğu alt kademede, bir idari işler çalışanının 2013’te yıllık baz maaşı 22 bin 878 olurken, bu kademe en düşük maaşı alanın İK çalışanı olduğunu görüyoruz. İK’da bu unvanlara sahip çalışanların yıllık ortalama baz maaşı 17 bin 351 TL iken, onu sırasıyla 18 bin 600 TL ile mali işler, 22 bin 750 TL ile BT takip ediyor. Geçtiğimiz yıl stajyer bir avukatın ya da diğer destek elemanlarının ise 37 bin 982 TL baz maaş kazandığı tahmin ediliyor.
Baz maaşlar ve primler üstlerden alt kademelere inildikçe değişim gösteriyor. Değişken ödeme oranlan, üst rol gruplarının ücretleri içinde daha yüksek iken, bu ödemelerin miktarı araştırmaya göre büyük oranda kurum performansından etkileniyor.
EVDEN ÇALIŞMA ORANI YÜZDE 15
Tüm bu verilere baktığımızda yönetim kademesinden uzaklaştıkça yıllık baz maaşın da primlerin de azaldığını görüyoruz. Peki ya yan haklar? Sonuçlara göre, geçtiğimiz yıl esnek çalışma saatleri uygulaması yüzde 27 seviyesinde gerçekleşirken, evden çalışma yüzde 15 seviyesinde kaldı. Bugün çalışan bağımlılığın belirleyici faktörlerinden biri olan yan haklar ise roller bazında yine değişim gösteriyor. Üst düzey çalışanlar yan haklardan daha fazla yararlanırken, kademe seviyesi düştükçe yan hak temini azalıyor. Örneğin, yemek sağlama uygulamalarında üst, orta ya da alt kademe arasında bir farklılık göze çarpmazken, şirket aracı tahsislerinde üst seviyelere çıkıldıkça oranın arttığı gözlemleniyor.
Özel sağlık sigortası uygulaması özellikle üst seviyelerde oldukça yaygın olmasına rağmen bireysel emeklilik ve hayat sigortası uygulamalarının hemen her seviyede hala yaygınlaşmadığı görülüyor. Yine üst düzeydeki çalışanlara diğer kademelere göre dizüstü bilgisayar, tablet, cep telefonu gibi ek araçlar sağlanma oranı diğer seviyelere göre daha yüksek iken, fazla mesai uygulamasının ise alt kademelerde daha yoğun olduğu gözlemleniyor.
MAAŞ HER ŞEYDEN ÖNEMLİ
Baz maaş önemli, ancak baz maaşın kritik ve temel olmasının yanında yan hak ve ödemeler de fark yaratan, çalışanın gitme/kalma kararını vermesinde etkili olan unsurlar. Murat Karakaş araştırma bulgularını şu şekilde yorumluyor: “Çalışanlar bu kararları verirken maaş, prim, şirket aracı, yemek olanakları, kendisi ve ailesini kapsayan sağlık sigortası, çalışma ortamı, yöneticileri, çalışma arkadaşları, eğitim gelişim olanakları, yaptıkları işin niteliği gibi konulan birlikte değerlendiriyorlar. inin kaynakları ekiplerinin yapması gereken, bu unsurlardaki iyileştirme alanlarını belirleyip yaratıcı öneriler geliştirerek üst yönetimi ikna etmek gibi görünüyor. Ama tabii ki baz maaş kabul edilebilir bir noktada değil ise diğer unsurların çalışan üzerinde etkileri de minimum oluyor.”
Karakaş’a göre baz maaşlarda kısıtlı artışların olabildiği günümüzde şirketlerin asıl fark yaratma alanı Toplam Ücret Paketi kapsamındaki değişiklikler. 2013’de ku-rumların maaş dışındaki konularda önemli kapsam değişikliği yapmadığını söyleyen Karakaş, 2014’te ise Toplam Ücret Pake-ti’nde eğitim olanakları, yemek ücretleri ve primler olmak üzere hemen hemen tüm unsurlar için değişim planlayan kurumlarm olduğunu belirtiyor ve şöyle diyor: “Bu durumu da maaş dışındaki unsurlar yardımıyla çalışanları çekme ve elde tutma çabası olarak görebiliyoruz.?
DOĞUMDA MAAŞ ÖDEMESİ
izin uygulamalarında ise büyük oranda kanuni sınırlar esas alınırken, kadın çalışanların doğum izni ödemelerinde, kurumlarm neredeyse yarısının kanuni sınırlar yerine, çalışan lehine fiili maaş ödemelerini esas alması dikkat çekiyor. Murat Karakaş kanuna göre, doğum izni sürecinde işverenin çalışana maaş ödemesi yapmama opsiyonu kullandığını, bu durumda çalışanın da buna karşılık ücretini, SGK tavan tutarları baz alınarak SGK’dan alabileceğini söylüyor. “Bu durumda çalışan, hem düzenli ve zamanında gelirden mahrum kalır hem de tavanı aşan bir maaşı varsa kayba uğrar. Kurumlarm bazıları bu kayıpları önlemek adına çalışana düzenli şekilde normal maaşını ödemeye devam ediyorlar ve çalışan da SGK’dan aldığı toplu parayı kurumuna getiriyor” diyen Karakaş, az sayıda kurumun ise bu topluca alınan parayı da çalışana hibe ettiğini söylüyor.
Şirketler bu yıl ne kadar zam yapacak?
Mustafa Kemal İLBİ / Anadolu Bilişim İnsan Kaynakları Müdürü
“Bireysel performansa göre prim”
Yüksek oranda üniversitelerin bilgisayar, işletme ve endüstri mühendisi Y kuşağı çalışanlarına sahip olan Anadolu Bilişim’de, genel olarak enflasyon oranı ve bireysel performans kriterlerini baz alan zam uygulaması yapılıyor. Şirkette, uzman seviyesi ve üzeri pozisyonlardaki çalışanlarımıza yılda bir kere yılsonu şirket performansı ve bireysel performans kriterleri doğrultusunda prim ödemesi yapılıyor. Satış ekibine ise, yılda dört defa satış hedeflerinin gerçekleşmesine bağlı olarak primi ödemesi yapılıyor. Çalışanlarımıza ikramiye, primin dışında özel sağlık sigortası, bireysel emeklilik sigortası, sosyal yardımlar, alışveriş çeki, yemek, ulaşım, araç ve cep telefonu tahsisi gibi yan haklar da sağlanıyor.
Pelin ÜLGER / Teleperformance Türkiye insan Kaynakları Direktörü
Kişisel gelişime göre zam
Teleperformance Türkiye’de terfi ve ekipler arası transferler çok sık olmakla birlikte, yıllık maaş artışı yapılırken de öncelikle ekip içinde benzer işi yapan kişilerin yakın maaşlar alması sağlanıyor. Dolayısıyla kişinin performansı ve kişisel gelişimi alacağı zam oranını da çok etkiliyor. Terfiler hariç şirket olarak prensibimiz yılda bir defa enflasyon ortalaması oranında zam yapmak. Her bölümün kendine özgü bir performans değerlendirme sistemi var.
Çağrı merkezi operasyonlarında, herkes aylık veya çeyrek hedeflerine koştuğu için aynı dönemlerde performans değerlendirmesi yapılıyor, buna göre aylık olarak primlerini alıyorlar. Destek ekiplerinde ise, yıllık performans değerlendirmeleri yapıyoruz ve buna göre prim veriyoruz. Çalışanlarımıza bir yıllık çalışma süresinden sonra özel sağlık sigortası veriyoruz.
Murat OKALİN / Starpet Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı
Mavi yakalıya aylık, beyaz yakalıya yıllık prim
Şirket büyümesi, kârlılık, performans ve iş değerlemeye bağlı değişken zam oranları uygulamamız söz konusu. Yılda bir kez, yüzde 5 ile yüzde 8 arasında zam uygulanacak. Terfi politikamız şirketin 2014 yılı büyüme stratejileri çerçevesinde, özellikle orta düzey yöneticilerin içeriden değerlendirilmesi üzerine olacak. Burada kişilerin mesleki gelişimi, performans, potansiyel ve yetkinlik değerlendirmesi çerçevesinde hareket ediyoruz. Mavi yaka günlük ve aylık prim, beyaz yaka ise yıllık prim sistemine göre prim alıyor. Şirket aracı, yakıt desteği, cep telefonu, dizüstü bilgisayar ve eğitim desteği en sık yararlanılan yan haklar olarak öne çıkıyor.
Ezgi Güler
